“Bir grup insan birbirini tanıdığında işler iyi gider, ancak bir grup rastgele insan birbiriyle etkileşime geçtiğinde işler her daim alt üst olma tehlikesi ile karşı karşıyadır”– Jimmy Wales
Wikipedia yani Türkiye’de bilinen adı ile Vikipedi, bizzat kullanıcıları tarafından ortaklaşa olarak farklı pek çok dilde hazırlanan, özgür, bağımsız, ücretsiz, reklamsız, kar amacı gütmeyen bir internet ansiklopedisidir ve Jimmy Wales bu internet ansiklopedisinin kurucu ortaklarından biridir.Yazımızda Jimmy Wales, hayatı ve başarılı girişimi Wikipedia’ya ilişkin bilgilere yer vereceğiz.
Wikipedia’ya ve Jimmy Wales’e Dair Özet Bilgiler
• Wikipedia, dünyanın en çok ziyaret edilen 6. sitesidir.
• Wikipedia 2019 yılnda aylık ortalama 5 milyardan fazla tekil ziyaretçiye ulaşmıştır.
• Bu çevrim içi ansiklopedi, dünya çapında 500 milyondan fazla kullanıcı tarafından düzenli olarak kullanılmaktadır.
• Jimmy Wales 2006’da Time dergisi tarafından hazırlanan “dünyanın en etkili 100 insanı” listesinde yer almıştır.
• Wales’in Wikipedia’nın lansmanından önce Kuzey Amerika bölgesi dışına çıkmışlığı dahi yoktur.
Jimmy Wales’in Hayat Hikayesi
Jimmy Donal Wales bir internet girişimcisi ve daha önced e belirttiğimiz gibi herkese açık bir yönetim tarzıyla çalışan çevrim içi ansiklopedi olan Wikipedia’nın kurucu ortağıdır. 7 Ağustos 1966’da Alabama’nın Huntsville kentinde doğan Wales’in babası bir markette çalışmaktaydı, annesi ise Wales ve üç kardeşinin de okuduğu tek odalık bir okul işletiyordu. Wales küçük yaşlardan itibaren okumaya ilgi duyduğu için bu okulun ardından on altı yaşında mezun olduğu bir üniversite hazırlık okulu olan Randolph School’a devam etti. Prestijli Auburn Üniversitesi’nde Finans Lisansını tamamladıktan sonra lisansüstü eğitimine devam eden Wales bu süreçte Alabama Üniversitesi ve Indiana Üniversitesi’nde ders verdi. Şaşırtıcı bir şekilde doktora için elzem olan doktora tezini asla bitiremedi, nedeni ise can sıkıntısından başka bir şey değildi.
Özel Hayatı
Wales tam üç kez evlenmiş olup iki kız çocuğu babasıdır. O, akıl, bireycilik ve kapitalizmin gücüne inanan bir bireydir. Hatta ünlü düşünür/yazar Ayn Rand’ın ortaya koyduğu teoriye sıkı sıkıya bağlı olduğu dahi söylenebilir – ki bu Wales’i tam bir Nesnelci yapar. (Ayn Rand’ın “objektivizm” adını verdiği felsefesi totaliter/mutlak bir bireyciliği savunur) Wales, Liberal Partinin destekçisi olmasa da kendisini tam bir liberal olarak tanımlar. Siyasi olarak ise “sağ” görüşü savunmaktadır.
Wikipedia’nın Kuruluş Süreci
Wikipedia’nın kuruluş hikayesi Jimmy Wales’in yetişkin içeriği odaklı bir arama motoru sağlayıcısı olan Bomis Yönetim Kurulu Başkanı olması ile başladı. Wales, 2000 yılının Ocak ayında çevrim içi ortam için hazırlanan gönüllülük temelli bir ansiklopedi olan(Wikipedia’nın halefi) Nupedia’yı başlatmak adına Larry Sanger’i işe aldı.
Doktoralı bir felsefeci olan Sanger, söz konusu web sitesinde kalite standardını yükseltmek için kapsamlı bir yaklaşım benimsemişti. Nupedia ilk yılında gerçek anlamda kıt bir bilgi kaynağına sahipti, öyle ki sitede yalnızca 12 makale yayımlayabilmişti. Sanger ve Waller, Nupedia’ya hızlı bir içerik akışı sağlamanın yolunu bulmak için kayda değer miktarda çaba sarf ettiler, ancak kapsamlı bir yatırım veya programlama gerektirmeyen bir platform bulmaları imkansızdı.
