Mickey Mouse ve aklınıza gelebilecek pek çok çizgi filmin ve sinema filminin yapımcısı Walt Disney’in hayatı, girişimcilik açısından pek çok faydalı dersle doludur. O halde gelin Walt Disney’in hayatı hakkında derinlemesine bilgi edinelim…
Walt Disney Kimdir?
Walter Elias “Walt” Disney, 1901 yılında ABD’nin Illinois eyaletinde dünyaya geldi. Kardeşi Roy Disney ile birlikte Walt Disney Productions’u kurdular. Bu şirket sayesinde dünyanın en meşhur film yapımcılarından biri haline geldi. Hayattayken tam 22 Oscar ödülü kazanan Disney, aynı zamand Disneyland’in de kurucusu.
Gençlik Yılları
Walt Disney’in 5 kardeşi vardı. Babası İrlanda ve Kanada kökenli Elias Disney, annesiyse Alman-Amerikan kökenli Flora Call Disney idi.
Walt Disney çocukluğunu büyük oranda Missouri eyaletinde geçirdi. Burada resim çizmeye başlayan Disney, yaptığı işleri çevresindeki insanlara satıyordu. 1911 yaşında ailesi Kansas’a taşındı. Kansas’ta tren ağı yaygın olduğu için Disney burada trenlere ilgi duymaya başladı. Amcası Mike Martin tren yollarında çalışan bir mühendisti ve daha sonraları Walt Disney’in trenlerde satıcılık yapmasını o sağlamıştı. Disney trenlerde gazete, kola, çerez satıyordu.
Chicago’daki McKinley Lisesi’ne giden Disney burada resim ve fotoğrafçılık dersleri aldı. Hatta okulun gazetesi için karikatürler çizdi. Ayrıca geceleri Chicago Sanat Enstitüsü’nden de dersler aldı. 16 yaşındayken okulu bırakıp askere gitmek istedi, ancak yaşı tutmadığı için buna izin verilmedi. O da Kızıl Haç’a katıldı ve Fransa’da ambulans şoförlüğü yaptı. ABD’ye 1919 yılında geri döndü.
Walt Disney’in İlk Çizgi Filmleri
1919 yılında Walt Disney, Kansas’a taşındı. Kardeşi Rob Disney, ona Pesmen-Rubin Sanat Galerisi’nde iş bulmuştu. Burada karikatür ustası Ub Iwerks ile tanıştı. Daha sonra Kansas’ta bir reklam ajansında çalışmaya başladı ve animasyon reklam filmleri hazırladı. Bu süreçte Disney kameralarla da haşır neşir oldu ve kendi animasyon stüdyosunu açmaya karar verdi. Reklam ajansından tanıdığı Fred Harman ise ilk çalışanı oldu.
Walt ve Harman, Kansas’taki yerel sinemalarla anlaşıp filmleri buralarda gösterime soktular. İlk çizgi filmleri olan Laugh-o-Grams büyük bir popülerlik kazandı ve kendi stüdyolarının adını da Laugh-o-Grams koydular. Alice Harikalar Diyarında adlı meşhur bir peri masalını çizgi filme uyarladılar. 1923 yılında animasyon stüdyosu borçlar nedeniyle kapanmak zorunda kaldı.
Disney Kardeşler Stüdyosu
Disney ve kardeşi Roy, daha sonra paralarını birleştirip Hollywood’a gittiler. Ub Iwerks de California da yaşıyordu. Bu üçlü birlike Disney Brother’s Studio’yu kurdular. İlk anlaşmayı New York’lu film dağıtımcısı Margaret Winkler ile yaptılar ve Alice çizgi filmi ülke genelinde dağıtıma çıktı. Daha sonra Oswald (Şanslı Tavşan) çizgi filmini yarattılar ve bu çizgi filmden bölüm başı 1500 dolar kazandılar.
Mickey Mouse
Birkaç yıl sonra Disney, Margaret Winkler’in kocası Charles Mintz’in Şanslı Tavşan Oswald’ın telif haklarını çaldığını öğrendi. Daha sonra Disney kardeşler ve Ub Iwerks ve bu üçlünün eşleri hep birlikte Mickey Mouse adında bir karakter yarattılar. İlk iki film sessiz olmasına karşın üçüncü film sesli olarak yaratıldı, zira filmde ses kullanımı ancak o zaman mümkün hale gelmişti. Mickey Mouse’u ilk seslendiren kişiyse Walt Disney’in bizzat kendisiydi. Mickey Mouse da ülke genelinde büyük yankı buldu.
İlginç bir bilgi verelim: Mickey Mouse’un ilk halini Walt Disney çizdi. Ancak 1928’den sonra o daha ziyade hikaye ve yönetmenliğe odaklandı. Çizim işleriyle Ub Iwerks ve onun takımı uğraştı. Bu bilgi ışğında hiçbir sinema versiyonunda Walt Disney’in çizimleri yer almadığını söyleyebiliriz.
