Her geçen gün büyümekte olan bir teknoloji şirketinin CEO’su olarak omuzlarımda büyük bir sorumluluk taşıyorum. Ekibime, müşterilerime ve yatırımcılarıma karşı ayrı ayrı sorumluyum ve onların çıkarlarını en iyi şekilde gözettiğimi göstermek için her dakika çalışıyorum.
Ancak bu sorumluluklarım dahi ebeveyn rolüm ile karşılaştırıldığında solda sıfır kalıyor. Hepimizin bir hayat gayesi var, benimki de aileme bakmak ve çocuğumu büyütmek.
Hayattaki bir numaralı işim oğlumun dürüst, sadık, cesur ve girişimci ruha sahip bir erkeğe dönüşmesini sağlamak. Ancak, bugünün dünyasında bunu söylemek ne denli kolay gibi dursa da, yapabilmek bir hayli zor.
Neden mi?
Çünkü devir hızla değişiyor. 1980’lerin sonu 1990’ların başlarına denk gelen çocukluğumu düşünüyorum da. Dünya nasıl da çarpıcı bir şekilde değişti. Toplumumuz birbirine her zamankinden daha bağlı, piyasalar her zamankinden daha çekişmeli ve kafa karıştırıcı.
Sizce de öyle değil mi?
Geçmiş nesiller için sorunsuz ve rahat bir yaşamın yolu basitti. Okulda derslerine iyice asılır, üniversiteye gider ve uzun zamandır seninle ilgilenen bir şirkette başarılı işler çıkarırdın. Ancak, bugün durum hiç de böyle değil.
Ebeveynler olarak artık iyi bir çocuk yetiştirirsek o çocuğun bu dünya üzerinde çok da fazla sorun yaşamadan kendi yolunu bulabileceğini varsayamıyoruz. Günümüzün rekabetçi ve genellikle kaosla dolu ortamında başarılı olmak için cesarete, zekaya ve güçlü bir girişim ruhuna aynı anda sahip olmanız gerekiyor.
Anlayacağınız, yarının iş dünyası liderleri ve startup şirket kurucuları ebeveynleri tarafından girişimci bir ruha sahip olarak yetiştirilmiş bugünün çocukları arasından çıkacak– bu beceriye sahip olmak startup dünyasının gençler ile dolup serbest ekonominin ise günden güne büyüdüğü bugünlerde son derece kritiktir. Bu nedenle bu değerleri çocuklarımıza çok daha erken yaşta aşılayabilmemiz, gelecek yıllarda onlara güçlü bir avantaj sağlayacaktır.
Ebeveynler olarak ancak risk göğüsleme konusunda cesur olma, etkili problem çözme ve başarısızlığa karşı olumlu bir tutum geliştirme gibi çocuğunuzun ihtiyaç duyacağı duygusal becerileri yeterince geliştirebilirsek çocuklarımıza girişimci bir ruha sahip olmaları konusunda ilham verebilmemiz mümkün olacaktır.
New York Üniversitesi Langone Çocuk Çalışma Merkezi’nde çocuk psikiyatrisi profesörü olan Dr. Andrea Vazzana, her şeyin çocuğun davranışını ta en başından şekillendirmekle ilgili olduğunu söylüyor. “Sosyal/duygusal beceriler son derece önemlidir ve çocuklara bu konuda ne kadar erken destek olursanız, durum hem sizin hem de çocuklarınızın geleceği için o denli iyi olacaktır.”
İşte araştırmalardan yola çıkarak sizler için derlediğimiz çocuklarınızdaki girişimcilik özelliklerini geliştirmenize yardımcı olacak ipuçları:
1-Çocuklarınıza problem çözme becerisi kazandırın.
Çocukları günlük yaşamda iş fikirleri bulmaya hazırlamak için henüz daha küçükken problem çözme becerilerini geliştirmelisiniz. Çocuğunuzun hayatına dair sorunlarda birlikte beyin fırtınası yapın. Sorunu tanımlamalarına, olası tüm çözümleri düşünmelerine, buldukları çözümlerin artılarını ve eksilerini ölçüp tartmalarına ve en iyi seçeneği seçmelerine yardımcı olun.
Ebeveynler, bir problem çözme görevinde ihtiyaç duyulan şeyleri ne kadar iyi ortaya koyabilir, sözlü olarak ifade edebilir ve çocukla bu konuya ilişkin ne kadar çok konuşabilirse çocuğun o denli güçlü bir girişimcilik ruhu edinecektir.
2-Çocuklarınızın başarısızlıklarından ders almalarına yardımcı olun.
