Borsadan Zengin Olanlar Nasıl Zengin Oluyor?
1999 yılında Robert G. Hagstrom efsanevi yatırımcı Warren Buffett hakkında “The Warren Buffett Portfolio” (Warren Buffett Portföyü) adlı bir kitap yazdı. Bu kitap, Warren Buffett’ı bu denli zengin yapan zihnine bir yolculuk yapmamıza yardımcı oluyor.
Her ne kadar yatırımcılar tüm kitabı okuyarak bundan yararlanabilecek olsa da, bizler Warren Buffett’ın zihnine giriş yapmanıza yardımcı olacak ve zengin olma yolunda ilerlemenizi sağlayacak ipuçlarını ve önerileri sizler için seçtik. Borsadan zengin olmak isteyenlere özel 8 tavsiye şöyle:
1- Hisse Senetlerini Bir İş Olarak Düşünün
Birçok yatırımcı hisse senetlerini, yatırımcılar arasında takas edilen kağıt parçaları olarak görüyor. Bu yatırımcıların belirli bir işlem için çok duygusal olmalarını engelleyebilir ancak yapılabilecek en iyi yatırım kararını vermelerine de olanak tanımaz.
İşte bu yüzden Buffet, yatırımcılara yatırım yaptıkları şirketlerin “ortakları” olduklarını düşünmelerini öğütlemektedir. Buffett yatırımcıların bu şekilde düşünerek hazırlıksız yatırım kararları vermekten kaçınacağını ve uzun vadede daha odaklı bir yapıya sahip olacaklarını belirtmektedir.
Mutlaka okuyun: Hisse Senedi Alırken Nelere Dikkat Edilmeli?
2- Yatırımınızlarınızı Fazla Çeşitlendirmeyin
Yatırımcılar için ellerindeki tüm yumurtaları tek bir sepete koymak her ne kadar anlamsız da olsa, her bir yumurtayı ayrı sepete koymak da pek iyi bir sonuç vermeyecektir. Buffett çok fazla çeşitliliğin hiç çeşitlilik olmaması gibi gelirlerinizi engelleyebilir. İşte bu yüzden Buffett yatırım fonlarına yatırım yapmıyor. Bu durum ayrıca onun niçin sadece bir avuç dolusu şirkete önemli yatırımlar yapmayı tercih ettiğinin de en iyi göstergesi.
Buffett şirketlere inanan biri. Yatırımcılar güvenli bir şekilde yatırım yapmadan önce ilk olarak ödevlerini iyi yapmak zorundadırlar. Ancak gerekli özen gösterildikten sonra yatırımcılar sahip oldukları varlıkların belirli bir kısmı ile o hisse senedine yatırım yapmak için rahat hissetmelidir.
Durum, Buffett’in şu yorumu ile de özetlenebilir: ” Olay en iyi şirket ile ilgili değil, o şirket hakkında nasıl hissettiğiniz ile ilgilidir. Eğer sahip olduğunuz en iyi şirket size en az finansal riski sunuyorsa ve uzun vadeli potansiyelde en umut verici olan ise o zaman niçin paranızı başka bir şirkete yatırasınız ki? “
3- Sürekli Piyasayı Takip Etmeyin ve Al Sat Yapmayın
Sürekli olarak hisse senetlerini alıp satmak bir bireye çok para kazandırabilir ancak Buffett’e göre bu kişi aslında kendi yatırım getirilerini engellemektedir.
Yatırımcılar uzun vadeli düşünmek zorundadırlar. Bu zihniyet ile büyük komisyon tutarları ödemekten kaçınırlar. Ayrıca sektörldeki herhangi bir kısa vadeli dalgalanmalardan da daha az etkilenirler.
Ayrıca sürekli al sat yapmamızın altında yatan asıl sebep de psikolojiktir. Duygusal olarak kayıplara kazançlardan 2 kat daha fazla tepki veririz. Piyasayı sürekli takip ettiğimizde hissemiz yükseliş trendinde olsa dahi küçük geri çekilmelerde kendimize hakim olamayıp satma yoluna gidebiliriz.