Walt Disney’in Ticari Başarıları
1929 yılında Mickey Mouse’a yeni arkadaşlar geldi. Donald Duck, Goofy, Minnie Mouse ve Pluto bu isimlerden bazılarıydı. Disney kardeşlerin yarattığı Flowers and Trees ise hem renkli hem de Oscar kazanan ilk film oldu. Three Little Pigs adlı çizgi filmin müziği “Who’s Afraid of the Big Bad Wolf?” ise ekonomik buhran geçiren ülkede çok sevildi.
1937 yılına gelindiğindeyse Snow White and the Seven Dwarfs (Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler) adlı uzun metraj animasyon Los Angeles’ta gösterime girdi. Ülkedeki ekonomik krize rağmen film tam 1.5 milyon dolar hasılat yaptı ve tam 8 Oscar kazandı. Sonraki 5 yıl boyunca Disney stüdyosu Pinokyo (1940), Fantasia (1940), Dumbo (1941) and Bambi (1942) gibi uzun metraj çizgi filmler yapmaya devam etti.
Neredeyse Bildiğimiz Tüm Çizgi Filmler Onun Eseri
1939 yılına ise Walt Disney Studios kuruldu. 1941 yılında şirket çalışanları greve gidip istifa edince şirketin toparlanması da birkaç yılı buldu. 1940’lı yılların ortasında şirket hem uzun hem de kısa metraj işler üretmesine karşın 50’lerden itibaren sadece uzun metraja odaklanıldı. Walt Disney’in yapımlarından bazıları şunlardır: Cinderella, Alice in Wonderland, Peter Pan, Uyuyan Güzel ve 101 Palmaçyalı.
Walt Disney aynı zamanda televizyon ile eğlence sektörünü harmanlayan ilk isimlerden biri. Zorro ve Davy Crockett serileri çocuklar arasında çok popüler oldu. Mickey Mouse Club ise bu çizgi filmin haftalık varyasyonlarından biriydi. Walt Disney’in kayda değer son başarısı ise 1964 tarihli film ve animasyon karışımı Mary Poppins oldu.
Disneyland’ın Açılışı
Disney’in kurulumu 17 milyon dolar harcadığı Disneyland, 17 Haziran 1955’te Kaliforniya’nın Anaheim kentinde açıldı. Daha sonra ABD Başkanı olacak Ronald Reagan da bu açılışta görev aldı. Disneyland, insanların çocuklarıyla birlikte Disney karakterlerini inceleyebilecekleri bir tema park olarak inşa edildi. Esasında bu parkın daha ufak olması planlanıyordu. Ancak yapmışken daha büyüğü olsun diyen Walt Disney, bir araştırma şirketine bu işi devrederek ulaşım, iklim, nüfus gibi faktörlere göre en optimal bölgeyi buldu.
Kısa süre içinde bu park dünyanın pek çok yerinden milyonlarca kişinin ziyaret ettiği bir yer haline geldi. Günümüzde Paris, Tokyo, Hong Kong ve Şangay olmak üzere toplam 5 Disneyland bulunuyor.
65 Yılda Tam 22 Oscar Kazandı
Walt Disney, 22 ödülle en çok Oscar kazanan kişi koltuğunu kimseye bırakmadı ve bırakacak gibi de durmuyor. Zira en yakın rakibi Cedric Gibbons 11 Oscar ödülü kazandı.
İlk Oscar’ı kısa animasyon kategorisinde Flowers and Trees filmiyle alan Disney’in kazandığı son Oscar ise Winnie the Poh ile 1969 yılında oldu.
2. Dünya Savaşı için Propaganda Filmleri Hazırladı
İkinci Dünya Savaşı sırasında Disney ABD devleti için çeşitli eğitici ve propaganda filmleri hazırladı. Örneğin, 1942 tarihli The New Spirit adlı film ABD Hazine Müsteşarlığı tarafından sipariş verildi. Filmin konusu ise insanları vergi vererek devletin savaş harcamalarını desteklemeleri yönündeydi. Ayrıca ABD ordusu için eğitici filmler hazırlayan Disney, bu işleri ücretsiz yaptı.
Walt Disney, siyasete mesafeli durarak “eğlence sektörü devi” imajını zedelemek istemese bile Disney, Nazi karşıtı çizgi filmler yaparak politik çizgisini ortaya koydu. Hatta 1942 yılında General Alexander Seversky’nin “Victory Through Air Power” (Hava Gücü Yoluyla Zafer) adlı çok satan kitabını okuduktan sonra bu kitabın filmini yaptı. ABD Başkanı Franklin Roosevelt ve İngiltere Başbakanı Winston Churchill’in bu filmi izledikleri ve etkilendikleri belirtiliyor.
Ölümü
Kasım 1966’da doktorlar Walt Disney’e akciğer kanseri teşhisi koydular. Zira Disney çok sigara ve puro içiyordu. Aralık 2016’da Burbank’te bir hastanede 65 yaşında hayatını kaybeden Disney’in ölümünden sonra çeşitli söylentiler çıktı. Disney’in dondurulduğu ve bilimin ilerlemesiyle bir gün çözülerek tekrar tedavi edilmeye çalışılacağı iddia edildi. Kısaca Walt Disney dondurulmadı. Tam aksine Kaliforniya’nın Forest Lawn Mezarlığı’nda yakıldı ve külleri bu mezarlıktaki mozolede hala saklanmaktadır.
