Nakit akışı nedir?
Nakit akışı, adından da anlayacağınız üzere bir aylık süreçte şirketinizin kasasına giren ya da kasasından çıkan para anlamına gelir. Özellikle ekonomik açıdan sancılı dönemlerde bazı işverenler karamsarlığa kapılıp “Nakit akışı sadece kasamdan çıkan paradır!” diyebilirler. Ancak bu kavramın aslı tanımımızda belirttiğimiz gibidir, yani hem şirketin harcadığı hem de kazandığı parayı kapsar. Nakit akışının çift yönlü oluşunu şu şekilde açıklayabiliriz:
1- Pozitif nakit akışı: Müşteriler, ürünlerinizi ya da hizmetlerinizi satın aldıklarında nakit elde edersiniz. Eğer müşterileriniz aldıkları ürünlerin parasını hemen ödemiyorlarsa alacaklı durumuna düşersiniz. Böyle bir durumda da nakit akışınız, müşterilerin borçlarını zamanında ödemeleriyle sağlanır.
2- Negatik nakit akışı: Kira, kredi, vergiler gibi masrafların ödenmesiyle de kasanızdan para çıkar ve bu da nakit akışınızın bir parçasıdır.
Nakit akışını şirketinizin vadesiz mevduat hesabı gibi görebilirsiniz. Vadesiz bir hesaba nasıl istediğiniz zaman para yatırabiliyorsanız, nakit akışınız da her an müşterilerinizden gelen ödemelerle artabilir. Benzer şekilde vadesiz hesaptan nasıl her an para eksilebiliyorsa nakit akışınız da borç ve giderleriniz sebebiyle aniden azalabilir. Eğer harcadığınızdan daha fazla para kazanıyorsanız nakit girişiniz, nakit çıkışınızdan fazladır. Bu durumda pozitif nakit akışına ve elinizde faturalarınızı ödeyecek kadar paraya sahip olduğunuzu söyleyebiliriz. Şimdi bunun tam tersini düşünelim: Kazandığınız miktardan daha fazlasını harcamak zorundaysanız batağa doğru sürükleniyorsunuz demektir. Böyle bir durumda negatif nakit akışına sahip olduğunuzu söyleyebiliriz. Esnaf tabiriyle belirtmek gerekirse sürekli “içeri girersiniz” ve harcamalarınıza kaynak bulmanız gerekir. İşte bu yüzden yeni kurulan şirketlerin döner sermayeye ihtiyacı vardır, bu da kredi veya eş dosttan borç almak gibi yöntemlerle sağlanır. Para bulunduktan sonra da masraflar bir şekilde ödenir.
Nakit ve gerçek nakit arasındaki fark nedir?
Bazı iş kollarında nakit gerçekten çok büyük öneme sahiptir. Mesela restoranları ya da perakende satış yapan mağazaları düşünün. Bu tarz işletmelerin bildiğiniz “kağıt para” kazanmaları gerekir, aksi takdirde batağa sürüklenmeleri işten bile değildir. İşte böyle bir işletmeniz varsa çoğu zaman faturalarınızı nakit ödemeniz gerekir, dolayısıyla müşterilerinizden de nakit para almaya gayret edersiniz (Gerçek nakit lafıyla kastettiğimiz şey tam olarak budur). Nakitle çalışan işletmelerin çoğu zaman nakit akışını takip etmekte zorluk çektiğini de belirtelim. Eğer siz de nakitle çalışan bir işletme sahibiyseniz ve hem gelir hem de giderlerinizi faturalarla kayıt altına almıyorsanız kasanıza neyin girip çıktığını kesin olarak bilmeniz ciddi anlamda güçtür.
Nakit akışı neden bu denli önemlidir?
Küçük ölçekli işletmelerin iflas etmelerinin en temel nedenlerinden biri nakit eksikliğidir. Son dönemlerde yapılan birçok araştırmayı incelediğimizde startupların nakit rezervlerinin genellikle yetersiz olduğunu, bu yüzden de büyük bir kısmının kısa sürede batağa sürüklendiğini görüyoruz. İşte halk arasında “kesenin dibini görmek” ya da “paranın suyunu çekmesi” diye tabir edilen durum tam olarak budur. Eğer henüz kendi şirketinizi kurmadıysanız hemen ufak bir uyarıda bulunalım: Bir firmayı batırabilecek pek çok unsur vardır. Ancak bunlardan hiçbiri parasızlık kadar çabuk tesir etmez, yani bir şirketi iflasa en çabuk götüren etken nakit rezervlerinin tükenmesidir.
