Borsadan para kazanmak mümkün mü? diye soranlardansanız doğru yere geldiniz. Bu yazımızda borsa ile ilgili hiçbir yerde bulamayacağınız hayati bilgiler paylaşacağız.
Kimi zaman büyük bankaların iflası, yahut denetim skandalları ve analistlerin çıkar çatışmalarının yer aldığı skandallar piyasaları çalkaladığında, yatırımcıların güveni de tüm zamanların en düşük seviyelerine doğru sert düşüş yaşar. Birçok yatırımcı, yatırım yapmanın tüm bu sıkıntıya değip değmediği konusunda kararsızlığa düşer. Ancak aynı zamanda, borsada para kazanmak için borsalara dair gerçekçi bir bakış açısına sahip olmak ve soğukkanlılığı korumak önemlidir. Gerçek problemlerden bağımsız olarak, borsalara dair piyasalarda dolaşan doğru bilinen yanlışlar vardır. İşte onlardan 5 tanesi;
1- Borsada yatırım yapmak sadece bir kumardır!
Bu düşünce birçok insanın borsadan uzak kalmasına sebep oluyor. Borsada yatırım yapmanın, kumar oynamaktan – doğal olarak – farklı olduğunu anlamak için, hisse senedi almanın tam olarak ne anlama geldiğini incelememiz gerekiyor. Hisse senetlerinden bir pay sahibi olmak, o firmada hak sahibi olmak demektir. Hisse sahibini, firmanın karından pay sahibi olmanın yanında varlıklar üzerinde hak iddia etme hakkını tanır. Çok sıklıkla, yatırımcılar hisselerin basitçe bir işlem aracı olduğunu düşünürler ve firma üzerinde hak sahipliği sunduğu gerçeğini unuturlar.
Borsada, yatırımcılar daima, hissedarlar için ayrılacak karı değerlendirmeye odaklanmışlardır. Bu sebeple hisse senedi fiyatları dalgalanma gösterir. İşletme şartlarının görünümü her zaman değişiklik gösterir, doğal olarak firmanın gelecekteki gelirleri de.
Bir firmayı değerlendirmek hiç kolay bir iş değildir. Birçok değişkeni barındıran kısa vadeli fiyat hareketleri tesadüfmüş gibi görünür. Akademisyenler bunu “Tesadüfi Hareket Teorisi” olarak adlandırırlar. Ancak uzun vadeye baktığımızda bir firma yalnızca yapacağı karın ‘cari değer’i kadar kıymetlidir. Kısa vadede, firmalar kar elde etmeseler bile, gelecekteki kar beklentisiyle hayatlarını idame ettirebilirler ancak hiçbir firma yatırımcıları ebediyen aptal yerine koyamaz. Nihai olarak bir firmanın hisse senedi fiyatının firmanın gerçek değerini göstermesi beklenir.
Buna karşıt olarak, kumar oynamak ‘sıfır toplamlı bir oyun’ dur. Çok çok nadir olarak, parayı kaybedenden alıp kazanana aktarır. Hiçbir zaman bir değer üretilmez. Yatırım yaparak, ekonominin tümünün değerini yükseltmiş oluruz. Firmalar rekabet ettikçe, üretim verimliliğini artırırlar ve hayatlarımızı daha kolaylaştıracak ürünler geliştirirler. Sakın, yatırım yapmak ile sıfır toplamlı kumar oyununu karıştırmayınız.
Mutlaka okuyun: Borsa Oynamak Kumar Mıdır?
Mutlaka okuyun: Borsa Hakkında Bilmeniz Gereken 5 Temel Şey
2- Borsalar, brokerlar ve zengin insanların olduğu ayrıcalıklı bir kulüptür.
Birçok yatırım danışmanı, piyasaların her keskin hareketinde fırsatı yakalayabileceklerini iddia ederler. Ancak kazın ayağı öyle değildir. Bu konuda yapılan tüm çalışmalar kanıtlamıştır ki, bu iddiaların tümü asılsızdır. Birçok piyasa kahini aslında herkesin bildiği üzere hatalı beyanatlarda bulunuyor. Daha da fazlası, internetin gelişmesi ve yayılması, piyasaların halka her zamankinden daha çok açık olmasını sağlamıştır. Haberler hızla yayılıyor, doğru olmaması halinde o da hızlıca yayıldığından insanlar tedbirini alabiliyorlar. Tüm bilgi ve analiz araçları önceleri yalnızca brokerların ulaşabileceği durumdayken şimdilerde tüm bireysel yatırımcıların kullanımına açık halde.
Aslında, bireysel yatırımcılar kurumsal yatırımcılara göre avantaja sahipler çünkü uzun vadeye odaklı işlemlere güçleri yetebiliyor. Büyük paraların yöneticileri, her ekonomik çeyrek için yüksek getiri sağlayabilmek adına oldukça yüksek bir baskı altında kalıyorlar. Onların performansları üzerinde ince elenip sık dokunulmuş oluyor ve gelişmesi için zamana ihtiyaç duyulan bazı fırsatları değerlendiremiyorlar. Bireyseller ise, geçici düşüş hareketlerini görmezden gelip uzun vadeli görünüme odaklanabiliyorlar.
3- “Fallen Angels” nihayetinde yine yükselişe geçecek
Öncelikle bu terimi açıklayalım. “Fallen Angels” riskli olarak kabul edilen fakat iyi bir yatırım olarak görülen devlet tahvilleridir. Bu mitin arkasındaki sebep, amatör yatırımcılar için, 52 hafta boyunca düşük seyreden bir hisse almanın iyi bir hamle olduğunu düşündüremeyeceği gerçeği. Bu durumu bir de eski bir borsa özdeyişiyle ifade edelim.
