Yunanistanlı Arianna Huffington (Huffington Post), Avusturyalı Dietrich Mateschitz (Red Bull), Güney Afrikalı Elon Musk (Tesla, SpaceX), Rusyalı Sergey Brin (Google) ve Türkiyeli Hamdi Ulukaya‘nın (Chobani) ortak özelliği nedir sizce?
Çok başarılı girişimciler olmalarının yanında bu kişilerin bir ortak özelliği daha var. Geniş bir kültürlerarası tecrübeye sahip bu insanlar.
- Arianna Huffington, Atina’da doğan ve Londra’da eğitim alan bir medya girişimcisi.
- Dietrich Mateschitz, Red Bull’u kurmadan önce dünya genelinde faaliyet gösteren bir pazarlamacı.
- Elon Musk, çocukken ABD’ye göçen Güney Afrikalı bir ailenin üyesi.
- Sergey Brin, yahudi karşıtlığı nedeniyle Sovyet Rusya’dan ABD’ye göçen bir ailenin üyesi.
- Hamdi Ulukaya, aslen Erzincanlı ve ABD’ye dil eğitimi almak için giden biri temelde.
Bu kişiler, aslında daha büyük bir olguyu temsil ediyorlar. ABD’deki göçmenler, ABD vatandaşlarına göre iki kat daha çok girişimciliğe yatkınlar. ABD’deki girişimcilerin %27’si ABD’ye sonradan yerleşen insanlardan oluşuyor. Aynı şekilde 2006-2012 yılları arasında kurulan her 4 teknoloji şirketinden birinin kurucusu göçmen.
2012 yılında yapılan küresel girişimcilikle alakalı bir araştırmada bu durumun belli nedenleri olduğu gösteriliyor. Buna göre girişimci insanlar başka ülkelere yerleşmeye daha eğilimli oluyorlar. Ayrıca pek çok ülkede girişimcilere kolaylık sağlanması da göçmenliğin bir diğer nedeni. Bununla birlikte göçmenlere karşı gösterilen ayrımcılık, bu kişilerin kendi işlerini kurmalarını sağlayan bir diğer faktör.
1. Farklı kültürler görmek yaratıcılığı artırır.
Farklı kültürleri yakından tanımanın yaratıcılığı artırdığını, birden fazla kültürel ortamda yaşamış insanların sorunlara farklı ve yenilikçi çözümler ürettikleri bilimsel olarak kanıtlanmış bir durum. Red Bull örneğini ele alalım. Dietrich Mateschitz, 1980’li yıllarda Tayland’da yaşarken Bangkok sokaklarında inşaat işçilerine yönelik satılan Krating Daeng adlı enerji içeceğini yerinde görme fırsatı buldu. Enerji içeceğinin jet lag’e karşı etkili olduğunu da Tayland-Avusturya arası 12 saatlik uçuşlarda bire bir tecrübe eden Dietrich, kendi ülkesine döndüğünde Red Bull’u kurdu. Eğer Mateschitz, Tayland’da bulunmasaydı belki de bugün Red Bull diye bir marka olmayacaktı. Burada Mateschitz’in girişimci zekasına da değinmek gerek. Tayland’da sadece inşaat işçilerinin ve kamyon şoförlerinin içtiği enerji içeceğini geliştirip farklı pazarlama stratejileriyle insanlara sunmayı başardı. Bugün Red Bull, dünyanın en büyük içecek şirketlerinden biri ve özellikle tehlikeli spor dallarına verdiği reklamlarla biliniyor.
Mutlaka okuyun: Red Bull’un Ardındaki İnanılmaz Hikaye
2. Bir dönem Erasmus yapmak, girişimciliği artırabilir.
Geçenlerde Harvard Business Review’in yaptığı bir araştırma farklı kültürlerde yaşayan insanların yeni iş fikirleri bulma konusundaki becerilerini ele alıyor. Buna göre farklı kültürlerde yaşayan insanlar, kendi ülkelerindeki uygulamalardan farklı şeyler tecrübe ediyorlar. Yani insanların alışveriş alışkanlıkları, piyasadaki ürün ve hizmetler, iletişim stratejileri gibi unsurların farklı ülkelerde farklı şekilde olduğunu gören insanlar, iş fikri bulma konusunda daha yaratıcı olabiliyorlar. Mesela Starbucks kurucusu Jerry Baldwin, kahve zinciri kurma fikrini İtalya seyahati esnasında buldu. Baldwin, İtalya yerine Norveç’e gitmiş olsa belki bugün Starbucks diye bir marka olmayacaktı.
Harvard Business Review’in yaptığı araştırmada kültürlerarası tecrübeye sahip olmanın girişimcilik üzerindeki etkisi ele alınıyor. Araştırmada 128 öğrencinin, bir dönem yurtdışında eğitim aldıktan önce ve sonra, yiyecek ve medya alanında ne tür iş fikirleri buldukları inceleniyor. Bu süre içinde 115 öğrenci ise yurtdışına eğitim almaya gitmiyor ve kendi üniversitelerinde okumaya devam ediyorlar. Bu süre sonunda öğrencilerin iş fikirleri yatırımcılara sunuluyor ve yatırımcılar da bu fikirleri uygulanabilirlik ve yenilikçilik bağlamında değerlendiriyorlar. Buna göre yurtdışında bir dönem eğitim gören öğrenciler, o dönemi kendi okulunda geçiren öğrencilere göre yaklaşık 5 kat daha iyi iş fikirlerine sahip oluyor. Diğer bir ifadeyle Erasmus öğrenci değişim programıyla bir dönem yurtdışına gitmek, ülkemizdeki gençlerin girişimcilik becerilerinin artmasını sağlayabilir.
