Zeka deyince akla ilk gelen kavram hiç şüphesiz ki zeka katsayısını ifade eden IQ’dur. İnsanları başarılı kılan şey entelektüel zekaları gibi görünse de, zekaya ilişkin yeni kavramlar-duygusal zeka,etik zeka ve beden zekası– IQ puanının başarı üzerindeki etkisini günden güne yitirdiğini gösteriyor.
IQ testleri mantıksal akıl yürütme yeteneğinin ve teknik zekanın bir göstergesi sayılıyor. Öyle ki yüksek bir IQ puanına sahip olmanız kariyer basamaklarını birer birer tırmanıp profesyonel hayatın zirvesinde yer almanızın ön koşulu olarak görülüyor. IQ elbette ki başarı için elzem. Ancak, lider/yönetici yetkinliğini ve kurumsal başarıyı sağlamak konusunda tek başına yeterli değil. Yani, yüksek bir IQ puanı rakipleriniz arasından sıyrılıp öne çıkacağınızı garanti edemiyor.
Tüm bunlar, zekayı IQ puanı ile eş değer gören zihniyetin değişmesi gerektiğini gösteriyor. Dememiz o ki zekanın başarı üzerindeki etkisi biraz abartılıyor.
Neden mi?
Duruma bir dizi araştırma sonucu ile açıklık getirelim.
Carnegie Teknoloji Enstitüsü tarafından yürütülen araştırmalar, finansal başarınızın yüzde 85’inin “insan mühendisliği” becerinizden kaynaklandığını göstermiştir.İnsan mühendisliği kavramı insanı yönetme sanatını ya da insan kalitesini arttırmaya yönelik tüm çaba ve uygulamaları ifade eder. Yani finansal başarınızı hem kişiliğinize hem de iletişim kurma, müzakere etme ve yönlendirme becerilerinize borçlusunuz. Kulağa her ne kadar şaşırtıcı gelse de, başarınızın yalnızca yüzde 15’lik bir kısmını entelektüel veya teknik bilgileriniz oluşturuyor. Bu araştırmaya ek olarak, Nobel ödüllü psikolog Daniel Kahneman, iş hayatı söz konusu olduğunda, insanların sevmedikleri biri ile çalışmaktansa sevdikleri ve güvendikleri kişilerle iş yapmayı tercih ettiklerini de tespit etmiştir. Üstelik bu gerçek çok daha düşük kaliteli bir ürün veya hizmeti çok daha yüksek bir fiyattan almak pahasına da olsa değişmez.
O halde sizler de bu gerçeği göz önünde bulundurmalı ve başarılı olmak için yalnızca entelektüel zekanıza- yanı IQ puanınıza-odaklanmak yerine, EQ (Duygusal Zeka), MQ (Etik Zeka) ve BQ (Beden Zekası) puanlarınızı da arttırmak konusunda ciddi yatırımlar yapmalısınız. Bu kavramların anlaşılması da ölçümü de IQ’ya kıyasla zordur, ancak bu durum dahi onların ne denli önemli olduğu gerçeğini değiştirmez.
Yazımızda IQ dışındaki zeka türlerini tanıtacak ve onları nasıl geliştireceğinize dair ipuçları vereceğiz.
1-Duygusal Zeka(EQ)
Duygusal zeka, zeka türlerinin en bilinenlerindendir ve bir insanın kendisine veya başkalarına ait duyguları anlama, sezinleme, yönetme ve yönlendirme yetisinin ölçümünü ifade eder. Ayrıca doğru zamanda doğru duyguyu devreye sokmanızı,içsel motivasyonunuzu korumanızı ve sağlam ilişkiler kurmanızı sağlayan da odur.
Nasıl Geliştirilir?
Duygusal zekanızı geliştirmek için öncelikle iç sesinizin farkında olmalısınız. Gün boyunca aklınızdan geçen duygu ve düşünceleri aktarabileceğiniz bir günlük tutmanız bu süreçte size yardımcı olacaktır. Stres, duygusal zekanın katili olabilir, bu nedenle olası stres senaryolarında onu etkili ve hızlı bir şekilde azaltabileceğiniz sağlam başa çıkma teknikleri de geliştirmeniz gerekir.
2-Etik Zeka(MQ)
Etik zeka, duygusal zekanın bir nevi uzantısı olup dürüstlük, sorumluluk, merhamet ve bağışlayıcılığınıza ilişkin zihinsel kapasitenizi ifade eder. Kendinize nasıl davranırsanız, başkaları da size benzeri bir tavırla yaklaşacaktır.
