Olumsuz geri bildirim (negative feedback) hemen her şirket ve kişi için söz konusu olabilir. Özellikle iş hayatı açısından meseleyi ele alırsak, A’dan Z’ye kusursuz bir şirket bekleyemeyiz. Büyük ve başarılı şirketler de zaman zaman hata yapar ve bu hata neticesinden toplumdan, müşterilerden olumsuz eleştiriler alır. Bu nedenle olumsuz eleştiriden kaçmak, başını toprağa sokmak gibi şeylere gerek yoktur.
Önemli olan olumsuz eleştiri ile nasıl ilgilenmek gerektiğini bilmektir.
Harvard Business Review’da çıkan bir araştırmaya göre yöneticiler olumsuz geri bildirim vermekten büyük oranda kaçınıyor ancak çalışanlar böyle bir feedback’e son derece ihtiyaç duyuyor. Araştırmaya katılan çalışanların %57’si yapıcı görüş ve eleştirilere daha çok önem verirken %43’ü ise övgüye daha çok önem veriyor.
O açıdan geri bildirim vermek ve almak iş hayatında mühim bir yere sahip. Biz de bu yazımızda olumsuz eleştirilerle nasıl baş etmek gerektiğini ve ayrıca olumsuz eleştirinin hiç ummayacağınız bazı faydalarından bahsedeceğiz.
Olumsuz Geri BildirimTürleri Nelerdir?
Önce olumsuz eleştiri türlerine bakmakta fayda var.
1. Olumsuz Eleştiri: Gerçek Bir Sorunun Varlığı
Gerçek bir problem varsa çoğu zaman olumsuz eleştirinin niyeti bellidir. Bu eleştiri soruna işaret eder ve çözüm yolları bulunmasını teşvik eder.
2. Olumsuz Eleştiri: Kişisel Görüş Beyanı
Herkesin her konuda bir fikri vardır. Bazen bu görüşlerimiz negatif olabilir. Gerçek bir sorunun varlığını işaret etme amaçlı olumsuz eleştiriden farklı olarak görüş beyanına dayalı olumsuz eleştiride elimizde net bir kanıt yoktur. Eleştiri tamamen şahsi kanaatlerden kaynaklanır.
3. Olumsuz Eleştiri: Zarar Verme Kastı
Zarar verme kastı bulunan olumsuz eleştiri ne bir soruna işaret eder ne de şahsi bir görüşü ifade eder. Burada kişiler veya kurumlar, size zarar vermek için hakkınızda olumsuz konuşurlar. Sizin enerjinizi ve moralinizi kötüleştirmek için yapılan bu kasıtlı olumsuz eleştiriyi yapan kişilerin birileri tarafından parayla tutulmuş olma ihtimali yüksektir. Kesinlikle öyledir diyemiyoruz ancak böyle bir yaklaşım rakip şirketlerden veya “sizi çekemeyen” kişilerden geliyor olabilir.
Olumsuz Geri Bildirim Alınca Ne Yapmak Gerekir?
Patronunuzdan, meslektaşınızdan ya da müşterilerinizden olumsuz eleştiri aldığınız zaman bunla başa çıkabilmek için yapabileceğiniz bazı şeyler bulunuyor.
Şimdi madde madde onlara bakalım.
1. Durumu Kişisel Olarak Algılamayın
Söz gelimi patronunuz sizi odasına çağırdı ve size bir şeyler söyleyeceğini hissettiniz.
Öncelikle durumu kişisel olarak algılamayın. Feedback’in sizin işteki performansınıza dayalı olacağını unutmayın. Ne kadar iyi, eğlenceli bir insan olduğunuzun burada bir önemi yoktur. Veriler her şeyi söyler zaten.
Savunmacı bir tutum sergilemek normal kabul edilebilir ancak feedback alışverişi esnasında size hiçbir şey katmaz. Bu nedenle duygularınızın yapıcı bir diyalog kurma konusunda size engel olmasına izin vermeyin. Sinirlendiğinizi hissettiğinizde tepki vermemeye çalışın, size söylenenler dinleyin ve bunun üzerine bir cevap geliştirin.
Siz nasıl kendi işinizi yapıyorsanız üstünüz ya da amiriniz için de aynı şey geçerlidir. Sizinle birebir konuşmanın ekibin ve şirketin iyiliği için önemli olduğunu hissetmeleri nedeniyle sizinle konuşur bu kişiler. Eğer daha iyi hale getirilmesi gereken bir şey varsa, amiriniz size bunu bildirmekle mükelleftir.