Mutlaka okuyun: Beynimiz, Yatırım Kararlarımızı Nasıl Etkiliyor?
Mutlaka okuyun: 7 Adımda Uzun Vadeli Düşünmek
4- Alternatif Kıstaslar Geliştirin
Her ne kadar hisse senedi fiyatları belirli bir yatırım seçeneğinde başarı veya başarısızlık için nihai barometre de olsa, Buffett bu ölçeğe odaklanmıyor. Bunun yerine belirli bir işletme veya bir grup işletmenin ekonomik faaliyetlerini analiz ediyor. Eğer bir şirket kendini karlı bir şekilde büyütmek için yapılması gerekenleri yapıyorsa bu durumda hisse senetlerinin fiyatları doğal olarak kendisini gösteriyor.
Başarılı yatırımcılar sahip oldukları şirketlere bakmalı ve onların gerçek kazanç potansiyelleri üzerine çalışmalıdırlar. Eğer temelleri sağlam ise ve şirket tutarlı bir büyüme göstererek hissedarlarının değerlerini yükseltiyorsa hisse senedi fiyatları uzun vadede bunu yansıtacaktır.
Mutlaka okuyun: Temel Analiz Nedir? Nasıl Yapılır?
5- Olasılıkları Düşünmeyi Öğrenin
Briç, en başarılı oyuncuların rakiplerini yenmek için matematiksel olasılıkları değerlendirdiği bir kart oyunudur. Belki çok şaşırtıcı değildir ancak Buffett bu oyunu hem çok seviyor hem de aktif olarak oynuyor ve stratejileri oyunun da ötesine taşıyarak yatırım dünyasında uyguluyor.
Buffett, hisse alırken şirketlerin ekonomilerine odaklanmanızı ve ardından belirli olayların olasılıklarınızı etkileyip etkilemeyeceğini tartmanızı öneriyor.
Olasılıkları düşünmenin belirli avantajları vardır. Örneğin, 5 veya 10 yıllık bir dönemde bir şirketin belirli kazanç olasılığını düşünen bir yatırımcı, hisse fiyatlarındaki kısa dönemli dalgalanmaları çok daha rahat atlatacaktır.
6- Yatırımın Psikolojik Yönlerini Tanıyın
Başarılı yatırımcıların belirli bir zihniyete sahip olmak zorunda olduklarını anlamanız gerekiyor. Başarılı bir yatırımcı, olasılıklar ve ekonomik konulara odaklanmalı ve kararlarını rasyonel düşünerek almalıdır.
Her şeyin ötesinde yatırımcıların kendi duyguları yine kendilerinin en azılı düşmanı olabilir. Buffett, duygularla başa çıkmanın en iyi yolunun, işimizin gerçek temellerine olan inancımızın sarsılmaması ve hisse senedi piyasası hakkında çok fazla endişelenmememiz olduğunu söylüyor ve kendi kendimize kurduğumuz psikolojik tuzakların da farkında olmamızı öğütlüyor.
Mutlaka okuyun: Yatırımcı Psikolojisi ile İlgili Kaçınmanız Gereken 8 Tuzak
7- Piyasa Öngörülerini Görmezden Gelin
Piyasadaki olumsuzluklara ve durgunluk “çok yakında” diye sürekli iddiada bulunan kişilere rağmen piyasalar genel anlamda oldukça iyi sayılır. Bu yüzden, felaket tellallarını görmezden gelmeniz gerekiyor.
Madalyonun diğer yüzüne bakacak olursak birçok iyimserin iddia ettiği gibi hisse senedi piyasasının sürekli artışta olduğu da görmezden gelinmelidir.
Tüm bu karmaşa içerisinde Buffett, yatırımcıların çabalarını piyasa tarafından doğru bir biçimde değerlendirilmeyen hisseleri izole etme ve hisselere yatırım yapmaya yönlendirmelidir. Buradaki mantık, hisse senetleri piyasası şirketin gerçek değerini fark etmeye başladıkça (daha yüksek fiyatlar ve daha fazla talep ile) yatırımcı çok fazla para kazanmaya başlayacaktır.
