Tarihte yaşanan en büyük halka arz olan Alibaba’nın kurucusu ve yöneticisi Jack Ma, şu anda Çin’in en zengin insanı. Alibaba’daki yüzde 7.8’lik hissesi ve Alipay’deki yaklaşık yüzde 50’lik hissesi de dahil olmak üzere Ma’nın serveti 25 milyar dolar olarak tahmin ediliyor.
Ma, servetini hiç yoktan var etmiş. Ma yoksul ve komünist Çin’de büyümüş, üniversiteye giriş sınavlarında iki defa başarısız olmuş, kurduğu üçüncü internet firması olan Alibaba ile başarıyı yakalamadan önce KFC de dahil olmak üzere düzinelerce iş görüşmesinden eli boş dönmüş.
Jack Ma’nın Çocukluğu
Jack Ma (diğer adıyla Ma Yun) 15 Ekim 1964’te Çin’in güneydoğusunda bulunan Hangzhou’da dünyaya geldi. Bir abisi ve küçük kız kardeşi var. Komünist Çin’in Batı’dan izole olduğu bir dönemde büyüdüler ve o dönemde ailesi yoksuldu.
Ma, bir deri bir kemik diye tabir edilen çocuklardandı ve sınıf arkadaşlarıyla durmadan kavga ederdi. Ma: ‘‘Büyük rakiplerim beni asla korkutamadı.” diyor Liu Shiying ve Martha Avery’nin ”Alibaba” adlı kitabında. Yine de Ma’nın da sıradan her çocuk gibi bazı hobbileri vardı. Çekirge toplamayı ve onları dövüştürmeyi severdi. Üstelik sadece çıkardığı sesi dinleyerek bir çekirgenin türünü ve büyüklüğünü kestirebiliyordu.
O zamanki ABD Başkanı olan Richard Nixon 1972’de Hangzhou’yu ziyaret ettikten sonra, Ma’nın memleketi turistik bir cazibe merkezine dönüşüverdi. Ergenlik döneminde Ma, sabahları erkenden kalkar ve şehir merkezindeki otele giderek turistlere İngilizce dersi karşılığında şehri gezdirerek rehberlik yapardı. ”Jack” takma adını ise kendisine, arkadaş olduğu turistlerden biri koymuştu.
Eğitim Hayatı
Parası veya ilişkileri olmayan Ma için tek çıkış yolu eğitimdi. Liseyi bitirdikten sonra üniversiteye başvurmak istedi fakat üniversite giriş sınavında iki kez başarısız oldu. Çok sıkı bir çalışma dönemiyle en sonunda üçüncü kez girdiği sınavı kazandı ve Hangzhou Öğretmenlik Fakültesi’ne kaydoldu. Bu okuldan 1998’de mezun olur olmaz her türlü işe başvurdu.
İngilizce hocası olarak işe girmeden önce düzinelerce iş başvurusu geri çevrildi – KFC de bunlara dahil. Ma öğrencilerini ve işini çok severek yapıyordu ve bu konuda yetenekliydi – yerel üniversitedeki aylık kazancının 12 dolar olmasına rağmen.
İş Hayatı
Ma bilgisayar kullanmayı bilmemesine rağmen, 1995’te ABD’ye yaptığı bir seyahat sırasında hayatında ilk kez interneti görerek büyülendi. Daha henüz bir çeviri şirketi kurmuştu ve seyahatinin amacı Çinli firmanın bir tahsilatını yapabilmekti. İnternette arattığı ilk sözcük ”bira” oldu. Listelenen sonuçlar arasında hiçbir Çin birasının ismini görememek onu çok şaşırttı. İşte o an Çin’de bir internet firması kurmaya karar verdi.
İlk iki girişiminde başarısız olsa da, 4 yıl sonra 17 arkadaşını bir araya getirerek bir internet pazaryeri olan ”Alibaba” adlı girişimine yatırım yapmaları için onları ikna etti. Bu site müşterilerin ihracatçılarla doğrudan alışveriş yapmasına olanak tanıyordu. Kısa süre içinde site dünya çapında ilgi çekti ve üyeler kazandı. 1999’un Ekim ayı ile beraber şirkete, Goldman Sachs tarafından 5 milyon dolar, Bir Japon telekom firması olan ve teknoloji şirketlerine yatırım yapan SoftBank tarafından 20 milyon dolar yatırım yapıldı. Ma, ekibiyle bir araya geldiği bir gün ” Biz bu işi başaracağız çünkü genciz ve asla ama asla pes etmeyeceğiz. ” dedi.
