Amazon kurucusu ve CEO’su Jeff Bezos 2018’de yayımladığı yıllık mektubunda, yönetim kurulu toplantılarında PowerPoint kullanılmasının yasak olduğu kuralının altını çizdi. Bezos’un PowerPoint yerine koyduğu şey, girişimciler ve liderler açısından çok daha kıymetli bir içgörü sunuyor.
Bezos hem yıllık mektubunda hem de Bush Center’da yapılan Liderlik Forumu’nda katıldığı toplantıda “anlatım”ın PowerPoint’ten çok daha etkili olduğunu söyledi. Bezos’a göre, yeni yöneticiler Amazon’un toplantılarına ilk kez katıldığında kültür şoku yaşıyor. Çünkü bir PowerPoint sunusuna yazılan maddeleri okumak yerine herkes 30 dakika boyunca sessizce oturarak “içinde fiil ve isimler bulunan gerçek cümlelerle kurulmuş altı sayfalık bir bildiri” okuyor. Herkes okumasını bitirdikten sonra ise konu tartışılıyor. Bezos: “Bu yöntem birçok açıdan sıradan PowerPoint sunusundan çok daha iyi.” diyor.
Beyinlerimiz öykülemeye programlıdır
Hikaye anlatma, türümüzün devamı için besin kadar hayati bir unsur olmasa da ona yakın bir şeydir. Antropologlara göre insanların ateşi kontrol etmeyi başarması, insan gelişiminde kilometre taşı niteliğindedir. Çünkü atalarımız bu sayede yiyecekleri pişirebilir hale geldi ve bu da türümüz için büyük bir avantaj sağladı. Ancak bu durumun ikinci bir artısı daha vardı. İnsanlar ateşin etrafında oturarak birbirlerine hikayeler anlatmaya başladı. Hikayeler talimat, uyarı ve ilham kaynağı görevi görüyordu.
Önde gelen sinirbilimciler de yüzlerce yıldır bildiğimiz bir gerçek olan insan beyninin hikayelerle bağlantılı olduğu fikrini kanıtlayan deneyler yapıyor. Bizler her işimizi anlatı yoluyla hallediyoruz. Hayatımızı konuşarak sürdürüyoruz. Bu yüzden insanlar da kendilerine madde madde değil de hikaye formatıyla sunulan bilgileri daha kolay öğrenip hatırlayabiliyor.
Hikayeler ikna edicidir
İknanın babası Aristoteles’tir. Aristoteles bundan iki bin yıldan uzun bir zaman önce, bütün ikna edici argümanların etkili olması için üç unsura ihtiyacımız olduğunu öne sürdü. “Çekicilik” olarak adlandırılan bu unsurlar; “ethos”, “logos”, ve “pathos” idi. Ethos, karakter ve güvenilirlik; bir argümanın mantıklı olması gerektiğini öne süren logos, mantık anlamına geliyor. Ancak ethos ve logos, duygu anlamına gelen pathos’un varlığında konu dışı hale geliyor.
Duygu kötü bir şey değil elbette. Tarihin en önemli akımlarına mantıklı ve duygusal çağrılar yapabilen konuşmacılar ön ayak oldu. Mesela Abraham Lincoln, Martin Luther King, Jr. ve John F. Kennedy bu isimlerden sadece birkaçı.
Sinirbilimciler, duygunun beyne giden en kestirme yol olduğunu söylüyor. Diğer bir deyişle, eğer bir fikri yaymak istiyorsanız o fikri diğer bir insana aktarmanın en iyi yolu hikaye anlatmak oluyor. Liderlik Forumu’nda yaptığı konuşmada neden müşteri e-postalarını okuyup konuyla ilgili yöneticilere yönlendirdiğini açıklayan Bezos, “Söz konusu iş olduğunda anekdotlardan faydalanmayı seviyorum. Bence müşteri anekdotları bize verilerden çok daha fazla bilgi veriyor.” diyor.
Bezos, Amazon’un başarıyı ölçmek için bir sürü ölçütten faydalandığını söylüyor: “Anekdotlar ve ölçütler uyuşmadığı zamanlarda anekdotların genelde daha doğru olduğunu fark ettim. İşte bu yüzden verileri kendi sezgi ve iç güdülerinizle kontrol etmeli ve bunu yöneticilere de öğretmelisiniz.”.
Bezos, mantığın (veriler) ile pathos’un (anlatı) başarılı şekilde birleştirilmesi gerektiğini çok iyi biliyor.
Madde madde sunmak, fikir paylaşımının en az etkili yoludur
Madde şeklinde sunulan bilgiler insana ilham vermez ama hikayeler verir. Basitçe söylemek gerekirse, beynimiz bir PowerPoint sunusundaki maddelerle verilen bilgileri depolayacak şekilde kurgulanmamıştır. Sinirbilimciler, bir nesnenin veya konunun resimlerini gördüğümüzde o konuyu veya nesneyi daha iyi hatırladığımızı söylüyor. Görseller tek başına yazıdan çok çok daha güçlüdür. Dolayısıyla slayt kullanmak durumunda kaldığınız zaman yazıdan çok fotoğraf/resim kullanmaya çalışın. Hiçbir zaman da bilgiyi maddeler halinde vermeyin.
Liderlik Forumu’ndaki konuşması sırasında bütün vaktini anlatı konusuna ayırabileceğini söyleyen Bezos’un bu konuyu iyi bildiği gayet açık. Bizler de öyle olmalıyız zira hikayeler insanları bilgilendirir, aydınlatır ve ilham verir. Bütün bunlar girişimcilerin yapmak için mücadele verdiği şeyler.
