“Bir elin nesi var iki elin sesi var”
Pazar alanını genişletmek, pazara giriş bariyerlerini kaldırmak veya kısa süre içinde gelirini hızlı bir şekilde arttırmak isteyen bir işletme sahibiyseniz yukarıdaki atasözü sizin için söylenmiş demektir.
Günümüzün rekabetçi iş ortamında başarılı olmak için etkili araçlardan bir tanesini öğrenmeniz gerekir. Tabi ki Joint Venture’dan yani ortak girişimden veya başka bir deyişle iş etkisini arttırmak ve piyasada daha fazla güçlenmek isteyen başka bir kişiyle, bir grup insanla veya ticari işletmeyle birlikte çalışmaktan bahsediyoruz.
Ortak girişim gibi bir stratejik silahtan faydalanmazsanız rakipleriniz er yada geç bu silahı size karşı kullanacaktır.
Temel hedefimiz sizin başarılı bir ortak girişimci yapmak. Bu da ancak bilgili bir girişimci olursanız gerçekleşecektir. Bu noktadan yola çıkacak olursak öncelikle ortak girişimlerin teknik yönlerini bilmeniz gerekir. Özelliklede:
Ortak girişim ne demek?
Ortak girişim nasıl işler?
Ortak girişim benim için doğru bir strateji mi?
Başarı şansım ne?
Riskler ne?
Ortak girişimin yasal uygulamaları ne?
Ortak girişim ne demek?
Ortak girişim iki veya üç tarafın ( genellikle ticari işletmeler ) pazarı, fikri mülkiyeti, aktifleri, bilgi birikimini ve tabi ki karı paylaşmak için ortak olduğu stratejik bir iş ortaklığıdır. Ortak girişimin farklı birleşme türleri vardır.
Bu ortaklık sektördeki devler arasında gerçekleşir. Örneğin Cingular, SBS ve Bellsouth arasındaki stratejik bir ortaklıktır. Ancak büyük rakiplerle başarılı bir şekilde savaşmak isteyen iki küçük ölçekli işletme arasında da olabilir.
Aynı ürünleri ve hizmetleri sunan şirketler büyük kaynak yatırımları yaparak pazara girmemek için güçlerini birleştirebilir. Buna ek olarak yerel yönetmeliklerden dolayı bazı pazarlara sadece yerel işletmelerle ortak olarak giriş yapılır.
Bazı durumlarda büyük şirketler kritik fikri mülkiyetler, teknoloji veya kaynaklara hızlı bir şekilde ulaşmak için küçük ölçekli işletmelerle ortaklık oluştururlar.
Ortak girişim nasıl işler?
Ortaklık süreci iyi bilinen ve zaman içinde kendini kanıtlanmış bir prensiptir. Ortak girişimin en önemli yönü süreç değil uygulamadır. Söz konusu olan güçleri birleştirmek olunca yapılması gerekenleri hepimiz biliriz.
Şunu aklınızdan çıkarmayın ki başarı şansını arttırmak için büyük veya küçük bütün birleşmelerin detaylı biçimde planlanması ve başarılması gerekir.
Ayrıca yasal anlaşmanın kapsamı da oldukça önemlidir. Tarafların ortaklık için ne kadar aktif ( somut ve soyut) koyacağı belirlemesi ve aynı zamanda stratejik ortaklığın hedeflerinin dikkatli bir biçimde hazırlanması gerekir. Ortak girişim internetten kolayca bulunabilen yasal bir anlaşma taslağı olsa da bu tarz bir ortaklığa girerken yasal tavsiyeler almanızı öneririz.
Ortak girişim benim için doğru bir strateji mi?
Bu sorunun net bir cevabı yoktur. Karar farklı unsurlara bağlı olarak değişecektir. Kararınızı vermeden önce aşağıdaki sorulara cevap verin:
Ne satıyorum ve hedef kitleme nasıl ulaşıyorum?
Rakiplerim kimler?
Yerli ortakların girmediği coğrafik alanlar var mı veya edinme masrafları yüksek mi?
Başka bir şirket veya birey tarafından geliştirilen bir yöntem bilgisine ihtiyacım var mı?
Yatay veya dikey olarak pazara girmeme yardımcı olacak mantıklı iş ortakları var mı?