Alibaba’da daima espri anlayışı hakim oldu. Şirket ilk kez kara geçmeye başladığında Ma, tüm çalışanlarına gönüllerince eğlenmeleri için birer şişe Silly String (bir tür jölemsi sprey boya) dağıttı. 2000’lerin başında rakipleri olan Taobao kurulduğunda, Ma tüm ekibin molalarda amuda kalkarak enerji seviyelerini yüksek tutmasını istedi.
2005’te Yahoo, Alibaba’ya yüzde 40 hisse karşılığında 1 milyon dolar yatırım yaptı. Bu Alibaba için çok büyük bir hadiseydi – o dönemde Çin’deki eBay ile mücadele etmeye çalışıyorlardı- ve bu yatırım sonrasında Yahoo için de müthiş bir kazanç oldu, sonuçta Alibaba’nın sadece halka arzından bile 10 milyar dolar kazandı.
Ma 2013’te CEO makamından vazgeçerek yönetim kurulu başkanı olarak devam etti. Alibaba 19 Eylül’de halka arz edildi. Ma CNBC kanalındaki röportajda: ”Biz bugün para kazanmadık. Biz bugün insanların güvenini kazandık.” dedi . Şirketin 150 milyar dolarlık halka arzı, New York Menkul Kıymetler Borsası tarihinde görülen en geniş arzdı. Bu olay aynı zamanda Ma’yı 25 milyar dolar serveti ile Çin’in en zengin adamı yaptı.
Alibaba çalışanları bunu kutlamak için Hangzhou’daki genel merkezde büyük bir parti verdi. Hatta çalışanlardan biri bunu fırsat bilerek evlenme teklif etti. Ma, bir basın konferansında çalışanlarına, yeni ”servetlerini” iyi değerlendirmelerini umduğunu açıkladı.
Ma, halka arz sayesinde aşırı zenginleşmiş olabilir ama yine de henüz uçuk kaçık bir harcaması olmadı ve hala oldukça mütevazı hobileri var. Yakın arkadaşı Xiao-Ping Chen: ” Ben onun pek değiştiğini düşünmüyorum, hala eskisi gibi.” dedi. Kung-fu romanlar okumayı ve yazmayı seviyor, meditasyon ve tai chi yapıyor. Hatta tai chi’yi yaymak amacıyla Jet Li ile birlik oldu ve tüm seyahatlerine tai chi hocasını da yanında götürüyor.
Ma’nın eşinin ailesi, çevre kirliliğinin sebep olduğu düşünülen bir hastalıktan muzdarip olunca, Ma çevrecilikle ilgilenmeye başladı. Nature Conservancy’nin yönetim kuruluna girdi ve geçtiğimiz Eylül ayında Clinton Global Initiative’in bir oturumunda konuşma yaptı. Ayrıca Çin’de 27.000 dönümlük vahşi yaşam alanının korunmasına önemli bir finansal katkıda bulundu.
Ma, ailesiyle ilgili yaşamını gözlerden uzaktan tuttu. Okulda tanıştığı Zhang Ying ile mezun olduktan sonra 80’li yılların sonunda evlendi. ”Yakışıklı bir adam değildi, ama yakışıklı adamların asla yapamadığı birçok şeyi başarabildiği için ona aşık oldum” diyor Zhang. Bir kızı ve UC Berkeley’de üniversite öğrencisi olan bir oğlu var. Ma ayrıca oğlunun üniversitesinde tarih derslerini denetlemiş.
Ma’nın Çin’de şöhreti büyük, ve kalabalık kitleler onun konuşmalarını dinlemeye geliyor. Şirket aynı zamanda her yıl yetenek şovları da yapıyor, Ma insanları eğlendirmeyi iyi biliyor. Şirketin yıldönümü etkinliklerinden birinde Ma, bir punkçı gibi giyinerek 20.000 Alibaba çalışanına performans sergiledi.
”Alibaba” ismini koymak Ma’nın aklına San Francisco’da bir kafede otururken gelmiş. ”Ali Baba ve Kırk Haramiler” hikayesinde uçsuz bucaksız hazineye erişmelerini sağlayan bir şifre vardı. Ma’nın şirketi de bir nevi bu hikayedeki gibi, küçük ve orta ölçekli ölçekli şirketlerin dünyaya yayılma potansiyelini açığa çıkardı.
