2006 yılında iki Harvard profesörü neden işleri daha sonraya bıraktığımıza ilişkin araştırma yapmaya başladı. Sonuçları iyi olsa bile yapmamız gereken işleri neden sonraya erteliyoruz?
Bu soruya cevap vermek için iki profesör – Todd Rogers ve Max Bazerman – bir çalışma yürüttüler. Katılımcılara maaşlarının %2’sinin tasarruf hesabına aktarıldığı bir tasarruf planına kayıt olmak isteyip istemeyecekleri sorulmuştur.
Hemen hemen her katılımcı para biriktirmenin iyi bir fikir olduğunu belirtmiştir ancak davranışları aksini söylemiştir:
Sorunun bir versiyonunda, katılımcılara tasarruf planına mümkün olan en kısa sürede katılıp katılmayacakları soruldu. Bu senaryoda, katılımcıların sadece %30’u plana katılmayı kabul etti.
Sorunun diğer versiyonunda, katılımcılara tasarruf planına uzak gelecekte ( bugünden itibaren bir yıl içinde ) katılıp katılmayacakları soruldu. Bu senaryoda, katılımcıların %77’si plana katılmayı kabul etti.
Zaman çizelgesi neden cevaplarını bu kadar değiştirmişti?
Görünen o ki, bu küçük deney neden davranışlarımızı ertelediğimize dair bize birçok şey söyleyecek.
Şimdiki size karşılık gelecekteki siz
Şimdiki kendimizi çok fazla önemseme ve gelecekteki kendimizi yeteri kadar önemsememe eğilimindeyizdir. Seçimlerimizin maliyeti görünür olana kadar şimdinin faydalarını dikkate alırız.
Örneğin:
Çikolata yemenin sonucu bellidir ( haz duygusu ) ve spor yapmaktan kaçmanın maliyeti aylar sonra anlaşılır.
Bugün para harcamanın sonucu bellidir ( yeni bir iPhone! ) ve emeklilik için yatırım yapmayı unutmanın maliyeti ancak yıllar sonra anlaşılır.
Engellenemeyen fosil yakıt kullanımın sonucu bellidir ( daha fazla enerji! daha fazla ısı! daha fazla elektrik ) ve iklim değişikliğinin maliyeti ancak yıllar sonra anlaşılır.
Ancak bu tür problemleri uzak gelecekte düşünürsek, seçimlerimiz değişir. Bir yılda aşırı kilolu olmak ve donutlar mı yemek isterseniz yoksa sağlıklı olmak ve düzenli aralıklarla spor mu yapmak istersiniz? Uzun vadede seçim yapmak kolaydır ancak bugün bir seçim yapmamız gerekirse uzun vadeli maliyetleri önemsemeyiz ve verimsiz davranışların faydalarına fazla değer veririz.
Davranışsal ekonomistler bu konsepti ” zaman uyumsuzluğu” olarak tanımlıyor çünkü geleceği düşündüğümüzde uzun vadeli faydalara neden olacak seçimler yapmak istiyoruz. Ancak bugünü düşündüğümüz zaman, kısa vadeli faydalara neden olacak seçimler yapmak istiyoruz.
Buna şimdiki size karşılık gelecekteki siz problemi diyebilirsiniz. Gelecekteki siz uzun vadede en büyük faydalara neden olacak şeyler yapması gerektiğini bilirken, şimdiki siz şu anda faydalara neden olacak şeylere fazla değer yükleme eğilimindedir.
Peki, bu konuda ne yapabiliriz?
Kararsızlık için cevap
Ertelemeleri hayatınızdan çıkarmak ve daha doğru uzun vadeli seçimler yapmak istiyorsanız, o zaman şu anki kendinizin gelecekteki kendiniz için en iyi şekilde hareket etmesi gerekir.
Üç temel seçeneğiniz var:
- Uzun vadeli davranışların ödüllerini daha çabuk hale getirmek
- Ertelemelerin maliyetlerini daha çabuk hale getirmek
- Erteleme tetikleyicilerini ortamınızdan uzaklaştırmak
Hadi, hepsini gözden geçirelim:
1 – Uzun vadeli davranışların ödüllerini daha çabuk hale getirmek
Erteleme nedenimiz zihnimizin hızlı faydalar almak istemesidir. Uzun vadeli seçimlerin faydalarını çabuklaştırmanın bir yolunu bulursak ertelemeyi engellemek de kolaylaşır. Bunu yapmanın yollarından biri gelecekteki sizin hoşuna gidecek faydaları hayal etmektir. Kilo verirseniz hayatınızın nasıl olacağını hayal edin. Şimdiden para biriktirmenin geleceğiniz için neden bu kadar önemli olduğunu düşünün. Geleceğin sonucunu şimdiymiş gibi düşünün.
Mutlaka okuyun: Hayal Kurmanın Önemi ve Faydaları
2 – Ertelemelerin maliyetlerini daha çabuk hale getirmek
Size ertelemelerin maliyetlerini sonradansa daha çabuk ödemeye zorlayan bir sürü yol vardır. Örneğin, tek başınıza yapacağınız için sporu bir sonraki haftaya ertelemek hayatınızı çok fazla etkilemez. Sadece bir kez gitmediğiniz için sağlığınız kısa sürede bozulmaz. Haftalarca ve hatta aylarca tembel davranırsanız ertelemenin maliyeti acı verici olur. Ancak bir sonraki pazartesi sabah yedide arkadaşınızla birlikte spora gideceğinize dair kararlı olursanız sporu ertelemenin maliyeti çok daha çabuk olur.
Ertelemeyi daha maliyetli hale getirmenin bazı diğer yolları:
- Davranışınız için zaman belirleyin ( her pazartesi yeni bir makale yayınlayacağım )
- Davranışınız üzerine pahalı bir iddiaya girin ( kaçırdığım her antrenman için arkadaşıma 50 TL ödeyeceğim )
- Davranışınız için fiziksel sonuçlar belirleyin ( musluğun altında bıraktığım her pis tabak için 25 şınav çekeceğim )
3 – Erteleme tetikleyicilerini ortamınızdan uzaklaştırmak
Davranışı değiştirmenin en güçlü yolu ortam değiştirmektir. Bunun doğruluğunu değerlendirmek için tahminlere dayanan sonuçlara gerek yok. Normal durumda, sebze yemek yerine kurabiye yemeyi tercih edebilirsiniz. Etrafınızda daha iyi seçenekler olursa doğru tercihi yapmak daha kolay hale gelir. Dikkatinizi dağıtan şeyleri ortamınızdan uzaklaştırın ve daha iyi seçeneklerin olduğu bir ortam yaratın.
Bir adım ileriye gitmek ister misiniz? Ortamınıza iyi davranışları harekete geçiren tetikleyiciler koyun.
İlerleme yolu
Her gün, yüzlerce minik kararla karşılarız. Kolay yolu seçmek ve anında memnun olmak veya şeytana uymamak ve uzun vadeli davranış sergilemek gibi bir hakkınız var.
Bu günlük seçimler gerçekliğimizi tanımlar. Engellediğimiz dikkat dağıtıcılar başarı için kapasitemizi belirler.
Mutlaka okuyun: 7 Adımda Uzun Vadeli Düşünmek