Ebeveynler olarak çocuğunuzun denemeye, başarısızlığa uğramaya, öğrenmeye ve tekrar denemeye olan istekliliğini etkilersiniz – ki başarısızlıklardan ders almayı bilmek girişimciler için son derece önemlidir. Bunu sağlamak için çocuklarınızın eleştiriyi bir öğrenme fırsatı olarak görmelerini sağlayın ve üzerine uğraştıkları şeyi bir dahaki sefere nasıl daha farklı yapabileceklerine dair düşünmelerini ya da beyin fırtınası yapmaları konusunda teşvikte bulunun.
İyileştirmeler konusunda önerilerde bulunduğunuzda, her iki tarafı da dengeleyecek belirli övgülerde bulunmayı ihmal etmeyin. Vazanna, buna “geri bildirim sandviçi” diyor. Bu sayede “Çocuklar çok sert bir şekilde eleştirilmiyor; eleştirinin perde arkasındaki olumlu mesajı da alabiliyorlar ”.
Kısaca önce övgüyle başlayın, ardından neyi nasıl daha iyi yapabileceğinden bahsedip kapanışı da övgüyle yapın.
Mutlaka okuyun: Hatalarınızdan Çıkarabileceğiniz Dersler
3-Çocuklarınıza herhangi bir konuda bizzat karar verme imkanı sunun.
Bir girişimcinin kendine güvenmesi ve cesur kararlar alması erkenden elde edeceği bağımsızlığa bağlıdır. Çocuklarınız henüz küçükken akşam yemeğinde onlara ıspanak veya brokoli arasında seçim yaptırabilir veya giyecekleri kıyafetleri kendilerinin seçmesine izin verebilirsiniz. Bu sayede hem karar vermenin nasıl bir his olduğunu ilk elden deneyimlemelerini sağlamış hem de kendilerini iyi hissetmelerine yardımcı olmuş olursunuz.
Çocuklarınız henüz küçükken sunacağınız seçenekleri birkaç tane ile sınırlandırın. Çünkü çok fazla seçeneğe sahip olmaları da onları baskı altında hissettirecektir. Çocuklarınız büyüdükçe dizginleri gevşetin ve en büyük en kritik kararlarında dahi onlara güvenin.
4-Ustalık duygularını geliştirin.
Girişimciler büyük riskler alırlar, ancak belirsizlik karşısında bu denli rahat olmak bir gecede gerçekleşecek bir şey değildir. Çocukların sınırlarını test etme ve korkuları ile henüz daha küçükken yüzleşip halletmiş olma özgürlüğüne ihtiyaçları vardır.
Çocuğunuz riskli bir durumla karşılaştığında önce ona yardım edin, sonra bu yardım sürecini adım adım bağımsızlığa taşıyın. Vazanna çocuğunuza vereceğiniz görevlerin giderek zorlaşması gerektiğini söylüyor. Bu aşamalılık çocuğunuza ustalık hissi verecektir. Başarılı olmaları için gereken şartları önceden ayarlayarak onların risk alma konusunda kendilerini güvende hissetmelerini sağlayabilirsiniz.
Mutlaka okuyun: Her Girişimcinin Alması Gereken Riskler
5- Çocuklarınıza mevcut duruma meydan okumak için yapıcı yöntemler bulmayı öğretin.
Çocuklara genellikle girişimciliği engelleyen bir alışkanlık olan kurallara sorgulamaksızın uymaları gerektiği öğretilir. Bunun yerine, çocuklara artık normlaşmış kuralların mantıklarını yapıcı bir biçimde sorgulayarak kalıplaşmış kurallara meydan okumayı öğretin. Nelerin değişmesi gerektiğini düşünüyor olduklarını ve neden böylesi bir fikir taşıdıklarını sorgulayın. Bunun yerine ne olmasını isterlerdi?
Onlara bizzat örnek olmanız da gerekiyor. “Ebeveynlerin birbirleriyle ve çocukları ile olan konuşma biçimi bu davranışı model alır”. Davranışlarınız, çocuklarınızın herhangi bir normu nasıl diplomatik şekilde sorgulayacaklarını öğrenmelerine veya bu kurallara hangi durumlarda sorgulamaksızın uymaları gerektiğini anlamalarına yardımcı olur.
Mutlaka okuyun: Elon Musk’ın Annesinden Başarılı Çocuk Yetiştirme Tavsiyeleri
6- Çocuklarınıza örnek olun.
Annemin, kardeşlerim ya da ben ne zaman yaşımıza pek de uygun olmayan bir söylemde bulunsak ya da söylememiz gereken bir şeyi dillendirsek “çocuktan al haberi” dediğini hatırlıyorum. Bu söz benim için her daim çocukların her şeyi anladıkları üstelik kulağı delik oldukları konusunda bir hatırlatma görevi görmüştür.
Bu nedenle ebeveynlerin girişimciliğin değerini erken yaşta,üstelik ev ortamında bizzat göstermeleri oldukça önemlidir.
