Şirketlerin piyasa kapitalizasyonunu defter değeriyle karşılaştırmak maksadıyla Piyasa Değeri / Defter Değeri (PD/DD) oranı kullanılır. Bu oran, şirketin hisse başına hisse senedi fiyatının hisse başına defter değerine bölünmesiyle hesaplanır. Bir şirketin varlıklarının defter değeri, bilançodaki defter değerine eşit olmakla birlikte şirketler varlıklarını, birikmiş amortismanı denkleme dâhil ederek hesaplarlar.
Defter değeri bir şirketin toplam varlıklarından maddi olmayan varlıklarının (patentler gibi) ve yükümlülüklerin çıkarılması suretiyle hesaplanır.
PD/DD Oranı Hakkında Anahtar Kazanımlar
- PD/DD oranı bir şirketin piyasa değerini defter değerine kıyasla ölçer.
- Hisselerin piyasa değeri genellikle defter değerlerinden daha yüksektir.
- PD/DD oranı değer yatırımcıları tarafından potansiyel yatırımları belirlemek maksadıyla da kullanılır.
- 1’in altındaki PD/DD oranına sahip şirketlere yapılan yatırımlar tipik olarak sağlam yatırımlar olarak kabul edilir.
PD/DD Oranı Nasıl Hesaplanır?
Bu formülde, hisse başına defter değeri aşağıdaki şekilde hesaplanır:
Hisse Başına Defter Değeri = (Toplam Varlıklar – Toplam Yükümlülükler) / Tedavüldeki Hisse Sayısı
Hisse başına piyasa değeri ise basitçe hissenin borsada işlem gördüğü fiyattır.
Sonuç olarak karşımıza aşağıdaki formül çıkmaktadır:
PD/DD = Hisse Başına Piyasa Değeri / Hisse Başına Defter Değeri
Daha düşük bir PD/DD oranı hissenin “kelepir” olduğu anlamına gelebileceği gibi şirket temelinde bir şeylerin yanlış gittiği anlamına da gelebilmektedir. Çoğu finansal oran için söz konusu olduğu üzere bu oran da sektörden sektöre değişmektedir. PD/DD oranı aynı zamanda şirketin derhal iflas etmesi durumunda mevcut varlıklarına kıyasla hissesine fazla ödeme yapıp yapmadığınız gösteren bir ölçüttür.
PD/DD Oranı Yatırımcıya Ne Söyleyebilir?
PD/DD oranı piyasa aktörlerinin ilgili şirketin hisse senetlerine, şirket varlıklarının defter değerine kıyasla atfettiği değeri gösterir. Hisse senetlerinin piyasada işlem gören değeri bir şirketin geleceğe yönelik projeksiyonunun ölçümüdür. Defter değeri ise maliyete dayalı muhasebesel bir ölçüdür. Kâr veya zarar ile ya da temettü dağıtımı veya hisse geri alımı gibi işlemlerle değişir.
PP/DD oranı bir şirketin piyasa fiyatını defter değeriyle karşılaştırır. Bir şirketin toplam piyasa değeri hisse fiyatının tedavüldeki toplam hisse senedi sayısıyla çarpımı sonucunda bulunabilir. Defter değeri ise bir şirketin net varlıklarının toplamıdır.
Başka bir deyişle, bir şirket külliyen tasfiye edilecek olduğunda ortaya çıkacak olan değer o şirketin defter değeri olacaktır. PD/DD oranı genellikle makul fiyattan daha düşük riskle alım yapmak isteyen yatırımcılar tarafından güvenli bir büyüme göstergesi olarak kabul edilen özkaynak kârlılığıyla birlikte değerlendirmeye alınır.
PD/DD Oranı Nasıl Yorumlanır?
Bir hisse senedinin değerinin düşük olup olmadığı ve dolayısıyla iyi bir yatırım olup olmadığını belirlerken “iyi” olarak nitelendirilebilecek genel geçer bir PD/DD sayısal değeri belirlemek zordur. Oran analizi sektörden sektöre farklılık gösterebilir. Yani bir sektör için iyi addedilebilecek bir PD/DD oranı başka bir sektör açısından zayıf olarak görülebilir.
