Borsa oynamak kumar mıdır?
Borsada hisse senedi alıp satmayı kumar olarak görebilir miyiz?
Hemen cevap verelim: HAYIR.
Borsada alım satım yapmak kumar değildir ve yatırım yapmayı düşünen kişiler bu şehir efsanesini kafasından atmalıdır.
Yatırım ve kumarın benzer yönleri olduğu doğru. Ancak benzer yönlerden daha çok sayıda birbirine benzemeyen pek çok yönün varlığından da söz edebiliriz. Borsada alım satım yapmayı kumara benzeten yatırımcıların ise büyük tehlikede olduğunu, paralarını hiç etme riskiyle yüz yüze olduklarını hatırlatalım.
Peki neden borsa oynamak, kumar oynamakla aynı şey değil?
Hisse Senedinin Sahibi Sizsiniz
Bir defa şunu akıldan çıkarmamak gerek: Hisse senedi alıp satarken (borsa oynarken) bir şirkete belli bir oranda ortak olursunuz. Yani şirketin mesela %0.00003’üne ortak olursunuz.
Bir şirketin hisse senetlerini satın almak bu şirketin varlıklarına, borçlarına, şirketin kazancına ortak olmak anlamına gelir. Diğer bir deyişle hisse senedi aldığınızda şirketin ortağı olursunuz.
Dolayısıyla satın aldığınız hisse senedinden kazanç elde edebilmek için bu şirketin mevcut ve gelecekteki durumunu iyi analiz etmeniz gerekir. Şirketin karlılığını ve büyüme potansiyelini yanlış okuduğunuzda para kaybetmeniz işten bile değildir.
Şirketlerin karlılık durumu sürekli değişir. 24 saat içinde dahi şirketlerin astronomik oranlarda değer kaybedip kazanabildiğini biliyoruz. Bu da şu anlama geliyor: İyi bir yatırımcı, hisse senedini alıp satacağı şirketlerin performans raporlarını, mevcut politik durumu, global siyaseti takip etmeli ve temel oranda finans bilmelidir.
Tabii bir şirketin hisse senedinin nasıl bir seyir izleyeceğini anlamak kolay bir iş değildir. Şirketin hisse senedi değerini kısa vadede etkileyen çok sayıda parametre söz konusudur.
Uzun vade açısından baktığımızda bir şirketin hisse senedi değeri, bu şirketin karlılığına bağlıdır. Başka türlü söylersek kısa vadede bir şirketin hisse senedi değeri çok oynaktır. Şunu da akıldan çıkarmamak gerek: Kar etmeyen şirketler de hisse senedi satabilmektedir çünkü yatırımcılar bu şirketin gelecekte büyük başarı göstereceğine inanır. Ama eninde sonunda hisse senedi değeri, şirketin başarısını veya başarısızlığını net bir şekilde ortaya koyar.
Mutlaka okuyun: Acemiler İçin Borsada Para Kazanma Rehberi
Kumar ve Borsa Arasındaki Benzerlikler
Yatırımcılar ve kumarcılar ihtimallere önem verir ve performanslarını artıracak unsurları tespit etmeye çalışır. Blackjack veya poker gibi oyunlarda oyuncular, rakip oyuncuların davranışlarını çok iyi okumak zorundadır. Buna stres oranı, ses tonu, jest ve mimikler de dahildir. Böylece rakip oyuncuların ellerinin nasıl olduğuna dair fikir edinilebilir.
Yatırımcılar ise alım satım işlemi için borsa göstergelerine önem verir ve bir hissenin gelecekteki durumunu tahmin etmeye çalışırlar. Yatırımcıların buradaki avantajı, tüm şirketler hakkında bilgileri kolayca bulabilmeleridir. Yani borsada faaliyet gösteren şirketlerin finansal performansları ve daha pek çok bilgi internette herkesin erişimine açık haldedir.
Kumar kadar olmasa da elbette borsaya yatırım yapmanın da bir riski vardır. Elinizdeki parayı bir şirkete yatırıp daha fazlasını kazanmak istersiniz. Bu yüzden riske katlanamayan, risk almayı sevmeyen kişilerin borsaya yatırım yapmaması tavsiye edilir. Yatırım yapacak kişilerin belli bir risk toleransına sahip olması, ne zaman durup ne zaman devam edeceğini bilmesi şarttır. Aksi halde daha çok para kazanacağım derken eldeki mevcut para da hiç olabilir.