Elon Musk bu konuda çok kafa açısı bir söz söylüyor:
“Bence feedback dairesi oluşturmak çok önemli. Şu an nerede olduğunuzu ve daha ileri nasıl gidebileceğinizi belirten bir görüş, öneri dairesi iş hayatında çok önemlidir.”
2. Can Kulağıyla Dinleyin ve Soru Sorun
Amiriniz, patronunuz sizin performansınızı spesifik ve verilere dayalı bir şekilde ifade etmelidir. Bu nedenle o konuşurken dikkatle dinleyin ve gerekirse not alın. Hemen cevap vermeye çalışırsanız savunma moduna geçtiğiniz izlenimini verirsiniz ve bu da doğru bir hareket olmaz.
Üstünüz size performansınızla ilgili bir şeyler anlatırken bu durumların nasıl düzeltileceğini de eklemeden geçmez. Bu noktada dikkatle dinlemeli, şirkete daha iyi katkı sağlamak için neler yapabileceğinizi not almalı, gerekirse ilave sorular sormalısınız.
Yani size verilen feedback adil ve makulse gerçeklere ve data’ya dayanarak sorular sormaktan çekinmeyin. Hangi konularda iyileştirmeler yapılması gerektiğini anlamadığınız zaman açıkça sorun.
“Hangi konulara daha fazla yoğunlaşırsam şirket açısından daha iyi olur?” gibi bir soru gayet iyidir örneğin.
Diğer bir ifadeyle yönetici size “proje yönetimi” konusunda daha dikkatli olmanızı söylerse ve siz de bu konuda bir şey yapmayıp sadece masanızı daha derli toplu hale getirirseniz feedback’i doğru anlamamışsınız demektir.
3. Hareket Geçin
Patronun odasından çıktınız ve odanıza geri döndünüz. Şimdi aldığınız notları gözden geçirin ve daha iyi bir performans sergilemenin neye benzediğini kafanızda canlandırın.
Aldığınız olumsuz eleştirinin tam tersinini, yani olumlu feedback’in nasıl bir şey olduğunu hayal edin. Daha sonra adım adım performansınızı daha iyi hale getirmek için neler yapabileceğinize bakın. Planlı bir şekilde hareket etmek önemlidir. Plansız bir iyileşme, performans artışı çok da mümkün değildir çoğu zaman. Yazılı ve süre limitli bir çizelge hazırlayarak gelişmenizi programlayabilir ve kat ettiğiniz mesafeyi nesnel bir şekilde görebilirsiniz.
4. Empati Kurun
Bu en önemli adım. Amiriniz ya da patronunuz sizin eksikleriniz olduğunu gördüğü için sizinle konuşur. Sizin performansınızın artması siz, şirket ve çalışma arkadaşlarınız açısından çok daha iyi oluyor. Bu size sunulmuş bir fırsattır doğrusu.
Bu bağlamda şirketin menfaatlerini aklınızdan çıkarmayın. Şirketteki tüm çalışanları yönetmenin ve desteklemenin nasıl bir sorumluluk olduğunu düşünün.
Çalışma arkadaşlarınız ve üstleriniz sizden neler bekliyor? Kendi işinizi daha iyi yaparak onlara nasıl katkı sağlayabilirsiniz? Bu sorulara cevap vermeye çalışın. Eğer siz de ekibe olumlu katkı sağlarsanız diğer kişiler de kendi işlerine daha çok yoğunlaşabilir ve bu da şirkete olumlu yansır.
Feedback veya geribildirim gelişim açısından önemli bir araçtır. Eğer feedback’i doğru algılayabilirseniz bu size karşı olan güveni tazeler. Yani feedback iki taraflı bir kavramdır. Eğer yöneticiyseniz çalışanlarınıza düzenli ve doğru bir şekilde feedback vermeye çalışın. Çalışansanız da size verilen feedback’leri doğru bir şekilde analiz edin.