Bir girişimci olarak ben dahi oğlumun her bir davranışımı kapıp taklit ettiğini görüyor ve halen daha buna hayret ediyorum. O henüz altı yaşında, ancak daha geçen gün yanıma karşılaştığı sorunları çözmek için tasarlanmış “iş planları” ile geldi! Nasıl pazarlık edileceğini biliyor ve istediği şeyler karşılığında her daim bir değer alışverişi yapmaya çalışıyor.
Çocuklarınıza iyi birer örnek olabilmek için bir girişimci olmanız veya küçük bir işletmeye sahip olmanız da gerekmiyor. Sonuçta, girişimcilik bir tutumdur, bir meslek değil.
Sıkı çalışma, yaratıcılık ve cesaret, girişimcilik ruhunun kilit unsurlarıdır. Bu değerleri çocuklarına da aşılamak isteyen ebeveynler,çocuklarının sorunlarına yaratıcı çözümler aramalarını, başarısızlık karşısında olumlu bir tutum sergilemelerini sağlamalı ve kendileri de tüm bunları bizzat benimseyip hayat tarzı haline getirmelidirler.
Mutlaka okuyun: Örnek Davranışlarla Liderlik Etmek
7-Risk olmazsa ödülün de olmayabileceğini öğretin.
Çok çalışmanın değerini anlamak için öncelikle temel bir risk ve ödül anlayışına sahip olmanız gerektiğine inanıyoruz.
Modern ebeveynler olarak her birimiz çocuklarımızı riskten koruma eğilimde oluruz, ancak yine de ödül almanın cazibesine kapılmaktan geri durmayız. Bu, birçok genç insanda görülen hak kazanma ve sorumluluk eksikliği nedeniyle suçlama temelli “helikopter ebeveynliğine” özgü bir yaklaşımdır.
Ebeveynler, koruma içgüdülerine karşı direnmeyi, bunun yerine çocuklarının gerçekçilik duygusunu benimsemelerine yardımcı olmayı öğrenmelidirler. Bu yüzden karım ve ben her daim oğlumuzun hayatındaki risk ve ödül kavramları arasındaki ilişkiyi güçlendirmek için uğraştık.
Bunu gerçekleştirmek zor olabilir. Ne de olsa, girişimcilik riski ile genel riskli davranış arasında ince ve bir o kadar da önemli bir ayrım vardır.
Bu ayrımı yapmak için risk yerine “inisiyatif” terimini kullanıyoruz. Oğlumuz için bu, istediğini elde etmek için yaratıcı olmak ve proaktif adımlar atmak anlamına geliyor. Elbette, bu da bir risk, çünkü içerisinde sorunun ortadan kalkacağına dair hiçbir garanti barındırmıyor..
Mutlaka okuyun: Hesaplanmış Riskler Alarak İş Hayatında Başarıyı Yakalayın
8-Yaratıcılıklarını teşvik edin ve fikirlerini ciddiye alın.
Çocuğunuzun sağlam bir girişimcilik ruhuna sahip olması için gerekli adımları atarsanız kendilerine özgü fikirleri bulmaya başlayacaklardır. Üstelik bu fikirler çoğunlukla tuhaf ve komik olacaktır.
Ne yaparsanız yapın, asla cesaretlerini kırmayın. Ne kadar saçma olursa olsun çocuklarınızın fikirlerini ciddiye alın.
Oğlum bir keresinde sokak köşesinde evsiz bir adam gördü ve karıma o adamın neden orada olduğunu sordu. Evsiz olmanın ne demek olduğunu öğrendikten sonra “Evsiz Besleyicileri” adlı bir fikir geliştirdi.
Onun büyük fikri bölgemizdeki evsizler için para toplamak ve onlara yiyecek ile barınak sağlamaktı. Onlara “100 muz, katlanabilir bir yatak ve 1 milyon lira” sağlamayı hedefliyordu.
Bu saçma olduğu kadar harika sayılabilecek de bir fikirdi, bu nedenle karım ve ben bu fikre gülmemeye özen gösterdik. Genç bir zihin için böyle bir plan yapmak ziyadesiyle makul görünüyordu. Bu nedenle çocuğumuzu bu fikrin peşinden gitmeye ve onu gerçekleştirmek için nelere ihtiyaç duyacağını düşünmeye teşvik ettik.
Elbette, muz dağıtmanın milyonluk yardıma ulaşmaktan çok daha kolay olacağını hemen kavradı.
Mutlaka okuyun: Çocuklarınıza Girişimcilikle İlgili Öğretmeniz Gereken Beceriler
Son Söz
Bugünün çocukları, geleceğin hızla büyüyen ekonomisinde başarılı olmak istiyorlarsa girişimci bir ruha sahip olmak zorunda kalacaklar. Girişimciliğe dair gerçekler okul sıralarında öğretilebilse de girişimci ruhun devreye girebilmesi için erkenden oluşturulmaya başlanması gerekiyor.