Pazarlamada, üretimde, araştırma geliştirmede veya operasyonlarda ihtiyaç duyacağım bütün insan kaynaklarına sahip miyim? Kaynaklarımı bütünleyecek bir şirket var mı?
Kaynakların birleştirilmesi beni tedirgin eder mi? Kendi başıma hareket etmeyecek olmam beni huzursuz eder mi? 200 milyon dolarlık bir şirketin %20’sine sahip olmak mı 1 milyon dolarlık küçük ölçekli bir şirketin %100’üne sahip olmak mı?
Ortak girişim kurmak için gerekli olan doğru yasal kaynaklara erişebiliyor muyum?
Yerli bir işletmeyle ortaklık kurarak geçiştirebileceğim yerel yönetmelikler var mı?
Deneyimlerini benimle paylaşacak başarılı ortak girişimciler bulabilir miyim?
Birçok durumda ve hatta gerekli olmayan zamanlarda işgücümün azalacağının farkında mıyım? En sadık çalışanlarımdan bazıları gittiğinde ne olacak?
Var olan problemleri kendi başıma çözemediğim için mi bir ortak arıyorum? ( Ortak girişim son çare olarak görülmemelidir. Bu kararın dikkatli ve sistemli bir şekilde verilmesi gerekir. )
Gerçekten ortaklık kurmak isteyen bir kişi veya şirket tanıyor muyum? Ortaklık olasılığını bu kişi veya şirketle görüştüm mü? Cevap evetse genel kanınız ne?
Şirketimin güvenilirliliğinin artması gerekiyor mu? Aradığım güvenilirlik seviyesine sahip olası bir ortak tanıyor muyum?
Güçlü yönlerim ve zayıf yönlerim ne? Hedef pazardaki tehditler ve fırsatlar ne?
İş hayatımdaki bu değişiklik süresince bana destek olacak olan insanlar var mı? Bireysel karmaşalar yaşayacaksam bu tarz bir ortalığa girmek mantıklı mı?
Başarı şansım ne?
Ortak girişim gibi stratejik ortaklıklarla ilgili resmi başarı oranı istatistikleri olmasa da birkaç çalışma vardır. Çalışma sonuçlarına göre ortak girişimlerin %60’ı beş yıl içinde başarısız oluyor. Uzmanlara göre başarının sırrı coğrafik veya finansal faktörlerden ziyade insan kaynakları entegrasyonu ve bilgi paylaşımı gibi insan unsurlarıyla alakalı.
Unutmayın ki üçüncü dünya ülkelerindeki ortak girişimlerin başarısız olma şansı daha yüksek. Bilgi birikimi eksikliği, iletişim problemleri, kararlaştırılmış hedeflerden uzaklaşmak, farklılaşan teslim tarihleri vb. gibi nedenler başarısızlık oranını yükseltmektedir.
Ortaklığın performansını nasıl ölçeceksiniz? Kullanılabilecek bir sürü formül vardır. Formüller stratejik ortalığa bağlı olarak değişecektir. Arzu ettiğiniz şey ne?
Karınızı arttırmak?
AR-GE giderlerini paylaşmak?
Pazar konumunu genişletmek veya sürdürmek?
Dağıtım kanallarını arttırmak?
Toplam maliyetleri düşürmek?
Yeni teknoloji geliştirmek?
Ürün sunumlarını çeşitlendirmek?
Rekabeti azaltmak
Riski dağıtmak ( çoğunlukla büyük yatırımlarda )
Bu hedeflerden bazıları “yükseltilmiş kar yüzdesi” ve “artan ürün sunumları” gibi finansal rakamlara kolaylıkla çevrilebilir. Örneğin karınızı %20 oranında arttırmak istiyorsanız kazanımlarınızı önceki durumunuzla karşılaştırmanız gerekir. Bu sayede ortak girişiminizin başarılı olup olmadığını anlayabilirsiniz.
Örneğin rekabetin azaltılması gibi bazı hedefleri ölçmek zordur. Ortak girişim planının başarılı olup olmadığını analiz etmenin de yöntemleri vardır. Rekabet düşerse kar artar.
Unutmayın ki ortak girişimlerin başarısız olmasının asıl sebebi insan faktörüdür. Çalışanlarınızı stratejik ortaklığın rahatsız edici etkilerine karşı rahatlatmanız gerekir.