8- Doğru Atış için Bekleyin
Hagstrom’un kitabı bilge bir yatırımcı örneği olarak efsanevi beyzbol oyuncusu Ted Williams’ın modelini kullanmaktadır. Williams, elindeki sopayı sallamadan önce belirli bir atış için beklerdi (top ile temas yapabileceğinin olasılığı yüksek olan belirli bir alanda beklerdi). Bu disiplinin, Williams’ın ortalama bir oyuncudan daha yüksek bir vuruş oranına sahip olmasına yardımcı olduğu söylenmektedir.
Aynı şekilde Buffett tüm yatırımcıların ömürleri boyunca yatırım yapmak için sadece 20 seçme hakkına sahip olduklarını düşünmelerini öneriyor. Bu mantık onların vasat yatırım yapmalarına engel olacaktır ve en iyi ihtimalle kendi portföylerinin genel kazançlarını artıracaktır.
9- İşin Sırrı Elde Tutabilmek
Bir hisseyi 10 yıl süresince elde tutmayı düşünmüyorsanız onu 10 dakikalığına bile elde tutmayı düşünmeyin. -Warren Buffett
İyi Yatırımın Gücü:
Farz edin ki bugün günlerden 13 Mart 1986, Microsoft olarak bilinen şirketin halka arz edildiği gün. O tarihlerde arabaların çoğunun satış fiyatı 10 bin dolar civarındaydı. O zaman kendinize bir otomobil almak yerine Microsoft hisselerinden satın aldığınızı düşünün. O yatırımınızın bugünkü değeri 25,8 milyon dolara tekabül edecekti.
İşte birçok hata ve felaketi atlatabilen iyi bir yatırımın gücünü gösteren güzel bir örnek. Şimdi başka bir senaryoya bakmak üzere tekrar 1986 yılına dönelim. Farz edin ki o 10 bin dolar ile 10 farklı şirketin hisselerini satın aldınız ve bunlardan biri Microsoft olsun.
Diyelim ki olabilecek en kötü portföyü oluşturmayı başardınız. Hissesini aldığınız 10 şirketin 9’u siz aldıktan sonra iflas etti. Sizce sonuç nasıl olurdu?
10 bin dolar yatırdınız ve hemen sonrasında 9 binini kaybederek %90 zarar noktasına geldiniz. Ancak büyük resme baktığımızda gayet iyi bir performans sergilemiş oluyorsunuz. 1986 Yılında satın aldığınız Microsoft hissesi sayesinde 2021 yılında 2,58 milyon dolarlık bir servetin sahibi oldunuz ve buna o süre zarfında elde ettiğiniz temettü gelirleri dahil değil.
İnsanların çoğu o Microsoft hissesini 30 yıl boyunca tutmazdı. Ana paralarını iki ya da üç katına çıkardıktan sonra hemen satarlardı. Eğer ellerinde tutmaya devam etselerdi elde edecekleri büyük getirilerden de olmazlardı.
Yatırımcı davranışını inceleyen bilim dalına davranışsal finans adı verilir. Bu alandaki çalışmalar, insanların son derece duygusal kararlar verdiklerini, fiyatlardaki kısa vadeli dalgalanmalara kayıtsız kalamadıklarını gösteriyor. Bu nedenle borsada ani yükseliş ve düşüşlerde duygularınıza yenik düşmemeli ani kararlar vermemelisiniz.
Duygu durumunuz Uzay Yolu filmindeki Mr. Spock gibi olmalı. Borsa ne düştüğü için üzülmeli ne de çıktığı için sevinmelisiniz.
Berkshire Hathaway gibi bir şirketin bile hisseleri yıllar içinde birkaç defa çökmüştür. Ancak nihayetinde hissenin değeri onu destekleyen net gelir ve muhasebe değeri yükseldiği için bu tür krizleri atlatmış ve yükselmeye devam etmiştir. 2021 yılı itibariyle bu şirketin hisse başı değeri 245 bin dolardır.
Uzun vadeli yatırım çileli bir yoldur ve türlü türlü sıkıntılarla karşılaşabilirsiniz. Hisse sahiplerinin çoğu hesaplarındaki düşüşü görünce satışa başlarlar. Bunun sebebi kendilerinin hisse yatırımının doğasını tam anlamamış olmalarıdır. Bu durumda sadece zararına satmakla kalmayıp üstüne bir de düşüş sonrası yükselişten kar etme fırsatından da olurlar.