Bazı genel parametrelerden yola çıkmak veya makul bir PD/DD aralığı belirlemek, sonrasında da PD/DD oranını doğru şekilde yorumlayabilecek ve söz konusu şirketin büyüme olasılıklarını tahmin edebilecek diğer faktörleri ve değerleme yöntemlerini uygulamak faydalı olabilir.
PD/DD oranı yalnızca değer yatırımcıları tarafından onlarca yıldır önemli bir ölçüt olarak kullanılmamakta, aynı zamanda piyasa analistleri tarafından da yaygın şekilde değerlendirmeye alınmaktadır. Geleneksel olarak 1’in altındaki herhangi bir değer, değer yatırımcıları açısından potansiyel olarak ucuz fiyatlı hisse senedini gösteren iyi bir PD/DD oranını ifade eder. Bununla birlikte yatırımcılar, yatırım yapacakları hisseyi seçerken PD/DD oranının 3’ün altında olmasına dikkat edebilirler.
Şirketin Piyasa Değeri vs. Defter Değeri
Şirketlere ilişkin muhasebe standartlarının yapısından kaynaklanan nedenlerle şirketlerin piyasa değeri defter değerinden daha yüksek olma eğilimindedir ve bu da 1’in üzerinde bir PD/DD oranıyla sonuçlanır. Ancak çeşitli finansal sıkıntılar, iflas durumu veya kazançlarda beklenen düşüşler sebebiyle bu oran 1’in altına düşmüş olabilir.
Muhasebe prensipleri marka değeri gibi maddi olmayan varlıkları tanımadığından bunlar dışarıdan satın alma yoluyla şirkete dâhil edilmediği takdirde bilançolarda ve dolayısıyla defter değerinde gözükmezler.
Örneğin şirketlerin araştırma geliştirme faaliyetleri önemli meblağlarda harcama gerektirmekte ve bu durum şirket defter değerini düşürmektedir. Ancak bu faaliyetler üretim süreçlerine rekabet açısından emsalsiz katkılarda bulunabilir veya fikri mülkiyet açısından şirkete çok değerli kazanımlar sağlayabilir. Muhasebe ilkeleri bu tip maddi olmayan varlıklar söz konusu olduğunda muhafazakârlığını korurken yatırımcılar ar-ge faaliyetlerini takip ederek buna güvenerek hisse senedi fiyatını yükseltebilir; bu da söz konusu şirketin piyasa değeri ile defter değeri arasında uçurum yaşanmasına sebebiyet verebilir.
PD/DD Oranını Hesaplama Örneği
Bir şirketin bilançosu uyarınca 100 milyon TL varlığa ve 75 milyon TL yükümlülüğe sahip olduğunu varsayalım. Bu şirketin defter değeri yalnızca 25 milyon TL olarak hesaplanacaktır. Bu şirketin tedavüldeki toplam hisse senedi sayısı 10 milyonsa her hisse senedi 2,5 TL’lik bir defter değerini temsil ediyor demektir. Bu durumda hisse fiyatı piyasada 5 TL’den işlem görüyorsa PD/DD oranı 2 olarak ortaya çıkacaktır. Yani bu durum hissenin piyasa fiyatının defter değerinin iki katı değerinde olduğunu gösterir.
PD/DD Oranı ile Fiyat/Somut Defter Değeri Oranı Arasındaki Fark
Fiyat/Somut Defter Değeri oranı, PD/DD oranına yakın bir metriktir. İlki herhangi bir menkul kıymetin fiyatını bilançoda yer alan somut defter değerine kıyasla ifade eder. Somut defter değerine şirketin toplam defterinden maddi olmayan varlıkların çıkarılması suretiyle ulaşılır.
Maddi olmayan varlıklar arasında patent, diğer fikri mülkiyet hakları veya ticari itibar gibi kalemler sayılabilir. Bu varlıkların çıkarılması suretiyle yapılan bir hesaplama, piyasanın bunları çok farklı değerlendirdiği veya ilk etapta bir değerleme yapılmasının çok güç olduğu senaryolarda oldukça faydalı olabilir.
