Atalarımıza göre kazlar ister sonradan sahiplenilsin isterse yetiştiriciliği yapılsın çiftlik hayatının vazgeçilmezlerinden biri olmuş. Bu son derece normal çünkü bu büyük su kuşları az yiyen, kendi kendilerine kolayca yetişebilen, büyüdüklerinde çiftliğe bekçilik eden ve sahipleri için et, yumurta, tüy, yağ ve ciğer kaynağı olan çok yönlü hayvanlardır. Hal böyle olunca da geçmişten bugüne kadar kazlar oldukça değerli varlıklara dönüşmüş hatta bazen özellikle de kırsalda kendi geçimini sağlayan aileler için gündelik yaşantının olmazsa olmazları arasına girmişlerdir.
Fakat o zamanlar henüz “endüstriyel tarım” başlamamış, özel tasarlanmış alanlarda seri hayvan üretimine odaklanan modern “bilimsel” araçlar yaratılmamıştı. Söylemeye bile gerek yok, doğada serbestçe dolaşmalarına izin verildiğinde acıktıkları anda çevrelerindeki böcekler, ağaç kabukları ve çimenlerle istedikleri gibi beslenen bu bağımsız ve mücadeleci hayvanlar henüz günümüz hayvancılığın “ilerici” yöntemlerine dâhil edilmemişti. Fakat daha sonra bu gürültücü kuşun lezzetli eti bir şekilde ünlü İngiliz muhafızları ulusunda “köylü” yiyeceği olarak nam saldı.
Bir Kaza Sahip Olmanın Avantajları
İlk olarak kazlar büyük hayvanlardır, yetişkin bir kazın ağırlığı türüne ya da cinsiyetine bağlı olarak 4 kg ile 13 kg arasında değişir. Bu da ortalama bir aile için çeşitli şekillerde pişirilebilecek çokça et demektir.
Bir diğeri ise, bu büyük kuşları yetiştirmenin maliyetinin fazla olmamasıdır. Her bir kg ağırlık için yedikleri besin miktarı bir tavuğun ya da ördeğin yediğinden çok daha azdır ve kazlarınızın bahçede serbestçe dolaşmasına izin verirseniz yaz boyunca onları beslemek için sıradan çimen dışında herhangi bir şeye ihtiyacınız olmayacaktır. Kışları ise kazlarınızı beslemek için içinde küçük bir mısır koçanının olduğu yulaf taneleri gibi düşük proteinli ve daha hesaplı tahıllar kullanabilirsiniz.
Kazların avantajlarından biri de sağlıklı ve uzun ömürlü kalabilmeleridir. Diğer su kuşları gibi onlar da bulaşıcı hastalıklara karşı oldukça dayanıklıdır. Kısacası, 20 yaşına gelmiş kazlarla karşılaşırsanız şaşırmanıza hiç gerek yok.
Kaz Sürüsü Yetiştirmeye Nasıl Başlanır?
Kaz sürüsü yetiştirmek için en az 2 yaşında olgun bir kaz almanız yeterli, sonraki sorumlulukları büyük oranda doğaya devrederek sürünüzü yavaşça genişletmeye başlayabilirsiniz.
Kazlar, diğer birçok kuşun aksine tek eşli yaşamayı tercih ederler ve bir kez eşini bulduklarında yıllarca ona bağlı kalırlar. Bazı hayvan üreticileri bir erkek kazı iki dişi kazla eşleştirmeyi tercih etse de en optimal birliktelik bir erkek ve bir dişi kazın birlikteliğidir. Hangisini seçerseniz seçin yavru bir kaza sahip olmayı düşünmeden önce yaz ve kış için ilk üreme stokunuzu mutlağa oluşturun. Ayrıca, erkek ve dişi kazların eşleşmeden önce birkaç ay aynı ortamda yaşamalarına özen göstermeyi unutmayın.