“Düşen bir bıçağı yakalamaya çalışan kimse, yalnızca yara alır”.
Farz edelim ki iki kağıda bakıyorsunuz.
– XYZ, geçtiğimiz yıl 50 TL ile tüm zamanların en yüksek seviyesini kaydetmiş ancak o dönemden itibaren hisse başına 10 TL’ye kadar düşüş yaşamış.
– ABC is daha küçük bir firma ancak yakın zamanda 5 TL’den hisse başına 10 TL’ye çıkmış durumda.
Hangi kağıdı alırdınız? İster inanın ister inanmayın tüm şartlar eşit olsa bile yatırımcıların büyük çoğunluğu 50 TL’den düşüş yaşayan hisse senedini seçecektir. Çünkü nihayetinde yüksek seviyelere ulaşacağını bilirler. Bir kere direnç seviyesini kıran yatırım enstrümanı, belirli periyotta o seviyeye geri döner. Bu yöntem yatırımcılıkta ‘büyük günah’tır.
Fiyat, yatırım denkleminin yalnızca bir kısmını oluşturur (ki teknik analizin kullanıldığı al-sat mantığından farklıdır.) Amaç, firma hisselerini en makul fiyattan satın almaktır. Firma hisselerinin piyasa değerleri düşük olduğu için alım yapmak sizi bir yere götürmez. Bu işlemi, yüksek kaliteli firmaların hisselerinin piyasa tarafından değersiz hale getirilmesinden dolayı satın alındığı ‘değer yatırımı’ işlemiyle karıştırmadığınızdan emin olun.
Aşağıda bir firmanın hisselerinin düşüş grafiğini görüyorsunuz. Eğer bu firmanın kağıdını almış olsaydınız, düşüş trendinde olduğundan dolayı ne kadar para kaybetmiş olacağınızı bir düşünün.
4- Yukarı giden hisseler, mutlaka düşüş yaşamalı
Genel geçer fizik kuralları, borsada işlemez. Hisse senetlerini aşağı çekecek bir yerçekimi kanunu da yok. Bundan 10 sene önce, bir firmanın hisseleri, bir yıldan biraz fazla bir zamanda hisse başına 6,000 TL’den 10,000 TL’ye yükseldi. Eğer bu hissenin en düşük seviyesine tekrar geri geleceğini düşündüyseniz, sonraki 6 yıl boyunca devam eden yükselişle hisse başına 70,000 TL’ye ulaşmasını da kaçırmış olacaktınız.
Aşağıda görmüş olduğunuz grafik, en önemli perakende firmalarından birinin 1997 -2000 yılları arasındaki performansına ait. Hisse değerinin düşük seviyesine geri gelmesini bekleyen yatırımcılar yüzde 500 ya da daha fazla oranda getiriyi de elden kaçırmışlardır.
Bu firma, kendi sektöründe söz sahibi olan, yenilikçi ve hem hissedarları hem de müşterileri için değer yaratan firmalara bir örnek.
Size elbette, hisse senetleri asla düzeltme yaşamazlar demiyoruz. Mevzu şu ki, hisse senedi fiyatları firmanın bir yansımasıdır. Eğer mükemmel müdürlerle yönetilen harika bir firma bulursanız o firmanın hissesinin yukarı gitmemesi için bir sebep yoktur.
5- Az bilgi hiç bilmemekten iyidir.
Genel olarak bir mevzuda hiçbir fikir sahibi olmamaktansa biraz da olsa konuya aşina olmak iyidir ancak, borsa dünyasında bireysel yatırımcıların paralarıyla ne yaptıkları hakkında geçekten bilgi sahibi olmaları elzemdir. Ev ödevlerini hakkıyla yapan yatırımcılar başarıya ulaşanlardır.
Endişelenmeyin, eğer paranızla nasıl bir yatırım yapmak istediğinize dair kapsamlı bir çalışma yapmak ve sistemi anlamak için zamanınız yoksa bir danışmanla çalışmak kötü bir fikir değil. Tamamıyla anlamadığınız bir mevzuda yatırım yapmanın maliyeti, yatırım danışmanıyla çalışmanın maliyetinden daha fazladır.
Mutlaka okuyun: Finansal Eğitiminize Yatırım Yapmak Yapacağınız En İyi Yatırımdır!
Sonuç Olarak
Yatırımla ilgili olarak daha fazla klişeden bahsederek kapattığımız için bizi affedin ancak yine eski bir deyiş vardır ki, bahsetmeden geçemeyeceğiz: “Aşikar olan ne varsa besbelli ki yanlıştır” Bu demektir ki, az bir bilgi sahibi olmak, sürünün peşinden gitmenize neden olur. Borsadan pazanmanız tabii ki mümkün ancak başarılı bir yatırım yapabilmek, sıkı çalışmayı ve çok çabayı gerektirir. Kısmi bilgiye sahip yatırımcı, kısmi bilgiye sahip bir cerraha benzer, yani yapacağınız hatalar finansal sağlığınızda ciddi yaralara sebep olabilir.
“Borsadan para kazanmak istiyorum!” diyenler için borsada para kazanma yollarını ve hiçbir yerde bulamayacağınız borsa oynama tüyolarını araştırmaya devam edeceğiz.
