Bu yazımızda Japonya merkezli Softbank Holding’in kurucusu Masayoshi Son’un başarı hikayesini paylaşacağız sizlerle.
Azim, Kararlılık ve İnanç: Masayoshi Son
Masayoshi Son, 16 yaşındayken Japonya’nın en ünlü girişimcilerinden Den Fujita ile tanışmak istedi. Den Fujita, o dönemler Japonya’daki McDonalds’sların sahibiydi ve Masayoshi Son’un çok etkilendiği bir kitabın yazarıydı. Genç girişimci, ısrarla Fujita’nın sekreterlerine ulaşmaya ve randevu koparmaya çalıştı, ancak tüm çabalarına rağmen Fujita’dan randevu alamadı. Yani Den Fujita’nın 16 yaşındaki ergene ayıracak vakti yoktu. Bu durum üzerine Son, Tokyo’ya Den Fujita’nın ofisine gitti.
Masayoshi Son’un isteği çok basitti aslında. “Bana bakmak zorunda değilsiniz. Benle konuşmak zorunda değilsiniz. Siz işinize devam edin, ben sadece sizi izlemek istiyorum. Sadece 3 dakikalığına…”
Bunun üzerine Fujita’nın sekreteri Son’un isteğini kabul etti ve Son, rol modeli Fujita ile 15 dakika sohbet etme fırsatı yakaladı.
Bu azim ve kararlılığını iş hayatına da yansıtan Masayoshi Son, Hindistan merkezli startup’ların en önemli yatırımcılarından biri haline geldi. Masayoshi Son’un Softbank adlı şirketi 2013 yılında Snapdeal’e yatırım yaptı ancak yatırımın karşılığını alamadı. Snapdeal o dönemler oldukça bocalıyordu fakat Son Hindistan’ın oldukça cazip e-ticaret pastasından pay almakta kararlıydı. Bunun üzerine Son, Snapdeal’in rakipleri olan Paytm ve Flipkart’a da yüklü miktarda yatırım yaptı. Yani buradaki amacı Hindistan’daki e-ticaret ekosistemine canlılık getirmekti. Neticede üç şirkette de yatırımları vardı.
Sadece bu girişimler de değil. Masayoshi Son, Ola, InMobi, Oyo, Grofers gibi girişimlere de Vision Fund adlı yatırım fonu aracılığıyla yaklaşık 100 milyar dolarlık yatırım yaptı. Masayoshi Son hala gelecek vadeden startuplara yatırım yapmaya hazır…
Masayoshi Son’un Hindistan startup ekosistemindeki en önemli isim olacağını ilk gençlik yıllarındaki bazı detayları inceleyerek anlayabiliriz aslında. 1957 yılında Kore göçmeni bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Son ile ilkokul yıllarında Koreli olması nedeniyle arkadaşları tarafından dalga geçildi. Bu nedenle Koreli olan ismini bir Japon ismi olan Masayoshi’ye çevirdi. 16 yaşındayken İngilizce öğrenmek için ABD’ye taşındı. Orada iki yıl lise okuduktan sonra Kaliforniya-Berkeley Üniversitesi’nde ekonomi okumaya başladı.
Üniversite yıllarında içindeki girişimcilik kıvılcımları da daha belirgin hale geldi. Video oyun hayranı olan Masayoshi, Japonya’dan ABD’ye Pac Man, Space Invaders gibi oyunları ithal etti. Bu oyunları barlara ve restoranlara kiralayarak kira geliri elde etti. Atari salonu oyunları da 1970’lerin sonuna gittikçe popüler hale geliyordu, Masayoshi Son bu durumu fırsata çevirerek ilk bir milyon dolarını kazanmayı başardı.
Masayoshi Son, mühendislik ve teknoloji alanında eğitim almamış olmasına rağmen bu konularda satış yapmayı çok iyi bilen bir girişimci. Üniversite yıllarında fizik profesörü Forrest Mozer ile tanıştı. Mozer ise konuşma sentezleyicisi (speech synthesizer) icat eden bir bilim insanıydı. Masayoshi Son, bu teknolojiyi tercüme edilen sözcüğün nasıl telaffuz edileceğini gösteren bir cihaz olarak kullanmayı ve bu hizmeti havalimanlarında satmayı teklif etti. Mozer, cihazın patentine sahip olduğu için ikili bu işe birlikte girdiler ve bu cihazı Sharp markasına bugünün parasıyla 1 milyon dolara sattılar. Mozer, Son hakkında şöyle diyor: “Elektronik konusunda hiç bilgisi yoktu, ancak onu tanıdığım ilk andan itibaren içindeki girişimci cevherini fark ettim.”