PD/DD Oranının Kısıtlamaları
Genel olarak yatırımcılar PD/DD oranını faydalı bir gösterge olarak görmektedir. Çünkü onlara kolaylık ve nispeten istikrarlı bir ölçüt sunmaktadır. Örneğin negatif net kazanca sahip açısından F/K oranı yararsız hale gelmektedir. Ancak negatif defter değerine sahip şirket sayısı negatif kazanca sahip şirket sayısından çok daha az olduğundan PD/DD değeri pozitif defter değerine sahip ancak zarar eden şirketler açısından da uygulama alanı bulabilmektedir.
Bununla birlikte kesinlikle dikkat edilmesi gereken hususlar da bulunmaktadır. Örneğin farklı ülkelerde farklı muhasebe standartları uygulandığı görülebildiğinden farklı ülkelerdeki şirketlerin PD/DD oranını karşılaştırmak riskli olabilir. Buna ilave olarak, PD/DD üzerinden çıkarım yapmak çok az maddi varlığa dayanan bilişim veya hizmet şirketleri açısından doğru sonuç vermeyebilir. Son olarak uzun süren negatif kazanç serisi dolayısıyla şirketin defter değeri de negatife düşebilir ve böyle bir durumda PD/DD oranı göreceli değerleme için işlevsiz hale gelecektir.
PD/DD oranıyla ilgili diğer sakıncalar arasında yakın zamanlı satın almalar, ortaya çıkan telafisi imkânsız zararlar veya hisse senedi geri alımları gibi çeşitli senaryoların defter değerini ciddi oranda etkileyip bozabileceği gerçeğinden kaynaklanmaktadır. Bu nedenle ucuz hisse senedi arayışında olan yatırımcılar analizlerinde PD/DD oranını tamamlayıcı çoklu değerleme yöntemlerini kullanmalıdır.
Sıkça Sorulan Sorular
-
Piyasa Değeri/Defter Değeri (PD/DD) Oranı Nedir?
En yaygın olarak kullanılan finansal oranlardan birisi olan PD/DD oranı, bir şirketin piyasa değerinin defter değerine göre yapılan kıyaslamasıdır. Esasen şirketin net değerinin her bir doları için piyasanın mevcut koşullarda atfettiği değeri gösterir. Hızlı büyüyen şirketler genelde 1’in oldukça üzerinde PD/DD oranına sahipken ciddi sıkıntılarla boğuşan şirketlerin oranının 1’in altına inebildiği görülmektedir.
-
PD/DD Oranı Neden Önemlidir?
PD/DD oranı önemlidir çünkü yatırımcılar bir şirketin mevcut piyasa fiyatının bilançosuna kıyasla makul olup olmadığını anlamak isterler. Örneğin şirketin PD/DD oranı yüksekse yatırımcılar bu değerlemenin hissenin tarihsel getirisi veya hisse başına kazançtaki büyüme gibi belli başlı diğer ölçütlere göre gerekçelendirilip gerekçelendirilemeyeceğini kontrol edebilir. Bu oran potansiyel yatırım olanaklarının taranmasında filtre olarak da sıklıkla kullanılmaktadır.
-
PD/DD Oranı Kaç Olmalıdır?
Hangi sayının “iyi” bir PD/DD oranı olarak görüleceği ilgili şirketin faaliyet gösterdiği sektöre ve piyasadaki genel değerlendirmelere bağlı olarak değişebilecektir. Örnek vermek gerekirse 2010 ila 2020 yılları arasındaki 10 yıllık süreçte NASDAQ borsasında işlem gören teknoloji şirketlerinin ortalama PD/DD oranında istikrarlı bir artış yaşanmış ve bu dönem sonunda ortalama kabaca üç katına çıkmıştır. Bu nedenle teknoloji sektöründe faaliyet gösteren şirketlere yatırım yapmak isteyen bir yatırımcı, geleneksel sektörlere kıyasla daha yüksek F/K oranlarını daha kolaylıkla kabullenebilmektedir.