İş kurarken nakit akışının önemi
Sıfırdan iş kurarken nakit akışını sağlamak belki de kariyeriniz boyunca uğraşmanız gereken en zor şeydir. Düşünsenize, işinizi kuralı daha birkaç ay olmuş, sürekli bir şeyler almanız ve yatırım yapmanız gerekiyor, dolayısıyla ha bire varınızı yoğunuzu harcıyorsunuz. Hatta bu süre zarfında elinizde fazla müşteri de yok, o yüzden gelir miktarınız da adeta yerlerde sürünüyor. Böyle bir durumda mutlaka bir yerlerden kredi bulmalı, sonrasında da müşteri avına çıkarak kötü gidişatı tersine çevirmeli, en nihayetinde yeni müşterilerinizden elde edeceğiniz gelirlerle de borçlarınızı kapatarak düzlüğe çıkmalısınız.
Sezonluk işlerde nakit akışı
Tatil köyü veya turistik yerlerde restoran işletmeciliği gibi sezonluk işlerde nakit akışının apayrı bir önemi vardır. Bu tür işlerde nakit akışını doğru biçimde idare etmek hayli zordur ama kesinlikle imkansız değildir. Eğer siz de sadece yılın belirli dönemlerinde para kazanıyorsanız mutlaka kalan aylardaki harcamalarınızı da göz önünde bulundurarak hareket edin ve hesaplı olun.
Nakit akışı ve kâr arasında ne fark vardır?
Bazen şirketiniz kâr yapar ama ortada nakit yoktur! Peki bu nasıl mümkündür? Cevap basit: Kâr, muhasebeyle ilgili bir kavramdır. Nakit ise yukarıda da belirttiğimiz gibi vadesiz hesabınızda bulunan para miktarından ibarettir. Diyelim ki çok iyi satış yaptınız, kâr seviyeniz de gayet güzel ama parayı peşin almadınız ve müşterilerinizden tahsil etmeniz gereken büyük miktarda para var. Böyle bir durumda nakit akışınızın olumlu yönde arttığını söyleyemeyiz çünkü para henüz elinize ulaşmamıştır.
Aslına bakarsanız günümüzde birçok muhasebe sistemi şirketlerin elde ettiği kâr ve nakit miktarı arasındaki farkları açıkça gösterme kapasitesine sahiptir. Şayet şirketinizde tahakkuk muhasebesi anlayışını benimsediyseniz bir fatura kestiğinizde henüz ödemeyi tahsil edememiş olsanız bile ne kadar gelir elde edeceğinizi bilirsiniz. İşte böyle bir durumda “X miktarda kâr yaptım.” diyebilirsiniz ancak elinize doğrudan nakit para geçmez.
Nakit akışınızı nasıl analiz edebilirsiniz?
Firmanızın nakit akışını takip etmenin en iyi yolu düzenli olarak nakit akışı raporu hazırlamaktır. Nakit akış tablosu olarak da adlandırabileceğimiz bu raporda vadesiz hesabınızda bulunan nakit miktarındaki değişimleri görebilirsiniz. Bu sayede nereden ne kadar gelir elde ettiğinizi ve nelere para harcadığınızı anlayabilirsiniz.
Ayrıca bu şekilde düzenli hareket eder ve nakit akış raporlarınızı sürekli kontrol ederseniz aşağıdaki sorulara da rahat bir şekilde cevap verebilirsiniz:
Müşterilerden biri borcunu öderse nakit akışında nasıl bir değişim meydana gelir?
Yeni ürünler tedarik ederseniz nakit miktarınız nasıl etkilenir?
Gidip bir bilgisayar alsanız parasal anlamda zor durumda kalır mısınız?
Maaşları ya da borçlarınızı ödediğinizde elinizde ne kadar nakit kalır?
Sizlere örnek olarak sunduğumuz bu soruları gerçek hayatta da cevaplayabilmek için nakit akış tablolarınızı her daim güncel tutmanız ve sürekli incelemeniz gerektiğini hiç unutmayın. Aylık, hatta mümkünse günlük bazda kontroller yaparak maddi gidişatınızı yakından takip edin.
“Peki nakit akışımı takip ederken bilhassa nelere dikkat etmeliyim?” diyorsanız şu tavsiyelerimiz işinizi görecektir:
1. Her ayın sonunda toplam satış miktarınıza bakın.
2. Toplam satın alım miktarınıza da bakın. Vadeli olarak satın aldığınız ve hâlâ borcunu ödemediğiniz ürünlerin bedelini de nakit miktarınızdan düşmeyi unutmayın.
3. Son olarak sattığınız ürünlerden elde edeceğiniz gelirlerden toplam giderlerinizi çıkarın. Aradaki farkı o ayki toplam geliriniz ya da kazancınız olarak kabul edebilirsiniz.
Eğer eksi durumdaysanız yani giderleriniz gelirlerinizi sollamışsa ve bir türlü düzlüğe çıkamıyorsanız o zaman gerçekten batağa doğru sürükleniyorsunuz demektir.
Ama siz sürekli muhasebe sisteminizi kontrol eder ya da muhasebecinizle görüşürseniz böyle bir duruma zaten düşmezsiniz, en ufak bir olumsuzluk sinyalinde harekete geçerek kötü gidişatı engelleyebilirsiniz.