Bilgi paylaşımı hayati önem taşır ve bunun mümkün olan en kısa sürede uygulanmaya başlaması gerekir. Ekiplerin konuşması ve bilgi birikimlerini paylaşması gerekir. Bunun için toplantıların, ortak şirket etkinliklerinin, personel değişimlerinin ve kurum için terfilerin uygulanması gerekir.
Asıl soruya yani başarı şansınızın ne olduğuna dönelim. Ortak girişimlerin sadece %40’ının başarılı olduğunu biliyoruz. Bu rakama başarısızlık oranı yüksek geri kalmış ülkelerde dahildir. Bu nedenle gelişmiş ülkelerdeki bir şirketle güçlerinizi birleştirmeniz ve dersinize çalışmanız başarı şansınızın %80’lere çıkmasını sağlayacaktır.
Riskler ne?
Stratejik ortaklıklarda güven ve birbirine yakın hedeflere odaklanmak çok önemlidir. Bu nedenle karşılaşabileceğiniz risklerden biri ortakların farklı kültürlerden olmasıdır. Belirli faaliyet yöntemlerine güvenmezler veya farklı hedefleri vardır. Benzer stratejik hedefleri olsa bile güven eksikliği olan ortaklıklarda iyi niyet eksikliği olur. Ortak girişimde bulunacaksanız almak ve vermek zorundasınızdır.
Bu paylaşım prensibi sürecin tümünü kontrol eder. Büyük ölçekli projelerde dahil olası ortak girişimlerin çoğu farklı hedefler ve kendi kendine hizmet eden tutumlar yüzünden sözleşmenin mürekkebi kurumdan ölür. Örneklerden biri British Aerospace ve Taiwan Aerospace ortaklığıdır. Zorlu pazarlıklardan sonra iki taraf Tayvan’daki kutlama seremonileri sırasında anlaşma imzaladılar. Bir müddet sonra Taiwan Aerospace anlaşmadan çekildiğini duyurdu. Neden mi? Çünkü hedefleri farklıydı. Taiwan Aerospace yeni teknolojilere sahip olmak istiyordu ancak British Aerospace bunu reddetti. British Aerospace’de Asya’da yeni pazarlara girmek istiyordu ancak Taiwan Aerospace bunu kabul etmedi.
Ortak girişimler iki tarafta birlikte hareket etmek istediğinde etkili olur. Gerçek güven olmadan anlaşma imzalamanın da bir anlamı yoktur. Herhangi bir yasal zorunluluk etkisini göstermeden önce kibar bir biçimde ayrılmak başarısızlığı önlemenizi sağlar. Ortak girişimler sonucunda ortaya çıkabilecek riskler:
Zaman kaybedersiniz
Para kaybedersiniz
Önemli bir teknoloji fırsatı elinizden kaçar
Güvenilirliliğinizi kaybedersiniz
Ortak girişimlerde bu tür riskler olsa da avantajları çok daha fazladır. Süreçten önce ve süreç boyunca risklerinizi kapsamlı bir biçimde değerlendirmeniz ve dersinize çalışmanız hayati önem taşır.
Ortak girişimin yasal uygulamaları ne?
Ortakların coğrafik konumları ve hedef pazarları yasal karmaşıklığın derecesini belirler.
İki tarafta aynı ülkedeyse en azından bir tane anlaşma imzalamanız gerekir. Bu da ortak girişim anlaşmasıdır. Yasal değişimler hızlı olduğundan internet veya kitaplardaki önceden hazırlanmış şablonları okumak yerine yasal tavsiyeler almanızı öneririz.
İki taraf farklı ülkelerdeyse ortak girişim anlaşması haricinde yeni tüzel kişilik anlaşmasının da imzalanması gerekir.
Aynı şekilde hedeflere ve ortak girişimin büyüklüğüne bağlı olarak değişen yasal farklarda vardır. Bunlarla ilgili profesyonel tavsiyeler almanız gerekir.
Girişimciler için bir iş sahibi olmak hayatlarındaki en heyecan verici olaylardan biridir. Doğru bir şekilde hareket edilirse her zaman hayallerini kurduğunuz hedeflerinize ulaşırsınız. İşinizden ne beklediğinize ve ne kadar hızlı hareket etmek istediğinize bağlı olarak ortak girişimlerde bulunmanız pazarda güçlü bir biçimde varlık göstermenize yardımcı olacaktır.