Örnek: 1986 Yılında 10 Bin Dolar Yatırım:
Peki ya bir yatırımcı Microsoft’u fark edecek kadar yetenekli ya da şanslı değilse? Güzel haber şu ki, harika işletmeler, özellikle de sıkıcı olanlar son derece iyi yatırımlar olabilirler. Beklemeye değmek için hepsinin Microsoft olma şartı yok.
Gelin bahsettiğimiz o güne geri dönelim. Diyelim ki bütün paranızla Microsoft hissesi satın almak yerine 10 bin dolarlık portföyünüzü ikiye bölmeye karar verdiniz.
Bir tarafa Amerika’daki en büyük şirketlerden beşinin hisselerini koydunuz. Bunlar herkesin tanıdığı şirketler. Çok güçlü bilançoları ve gelir beyanları olan bu şirketler aynı zamanda uzun bir müddettir de endeksteki yerlerini koruyorlar. Piyasada on yıllardır varlar ve yıllardır temettü ödüyorlar.
Zamanın sevilen şirketleri arasında rastgele şunları seçtiniz: McDonald’s Corporation, Johnson & Johnson, Hershey, Coca-Cola, ve Clorox.
Diğer tarafa ise 5 bin dolar değerinde yüksek riskli küçük hisselerden satın alarak koydunuz. Bunları kendiniz seçtiniz ve potansiyellerinin yüksek olduğunu düşünüyorsunuz. Sonrasında bu 5 bin doları hızlı bir şekilde kaybettiniz.
Daha ilk günden %50 anapara zararı etmiş durumdasınız. Elinizde sadece amiyane tabirle büyükanne hisseleri kaldı. Sizce bu performans nasıl değerlendirilebilir? Bu sıkıcı şirketlerin çekicilikten uzak ve her gece yayınlanan haberleri sizi yarı yolda mı bıraktı? Tabii ki hayır! Aşağıdaki grafik, 1986 – 2014 yılları arasında bu portföyün toplam yatırım karlılığını gösteriyor.
- Hershey adlı şirkete yatırdığınız 1.000 dolar, 4.098,17’si temettü ve 20.427,75’i hisse artışı olmak üzere toplam 24.525,92 dolar oldu.
- Coca-Cola’ya yatırdığınız 1.000 dolar, 5.988,38’i temettü ve 19.574,04’ü hisse artışı olmak üzere toplam 25.562,42 dolar oldu.
- Clorox’a yatırdığınız 1.000 dolar, 4.580,24’ü temettü ve 16.088,36’sı hisse artışı olmak üzere toplam 20.668,36 dolar oldu.
- Johnson&Johnson’a yatırdığınız 1.000 dolar, 8.567,14’ü temettü ve 31.521,17’si hisse artışı olmak üzere toplam 40.088,31 dolar oldu.
- McDonalds’a yatırdığınız 1.000 dolar, 3.147,97’si temettü ve 12.944,39’u hisse artışı olmak üzere toplam 16.092,36 dolar oldu.
Yani yatırdığınız 5.000,00 dolar, 26.381,90 doları nakit temettü ve 100.555,71 doları hisse değer artışı olmak üzere toplamda 126.937,61 dolara çıktı.
Sonuç Olarak
Zamana meydan okuyan “The Warren Buffett Portfolio” adlı kitap, efsanevi yatırımcı Warren Buffett’ın sahip olduğu zihniyete derinlemesine bir bakış sunuyor. Elbette Warren Buffett gibi yatırım yapmayı öğrenebilmek kitabı okumak kadar kolay olsaydı herkes zengin olabilirdi! Ancak eğer zamanınızı ayırırsanız ve Buffett’in kanıtlanmış stratejilerinden bazılarını uygulamak için çaba sarfederseniz daha iyi hisse senedi seçimi yapabilir ve daha büyük kazançlar elde ederek borsada zengin olma yolunda ilerleyebilirsiniz.