ABD başarılı olmasına rağmen Son, 1981’de Japonya’ya döndü. İki part-time çalışan ve küçük bir ofisle Softbank’ı kurdu. Softbank o dönemler yazılım distribütorüydü ve Japon şirketlere yazılım paketi satıyordu. 1982 yılında Softbank, yayıncılık sektörüne de girdi, bilgisayar ve yazılım dünyasıyla ilgili bir dergi çıkarmaya başladı. 80’lerin sonunda telekomünikasyon sektörüne giriş yapan Softbank, insanların ülke içi ve uluslararası aramalarında oldukça uygun fiyat tarifeleri sunarak Japonya’da inanılmaz derecede popüler bir firma haline geldi. 1996 yılında da yayıncılık işini büyüterek Ziff Davis adlı ABD merkezli teknoloji dergisini satın aldı.
1 Gecede 70 Milyar Dolar Kaybetti
Bu hamleler sayesinde Softbank, Yahoo’ya bile yatırım yapacak hale geldi. Öyle ki bir dönem Yahoo’nun en büyük hissedarı haline geldi ve Yahoo Japan’ı kurdu. 1995-1998 yılları arasında Yahoo’ya toplam 374 milyon dolar yatırım yapıldı. Bu yatırımda %50’lik bir kar elde edildi. 90’ların sonunda ise Kozmo.com, More.com, SportsBrain ve Webvan gibi çeşitli teknoloji şirketlerine de yine yüklü miktarlarda yatırım yapıldı.
Masayoshi Son’un serveti gittikçe büyüyordu. İnternet çağı başladığında ise 3 günlüğüne de olsa dünyanın en zengin insanı unvanını elde etti. Ancak internet çağı ona da zor dönemelr yaşattı. 2000 yılındaki internet sitelerinin krize girdiği dönemde 78 milyar doları vardı ve bir gecede tam 70 milyar dolar kaybetti. Uzmanlar tarih boyunca görülmüş en büyük servet kaybının Masayoshi Son’un başına geldiğini ifade ediyorlar. Softbank’ın hisseleri %99 oranında değer kaybetti o günlerde.
Alibaba’ya Yatırım, 2240 Kat Kazanç Sağladı
Ancak Son bu durum nedeniyle havlu atmadı. Holdingini tekrar ayağa kaldırmak için çeşitli girişimlere başladı. Japonya’ya genişbant internet hizmeti getirdi. Daha da ilginci o dönemler küçük bir Çin startup’ı olan Alibaba’ya 30 milyon dolar yatırım yaptı. (Alibaba şirketini biz daha ziyade Aliexpress olarak biliyoruz.)
Alibaba zamanla dünyanın en büyük şirketlerinden biri haline geldi. Softbank’ın Alibaba’daki hisseleri 130 milyar dolara yükseldi. Yani 30 milyon dolar, tam 2240 kat değer kazandı. Alibaba’dan elde edilen bu devasa parayla Softbank dünya genelinde startup’lara yatırım yapma konusunda daha girişken bir hale geldi. 100 milyon dolarlık Vision Fund adlı yatırım fonunu kurdu. Bu fonun dünya genelinde teknolojik gelişmeye ivme kazandırması planlanıyor.
Mutlaka okuyun: Çin’in en zengin adamı olan Alibaba’nın kurucusu Jack Ma’nın ilham verici yaşam öyküsü
Bu Kadar Başarının Sırrı Ne?
Masayoshi Son’un bu kadar uzun soluklu başarı serisinin ardında yatan sebep ne peki?
Berkley gibi prestijli bir üniversitede iktisat okumuş olmak, İngilizce bilmek, karşısına çıkan fırsatlarda tereddüt etmemek…
Son, batı ve Japonya arasında sürekli mekik dokuyor, bu nedenle batılılarla iş yapmanın tüm inceliklerini son derece iyi biliyor.
Ayrıca risk almayı, büyük oynamayı, geleceği okumayı iyi biliyor.
Berkley’deki Japon dili ve edebiyatı profesörü Steve Vogel onun hakkında şöyle diyor: “Oldukça agresif oynayan, risk alan, girişimciliği ruhunda taşıyan biri. Japonya’nın Bill Gates’i diyebiliriz onun için.”
Masayoshi Son, şu an 61 yaşında. İş hayatında çeşitli başarısızlıkları ve inanılmaz başarıları olmasına rağmen o hala çalışmaya devam ediyor ve şöyle diyor: “Hayat küçük oynamak için çok kısa.”