Kumar ve Borsa Arasındaki Farklar
Borsada işlem yapan bir yatırımcı para kazanabilir de kaybedebilir de. Fakat kumar bir zero-sum game’dir. Yani kumarda bir kazanan ve bir de kaybeden vardır. Kumarda kaybeden kişinin parası, kazanan kişiye geçer.
Yatırım açısından kazanmak ve kaybetmek daha farklıdır. Tabii ki borsada da tüm paranızı kaybedebilir ya da paranızı 4-5 kat artırabilirsiniz. Bu ihtimal var. Ama kumarda başladığınız oyunu bitirmeniz gerekirken borsada böyle bir zorunluluk yoktur. Şirket iflas etmeden önce hisse senetlerinizi satarsanız siz bu iflasa ortak olmazsınız. Dolayısıyla paranızı tamamen kaybetmezsiniz. “Zararından neresinden dönersen kardır.” atasözü tam da bu duruma cuk diye oturur.
Ama kumarda böyle bir şey yoktur. Ortaya konan para bir kumarcıdan diğer kumarcının eline geçer. Ayrıca bu para ekonomiye pek katkı sağlamaz. Yatırımcılıkta ise bir şirkete yatırdığınız para ekonomiyi besler; bu şirketin büyümesine, istihdam sağlamasına ve yeni ürünler üretmesine katkı sağlar. Kar eden şirketler de kazançlarını hissedarlarıyla bölüşür. Yatırımcılık uzun vadede refah yaratır kısaca.
Yatırımcılar zarar etmeye başladıkları anda bu durumun önüne geçebilir. Hatta satım konusunda online bir emir ya da broker aracılığıyla hisselerini satabilir. Söz gelimi 100 lira değerindeki bir hisse senedinin değeri 90 liraya düşerse bu durum bazı yatırımcılar için tehlike çanlarının çalması anlamına gelir ve bu kişiler böyle bir düşüş nedeniyle ellerindeki hisseleri satar. Kaybı önleme emri sayesinde yatırımcı sadece %10’luk bir kayıp yaşar ve parasının %90’ını geri alır.
Zaman ufku denen bir konuya değinelim. Zaman ufku yatırım ve kumar arasındaki bir diğer temel farktır. Kumar zaman bazlı bir oyundur, başlangıç ve bitiş tarihi vardır. Blackjack için mesela bu süre 2 dakika kadar bile olabilir.
Yatırımcılık, yani borsada işlem yapmak ise böyle bir zaman limitine tabi değildir. Pek çok şirket, hissedarlarına kar payı dağıtarak onları ödüllendirir. Bu şirketlerin hisse senedi değerinde düşüş olsa bile yine de temettü dağıtılır. Kumarda ise bir kere kaybettiğiniz parayı geri alma ihtimaliniz yoktur.
Borsa oynamaktan farklı olarak kumarda çok kısıtlı bilgiye sahip olunur. Kartları veya oyuncuları ancak bir noktaya kadar analiz edebilirsiniz. Ancak bunu da herkes iyi beceremez.
Yatırımcılık da ise durum tamamen farklıdır. Yatırım, finans, borsa, şirketlerin mali durumu hakkında sayısız bilgi kaynağı vardır. Böyle olduğu için bir yatırımcı, pek çok kaynaktan beslenerek daha iyi tercihler yapabilir. Kumarcıların ise bilgi kaynağı yok denecek kadar azdır.
Sonuç
Görüldüğü üzere kumar ve borsa arasında benzerlikler olmasına rağmen ikisi birbirinden çok farklıdır.
Borsayı kumarla eşdeğer görmek tamamen yanlıştır. Lakin ikisinin de risk içerdiğini, ikisinin de kazancı maksimize etmeye yönelik olduğunu kabul etmek gerek. Kumarın da borsanın da kendine ait bir özgül ağırlığı vardır, ama ikisini birbiriyle karıştırmak oldukça hatalı bir yaklaşım olur.
Peki siz ne diyorsunuz?
Borsada alım satım yapmak kumar sayılır mı? Öyleyse neden? Öyle değilse neden?
Bu mesele hakkındaki görüşlerinizi merak ediyoruz!