Kaz Yetiştirmeye Karar Vermek İçin 10 Anlamlı Neden
Kaz yetiştiriciliği sizin için elverişli olduğu kadar son derece eğlenceli bir deneyime dönüşebilir. Özellikle evlerin arka bahçelerinde kaz yetiştirmek oldukça popüler bir hal almaya başladı. Bunun en büyük nedeni belki de su kuşlarının doğası hakkında sahip olunan yanlış inançların zamanla doğru bilgilerle yer değiştiriyor olmasıdır. Arka bahçenizde kaz yetiştirmeyi düşünmeniz için işte sizlere 10 anlamlı neden:
1. Kazlar vefalı hayvanlardır. Kazlar çiftler halinde eşleşir ve aralarındaki sadık bağları hayatları boyunca korurlar (Belki de bu konuda insanlar kazlardan çok şey öğrenebilir). Eğer bir çift kaz ayrılmış ve birbirlerini duyabilecek mesafedeyseler biri öbürünü durmadan yanına çağırır. Eğer makul bir nedenden dolayı bir kaz çiftini ayırmak gerekirse, yapılacak en iyi şey ikisini de birbirlerini göremeyecekleri hatta duyamayacakları farklı yerlere götürmektir. Ancak bu şekilde ayrılan kazlar kendilerine bir başka eş bulabilecektir. Fakat bu her zaman böyle olmayabilir. Örneğin bir zamanlar beslediğim Toulouse cinsi kazım eşini kaybetmişti. Bu kayıptan sonra beslenmeyi kesti ve diğer dişi kazlarla ilişkiye girmeyi reddetti. Ölene kadar da bu şekilde yas tuttu.
2. Kazlar harika ebeveynlerdir. Kaz çiftlerinin arasındaki güçlü bağların sağladığı avantajlardan bir tanesi de erkek kazın, yuvada yumurtalarının üzerinde kuluçkaya yatan dişi kazı dışarıdan gelebilecek tehlikeler karşısında gözü gibi sakınmasıdır. Bunun yanında erkek kaz yavrular doğduğunda hem dişiye yavruların bakımında yardımcı olur hem de tüm yavruları eşit şekilde koruma altına alır. Kaz yetiştirmenin en büyük avantajlarından biri yeni nesillerin yetiştirilmesi için herhangi bir kuluçka ekipmanına ihtiyaç olmamasıdır çünkü az önce de bahsettiğimiz gibi dişi ve erkek kaz üreme konusundaki bütün sorumlulukları başarı ile yerine getirir.
3. Kazlar zekidir. Embden türü erkek kazlarımızdan bir tanesi bir gün dişi kazın yuvasındaki yumurtaları aşırmaya çalışan bir sansar ile mücadeleye girişti. Sansar kazın göğüs kısmından ısırdı ve veteriner tedavisi gerektirecek kadar derin bir yara açıldı. Kazı enfeksiyonlardan korumak için bir ay boyunca her gün ilaç tedavisi uyguladık ki bu her gün ilacı verebilmek için kazı yakalamaya çalışmak demekti. Bir aylık süre yeni bitmişti ki arka kapıda bir darbe sesi duyduk. Gidip baktığımızda sesi çıkaranın aynı kaz olduğunu gördük, ilacını almak için bizi bekliyordu. İlacı almaktan kaçınıyormuş gibi davranacak kadar kurnaz olmasına rağmen ilaca ihtiyacı olduğunu bilecek kadar da zekiydi.
4. Kazlar bekçilik görevinde oldukça başarılı hayvanlardır. Birçok insan kazlardan köpeklerden korktuğundan daha fazla korkar. Ben ise bekçi kazlarla ilgili ilk deneyimimi bahçesi çitlerle çevrili bir arkadaşımı ziyarete gittiğimde yaşadım. Tam bahçe kapısını açmıştım ki birden korna sesine benzer bir sesle irkildim, karşımda kızgın bir kaz gözümü korkutmaya çalışıyordu. Arkadaşımın kazı gibi doğru şekilde yetiştirilmiş kazlar sahiplerine karşı hep nazik davranır, yabancılarla karşılaştıklarında ise biraz agresifleşebilirler. Bir keresinde yetiştirdiğim bir kaz, evin yakınlarında bulunan konserve fabrikasındaki gece bekçisine asistanlık bile yapmıştı.