Yapılan diğer deneyde ise iki grup var. İlk gruba yurtdışındayken edindikleri tecrübeler soruluyor. Diğer gruba ise yurtdışıyla alakasız şeyler soruluyor. Daha sonra bu iki gruptan iş fikirleri geliştirmeleri isteniyor. Yurtdışı hatıraları canlanan ilk grup, diğer gruba nazaran %27 daha iyi iş fikirleri buluyor. Deneye katılan 96 kişiye iş fikirlerini nasıl buldukları da soruluyor. Buna göre yurtdışında bir süre bulunan katılımcıların, kendi ülkeleri ve yabancı ülke arasında bağlantılar kurarak iş fikirleri bulduğu tespit ediliyor. Örneğin aslen Avusturyalı olan bir katılımcı, Fransa’dayken süpermarketlerde çalışan personelin market içinde paten kullanmasından esinlenerek marketlerin tasarımı konusunda bir iş fikri sunuyor. Yani yurtdışına çıkmış katılımcılar iki kültür arasındaki farkları, benzerlikleri ve eksiklikleri göz önüne alarak yeni iş fikri bulma konusunda daha yenilikçi olabiliyorlar.
3. Şirketler bu durumdan istifade edebilirler.
Buradan çıkarılabilecek bazı dersler mevcut. Farklı kültürleri yakından tanıma fırsatı olan insanlar yeni iş fikirleri bulma, farklı piyasaları yakından tanıma konusunda daha başarılı oluyorlar. Örneğin çok uluslu şirketlerde, personelin rotasyon yöntemiyle farklı ülkelerde çalışmasını sağlamak, şahane bir insan kaynakları yönetimi stratejisi olabilir.
Farklı kültürleri tanımanın insanlar üzerindeki olumlu etkisini göremeyen şirketler uzun vadede zararlı çıkabilirler. Yapılan araştırmalar, bir şirketin yurtdışı şubesinde çalışan insanların görevleri tamamlandıktan sonra işten ayrıldıklarını gösteriyor. Bu kişilerin işten ayrılmalarının temel nedenlerinden biri yurtdışında çalıştıkları süre içinde girişimcilik ruhlarının canlanması olarak değerlendiriliyor.
4. Tebdil-i mekanda ferahlık vardır.
Yani sonuç olarak göçmenlik pek çok kişi tarafından tehdit olarak görülse bile göçmenlerin girişimci zekalarının daha yüksek olabildiğini görüyoruz. Bu bağlamda bir girişimci adayının mümkün olduğunca seyahat etmesi ve farklı kültürleri tanıması çok faydalı olacaktır. Zira aynı ülke içinde şehir değiştirildiği zaman bile insanın ufku açılır. Eskilerin dediği gibi: “Tebdil-i mekanda ferahlık vardır.” Bu da iş hayatınıza ve girişimcilik kariyerinize büyük artılar sağlayabilir.
Mutlaka okuyun: Seyahat Ederek Çalışmak İsteyen Girişimcilere Tavsiyeler
Göçmen Girişimciler Tarafından Kurulan Büyük Şirketler
ABD, dünyada en çok beyin göçü gerçekleşen ülkelerin başında geliyor. Bu da Amerika’da kurucusu göçmen olan pek çok büyük şirketin kurulmasını sağlıyor. Şimdi ABD’de göçmenler tarafından kurulan büyük şirketlere bir göz atalım.
Ebay
İran asıllı olan Pierre Morad Omidyar, ABD’ye Fransa’dan göç etti. 1995 yılında kurulan eBay’in merkezi Kaliforniya’da ve şirketin şu an yaklaşık 11.000 çalışanı var.
Mutlaka okuyun: Ebay Nasıl Kuruldu?
Tesla, SpaceX
Aslen Güney Afrikalı bir baba ile Kanadalı bir annenin çocuğu olan Musk, için dünyanın en başarılı 5 girişimcisinden biri desek abartmış olmayız. Tesla ve SpaceX’te yaklaşık 18.000 kişi çalışıyor.
Mutlaka okuyun: Elon Musk’ın Eşsiz Hayat Hikayesi
Chobani
Erzincanlı bir aileden gelen Hamdi Ulukaya, gençlik yıllarında dil eğitimi almak için ABD’ye gitti ve bir daha da dönmedi. 2005 yılında kurduğu Chobani adlı yoğurt şirketiyle büyük bir servet elde eden Ulukaya’nın yaklaşık 2000 çalışanı var.
Mutlaka okuyun: Hamdi Ulukaya’nın Başarı Öyküsü
Yahoo
Tayvanlı bir aileden gelen Jerry Yang, 1994 yılında Yahoo’yu kurdu. 11250 çalışanı olan Jerry Yang, internet dünyasının en önemli isimlerinden biri.
Mutlaka okuyun: Jerry Yang Kimdir?
Sergey Brin, Moskova doğumlu bir Rus. Gençlik yıllarında ailesiyle birlikte ABD’ye yerleşen Brin, dünyanın en çok ziyaret edilen web sitesinin kurucu ortaklarından biri. Yaklaşık 53.000 kişiye istihdam sağlıyor.
Mutlaka okuyun: Sergey Brin Kimdir?
Intel
Aslen Macaristanlı olan Andres Grove, dünyanın en önemli şirketlerinden biri olan Intel’in kurucu ortağı. Intel’in şu anda yaklaşık 110.000 personeli bulunuyor.
Mutlaka okuyun: Intel’in Kurucularından Gordon Moore Kimdir?
Pfizer
İlaç sektörünün en büyük şirketlerinden biri olan Pfizer, Alman asıllı Charles Pfizer tarafından 1849’da kuruldu. Şirketin şu anda yaklaşık 98.000 çalışanı var.