Sözünün eri olmak, her daim bütünlüğünüzü korumak ve dürüstlüğünüzden asla taviz vermemek vb. davranışlar etik zekanın olmazsa olmazlarıdır.
Nasıl Geliştirilir?
Etik zeka kapasitenizi arttırmak için işe mazeretlere sığınmaktan kaçınmakla ve eylemlerinizin sorumluluğunu almakla başlamalısınız. Küçük beyaz yalanlardan da kaçınmalısınız. Halden anlamalı ve başkalarına karşı saygılı olmalısınız. Bağışlayıcı bir tavır sergilemeli, başkalarının eksik yanlarına karşı tolerans göstermeyi bilmelisiniz. Unutmayın, bağışlayıcı bir tavırla yalnızca sosyal ilişkilerinizi düzenlemekle kalmaz, aynı zamanda kendinizle olan ilişkinizi de belirlemiş olursunuz.
3-Beden Zekası(BQ)
Son olarak, bedeninize ilişkin farkındalığınızı, bedeninize yönelik hislerinizi ve ona ne derece özen gösterdiğinizi ifade eden beden zekasına değinelim. Bedeniniz her daim sizinle konuşur. Peki, siz bedeninizden gelen bu sinyal ve işaretlerin ne kadarına kulak veriyorsunuz? Günlük ihtiyacınız olan enerji miktarını sağlayacak yiyecekler tüketiyor musunuz? Yeterince dinleniyor musunuz? Egzersiz yapıyor veya bedeninize özen gösteriyor musunuz? Tüm bu saydıklarımız, iş hayatıyla uzaktan yakından alakası olmayan konularmış gibi gelebilir, ancak durum hiç de böyle değildir. Bedensel zeka, çalışma performansınızı mutlak surette etkiler, çünkü duygularınızı, düşüncelerinizi, öz güveninizi, halet-i ruhiyenizi ve enerji düzeyinizi belirleyen bedensel zekadan başkası değildir..
Nasıl Geliştirilir?
Günde en az bir kere vücudunuzun sağlığınız hakkında size gönderdiği mesajlara kulak vermelisiniz. Bu sinyalleri göz ardı etmek veya işleri oluruna bırakmak yerine mesajları alıp gerekeni yapmaya bakmalısınız. İyi beslenme, düzenli egzersiz ve yeterli dinlenme, yüksek kapasiteli bir beden zekasına sahip olmanın ön koşuludur. Kilonuzu yakın takibe almanız, alkol tüketiminde aşırıya kaçmamanız ve zihninizi dinlendireceğiniz boş zaman dilimleri yaratmanız sahip beyinsel fonksiyonlarınız ve çalışma performansınızda hatırı sayılır bir gelişme sağlayacaktır.
Başarıya Nasıl Ulaşılır?
Gerçek başarı, en iyi üniversitelerden mezun olup gelmiş geçmiş en iyi akademik eğitimi almakla elde edebileceğiniz bir şey değildir. Duygusal, etik ve beden zekasını yeterince geliştirebilmiş bir birey, göz kamaştırıcı bir eğitim hayatı olmasa dahi başarılı olabilir. Üstelik bu insanların başarma olasılığı, bu tarz bir eğitim sürecinden geçmiş ancak yalnızca IQ puanlarına yatırım yapmakla yetinmiş olan kişilere kıyasla çok daha yüksektir!
Evet, zeki olmak, mantıklı düşünmek veya yüksek bir IQ puanına sahip olmak kesinlikle iyi bir şeydir. Ancak, söz konusu başarı olduğunda zeka tek başına yeterli değildir. IQ seviyeniz ancak ama ancak kişisel boyutta bir fayda sağlar, halbuki zihninizin duygusal, etik ve beden zekası kapasitesini arttırmanız çevrenizdeki herkese eşit oranda faydalı olmanız anlamına gelir.
Araştırmalar, bu eşsiz ve kıymetini yeni yeni anlamaya başladığımız zeka türlerine ilişkin sağlam bir kavrayış geliştirebilirsek çok daha büyük başarılara imza atabileceğimizi ve hayatımızı profesyonel,yetkin ve yetenekli bireyler olarak devam ettirebileceğimizi göstermiştir.
Ne dersiniz?
Sizce de zekanın(IQ) başarı üzerindeki etkisi biraz abartılmıyor mu?