15 Ocak 2001’de Wales, Larry Sanger ve arkadaşları ile birlikte Wikipedia’yı yani, hızlı bir şekilde büyümeyi ve popülerliği hedefleyen ücretsiz, herkese açık içeriğe sahip bir ansiklopedi sitesini kurdu. Başlangıçta yalnızca İngilizce ile boy gösteren Wikipedia içerik ve düzenleme uygulamalarında farklılık gösteren benzer sürümleri geliştirebildiğinden hızlı bir şekilde çok dilli hale geldi. Bugün tam 250’den fazla farklı dilde, 38 milyondan fazla makalenin yer aldığı büyük bir Wikipedia ansiklopedisi mevcuttur. Wikipedia’nın takipçi profili günden güne arttıkça Wales de projenin organizatörü ve sözcüsü oldu. Tarihsel olarak Wikipedia’nın kurucu ortağı olarak anılıyor, ancak kendisi söz konusu “ortaklık” tanımına itiraz etmekte ve kendisini Wikipedia’nın tek kurucusu ilan etmektedir.
Bomis önceleri Wikipedia’yı karlı bir iş haline getirmeyi planlamıştı. Sanger ise Wikipedia’yı başlangıçta yalnızca Nupedia’nın geliştirilmesine yardımcı olacak bir araç olarak görmüştü. Wales, en kötü ihtimali düşünüp “tam bir bilgi kirliliği” oluşturacak koca bir çöplük yaratmaktan korkuyordu. Sanger ve Wales’i şaşırtan asıl şey ise Wikipedia’nın kurulmasının ardından geçen birkaç gün içinde Wikipedia’daki yazıların sayısının Nupedia’nınkileri sayıca bir hayli geride bırakmış olmasıydı. Sıradan insanların katkılarını da kabul edecek açık kaynaklı, işbirliğine dayalı bir ansiklopedi fikrini ortaya çıkaranlar ise Jimmy Wales ve arkadaşları idi ve bu fikir kesinlikle işe yaramıştı.
Başlangıçta ne Sanger ne de Wales’in kalkıştıkları bu girişimin ne şekilde sonlanacağına ilişkin en ufak bir fikirleri dahi yoktu. Siteye katkıda bulunan ilk katılımcıların çoğu özgür kültür hareketi modeline aşinaydı ve birçoğu tıpkı Wales gibi bu tarz açık kaynaklı hareketlere büyük bir sempati duyuyordu.
Wales röportajlarında, herkese açık bir web ansiklopedisi yaratma fikrinin başlangıçta kendisini bir hayli endişelendirdiğini söylemiştir. Öyle ki geceleri uykularından olmuş, kendisini sürekli ekranın başında kimin neleri değiştirdiğini ya da ne gibi bilgiler eklediğini gözlemlerken bulmuştur. Ancak korkulanın aksine bu çekirdek kadro yalnızca projenin büyümeye ne denli elverişli olduğunu kanıtlamakla kalmamış; sağlam, kendi kendini düzenleyen bir topluluk yaratılmasına da yardımcı olmuştur. Wales, 2016’da South By Southwest’de yaptığı bir konuşmada Wikipedia’ya yazdığı ilk cümleyi hatırlatmıştır: “Merhaba Dünya”,bu bilgisayar programcılarının sıklıkla yeni yazılımları test etmek için kullandıkları bir cümledir.
Wales’in Kazandığı Başarılar
Jimmy Wales, 2006 yılında Time dergisinin ‘Bilim Adamları ve Düşünürleri’ bölümünde adından söz ettirmiştir. Forbes, 2007’de onu ‘Ünlü Web Simalarından’ ve ‘Genç Küresel Liderlerden’ biri olarak adlandırdı. ‘Öncülük Ödülü’ ile onurlandırıldı. 2011’de Gottlieb Duttweiler Ödülünü aldı. Wales ayrıca “2009 Nokia Vakfı” ödülü, “İş Süreci” ödülü ve “2008 Yılın Küresel Marka Simgesi Ödülü” gibi çeşitli pek çok ödüller de aldı. Girişimci ayrıca Stevenson Üniversitesi, Amherst ve Knox kolejleri ile Rusya MIREA Üniversitesi ve Arjantin Üniversitelerinden onursal dereceler aldı.
Ha bir de! Wales’in, yani Wikipedia’nın bizlere sıkıcı okul ödevlerimizi/makalelerimizi tamamlamamız ve sınavlarımızda çok daha iyi bir performans göstermemize yardımcı olduğu günleri de unutmayalım.