5. Moralinizin Bozulmasına İzin Vermeyin
Bazen geri bildirim adil ve makuldur. Sizin iyiliğiniz içindir. Bazen de haksız bir feedback alabilirsiniz. Bu yanlış anlamalar nedeniyle olabilir. İş yerindeki dinamikleri düşünün. Yöneticiniz size gerçekten katkı sağlamak istiyor mu? Yoksa sürekli haksız yere eleştirildiğiniz, sürekli hakkınızın yendiği toksik bir ortamda mı çalışıyorsunuz. Eğer ikinci durum söz konusu ise haksız eleştirinin moralinizi bozmasına izin vermemeye çalışın ve bu şirketin sizin için doğru yer olup olmadığını düşünmeye başlayın.
Olumsuz Geri Bildirim Faydaları Nelerdir?
Probleme işaret eden olumsuz eleştiri size neyi nasıl yapmanız gerektiğini gösterir. Gelişmenize fırsat sağlar. Bu açıdan olumsuz feedback türlerinin ilki olan “probleme işaret eden feedback” aldığınız zaman bundan istifade etmeniz ve faydalanmanız mümkündür.
1. İşe Uygun Olmadığınızı Anlarsınız
Bir şirkette işe alındığınız zaman oranın doğru yer olduğunu düşünmeye eğilimliyizdir. Ancak bu çoğu zaman doğruyu yansıtmaz. İnsanlar kendilerine uygun olmayan işleri tespit etmekte çoğu kez zorlanır.
Olumsuz eleştiri size o pozisyona ve şirkete ne kadar uygun olduğunuz konusunda bilgi verir. Eğer sizden asla yapmayacağınız şeyleri yapmanız beklenirse orası size göre bir şirket değildir. Eğer insanlar sizi sürekli yargılıyorsa orası da size göre değildir. Eleştiri yapıcı ve yardımcı bir şekilde iletildiğinde doğru yerde olduğunuzu anlarsınız. Bu bağlamda olumlu ya da olumsuz feedback almak, şirketteki ve kurumdaki rolünüzü bilmek açısından faydalıdır.
2. İşbirliğine Açık Olduğunuzu Kanıtlarsınız
Gelişmeye hazır ve hatalarını kabul etmeye razı bir lider kadar ilham verici çok az şey vardır. Olumsuz eleştiriyi kabul etmek neyin çalışıp neyin çalışmadığını görmeye açık olduğunuzun göstergesidir. Bu da sizi özgüvenli ve açık biri yapar. Korkuları bir kenara bırakarak yatırım yapmaya değer bir insan olduğunuzu olumsuz eleştirilere kulak vererek bile gösterebilirsiniz. Bu nedenle feedback almaktan korkmayın ve bu sözlerin ileride size yardımcı olmasına çalışın.
3. Başkalarını Nasıl Etkilediğinizi Görürsünüz
Olumsuz geri bildirimin en faydalı olduğu konulardan biri de sizin başkaları üzerinde nasıl bir etkiye sahip olduğunuzu öğrenmenize olanak sağlamasıdır. Eğer başkalarını, müşterileri, çalışma arkadaşlarınızı olumlu bir şekilde etkiliyorsanız motive bir şekilde çalışmaya devam ederseniz. Ancak onları olumsuz bir şekilde etkiliyorsanız da bunu bilmeniz son derece önemlidir. Hani “zararın neresinden dönseniz kardır.”
Girişimci Olarak Olumsuz Geri Bildirimlere Nasıl Cevap Vermek Gerekir?
Bir girişimci olarak öncelikle potansiyel ve mevcut müşterilerden gelen yorum ve önerileri yönetmek için bir sistem kurmalısınız. Daha sonra olumsuz ya da olumsuz tüm eleştirilere cevap vermeye gayret etmelisiniz.
Olumsuz geri bildirimlerle baş etmek, bu eleştirilere cevap vermek demektir. Tabii eleştiri türünü bilerek hareket ederseniz daha sağlıklı bir süreç izlemiş olursunuz.
Probleme dayalı bir olumsuz eleştiri gelirse sorunun en kısa zamanda çözüleceğini belirtin, sorun çözüldüğünde ise bu eleştiriyi yapan kişi bilgilendirin.
Kişisel görüşlere dayalı bir olumsuz eleştiri gelirse bu kişinin hakkınızdaki olumsuz kanaatlerini kanıtlarla ve objektif verilerle değiştirmeye çalışın.
Eğer işinize ve şahsınıza yönelik karalama amaçlı bir eleştiri söz konusu olursa burada sizin kişisel özellikleriniz ve karakteriniz verilecek cevabı belirleyecektir. Ancak biz yine de saygılı bir üslup kullanmanızı tavsiye etmekteyiz.