5. Kazlar kendi kendilerine bakabilirler. Kaz yemi için çok fazla para harcamanıza gerek yok çünkü kazlar yiyeceklerinin büyük bir kısmını çimenliklerde ve bahçelerde eşelenerek temin edebilir. Aynı zamanda otlaklar da beslenmeleri için uygun ve yeterli ortamlardır. Diğer kuşlara nazaran hastalıklar karşısında çok daha dayanıklıdırlar. Birçok kaz yetiştiricisinin yaptığı gibi bir barınak sunulsa bile onlar hava koşullarına bakmaksızın dışarıda kalmayı tercih ederler.
6. Kazlar sayesinde bahçedeki otları temizlemek zorunda kalmazsınız. Çünkü sürekli toprakta eşelenirler ve büyümüş otları yerler. Hatta kazlar bazen bazı ticari ekin yerleri için ekonomik birer ot temizleyici araç olarak kullanılırlar ve düzgün bir şekilde yönetilebilirse aynı şey evlerin arka bahçeleri için de geçerli olabilir. Çünkü kazlar çimen ve zararlı otların kontrolünde son derece başarılı hayvanlardır ve bazen küçük su birikintileri için bu özelliklerinden faydalanılabilir. Ya da aşırı ot büyümesini engellemek için sulama hendeklerinde eşelenmelerine izin verilebilir.
7. Kaz yumurtaları büyük ve lezzetlidir. Bir kaz yumurtası yaklaşık olarak iki tavuk yumurtası ile eş değerdedir fakat yumurtanın beyaz kısmına nazaran sarı kısmı biraz daha fazladır. Bu yumurtaların tatları da kazların beslenme biçimleri büyük oranda otlanmaya dayalı olduğundan son derece lezzetlidir ve tavuk yumurtasına benzer şekilde çok farklı şekillerde pişirilebilir.
Kabukları tavuk yumurtasındakilere göre biraz daha kalın ve serttir. En geniş kısmının çevresi yaklaşık olarak 25 cm uzunluğundadır. İçi boşaltılıp kurutulduktan sonra bu kabuklardan mücevher kutusu gibi çeşitli dekoratif objeler yapılabilir. Fakat ne yazık ki birçok kaz türü belli dönemlerde kuluçkaya yatar ve bir senede alabileceğiniz yumurta sayısı en fazla 50’dir. Bazı türler ise çok daha az yumurtlamaktadır, bu nedenle elinizdeki yumurtaların değerini bilin.
8. Kaz eti oldukça lezzetlidir. Gerçek şu ki birçok kümes hayvanı eti için yetiştiriliyor. Doğru şekilde pişirilmiş kaz eti, besin değeri açısından oldukça zengindir. Etten ayrılan yağ ise diğer yemeklerde rahatlıkla kullanılabilir.
9. Kazlar son derece eğlenceli hayvanlardır. Kazlar gerçekten de doğalarının bir sonucu olarak son derece eğlenceli hayvanlardır. Eşim ve ben evimizin arkasına istinat duvar yaparken, Embden cinsi kazımız sık sık bu duvarın üzerine tüner ve buradan bizim her hareketimizi izlerdi. Ne zaman yeni bir duvar tuğlası koysak gürültülü sesler çıkarırdı. Her akşamüzeri o günkü işimizi bitirdiğimizde ise tünediği yerden aşağıya iner gelir yaptığımız şeyleri kontrolden geçirirdi. Sevgili denetçimizin bu halinden o kadar keyif alıyorduk ki sonunda duvarı tamamladığımız için çok üzülmüştük. Onun da en az bizim kadar üzüldüğüne eminim.
10. Uzun ömürlüdürler. Kazlar 40 yaşına kadar yaşayabilmeleriyle ünlüdür. Bir gün bahçenizde kaz yetiştirmeye karar verirseniz bu kazlarla beraber geçireceğiniz uzun yıllar için kendinizi hazırlamalısınız.
