19 yıl önce Apple iflasın eşiğinde bir şirketti.
Fakat gidişat böyle olursa piyasada tekel olarak görülme endişesi taşıyan Microsoft, Apple’a 150 milyar dolar yatırım yaptı.
Eğer böyle bir yatırım olmasaydı bugün ne Macbook ne de iPhone X olurdu.
Bu yazıda Apple’ın Steve Jobs öncülüğünde küllerinden doğuşu aktaracağız sizlere.
1997 – Microsoft ile Ortaklık Kuruldu
Steve Jobs, 1997 yılında şirketi başına tekrar geçtiğinde Apple tekrar canlanmaya başladı.
12 yıllık finansal darboğazdan sonra Gil Amelio CEO koltuğundan uzaklaştırıldı. Jobs’a geçici bir pozisyon verildi ve şirketin ana yapısını ayağa kaldırmasıyla ilgili bir görevin başına geçti. Burada yaptığı ilk iş, zaten zor durumda olan şirketin sırtına 100 milyon dolarlık bir yük daha bindiren Newton projesini iptal etmek oldu.
97 yılındaki Macworld Expo’da Apple-Microsoft anlaşması ilan edildi. Bu anlaşmaya göre Microsoft, Apple’a 150 milyon dolar yatırım yaptı ve Microsoft Office’ın Mac versiyonu tanıtıldı.
Jobs bu anlaşması şöyle ifade etti: “İlerlemek istiyorsak Apple’ı diriltmek istiyorsak Apple-Microsoft rekabetinde illa bir tarafın kaybetmesi gerektiği düşüncesinden kurtulmalıyız. Ben varken Microsoft ve Apple arasında rekabet olmayacak. Burada temel amacımız Apple’ı tekrar mükemmel hale getirmek ve sektörü ileriye taşımak olacak.”
Jobs, bu sözleri söylerken bazıları alkışladı bazıları da yuhaladı.
Buradan ne tür bir ders çıkarabiliriz?
Jobs’un önünde zor bir görev vardı, ancak o şirketi kurtarmak için elini taşın altına koydu. Gereksiz masrafa neden olan projeleri iptal etti ve en ciddi rakibiyle dostane ilişkiler kurdu.
Mutlaka okuyun: Rekabeti Kullanarak İşinizi Geliştirmenin Yolları
1998 – iMac Piyasaya Sunuldu
Apple hala zorluklar yaşıyordu ve bu gidişatı durdurmak için iyi bir ürün sunması gerekiyordu.
98’de sunulan iMac ise dertlere derman oldu. İlk iMac de ikonik Apple teknolojisini temsil eden iPod ve iPhone gibi Jonathan Ive tarafından tasarlanmıştı. iMac tanıtıldıktan sonraki 5 ayda 800 bin adet sattı.
Apple aynı yıl Macromedia’dan kurgu programı Final Cut’ı satın alarak tekrar yazılım dünyasına döndü ve 1995’ten beri ilk kez finansal anlamda artıya geçti. Şirketin 1998 yılında yaklaşık 310 milyon dolar kar ettiği düşünülüyor.
Buradan ne tür bir ders çıkarabiliriz?
Jobs, şirketteki herkesi toplantıya çağırıp şöyle dedi: “Bu şirketteki yanlış giden şey ne biliyor musunuz? Ürünler tam bir felaket. Ürünlerin hiçbir albenisi yok .”
Yani Jobs’un ürünleri fütüristik bir tasarımla piyasaya sunması karşılığını fazlasıyla verdi diyebiliriz. Bu bağlamda girişimcilikte cesur adımlar atmanın önemini Jobs bir kez daha gösteriyor.
Mutlaka okuyun: Her Başarılı Kişinin Üstesinden Gelmesi Gereken 7 Korku
1999 – Şirketin kar oranı %94 arttı
Apple bu yıl da gelişmeye, kar etmeye devam etti. 1999 yılında satışlar %3.2 arttı ve karlılık oranı iki kat artarak 601 milyon dolara ulaştı. Bu rakam bir önceki yıla göre %94 artış anlamına geliyordu.
Buradan ne tür bir ders çıkarabiliriz?
Apple ürün gamını genişletmeye devam etti. Jobs’un başa geçmesi insanların Apple’a olan inancını tazeledi. İnsanlar “Jobs yapıyorsa kesin alınır.” gibi bir düşünceye sahip olmaya başladılar. Müşteri nazarında güven duygusu vermek, bir şirketin sahip olması gereken belki de en önemli özelliktir. İnsanlar size güven duyarlarsa sattığınız ürünü gözü kapalı alırlar.
Mutlaka okuyun: İş Hayatında Güven İnşa Etmenin Yolları
2000 – Jobs, CEO oldu
2000 yılında Apple, daha agresif bir büyüme çizgisi izledi. iTools ve internet servis sağlayıcı Earthlink piyasaya sunuldu.
Jobs, tekrar CEO koltuğuna oturdu.
2000 yılının ilk 3 ayında yaklaşık 1.350.000 iMac satıldı. Bu da her 6 saniyede bir iMac satılması anlamına geliyordu.
Aynı yıl G4 Cube adlı bir ürün tanıtıldı ancak bu ürün başarılı olmadı. Zira bu ürünün önündeki en büyük engel yine bir Apple ürünü olan iMac idi.
Bu olaydan sonraki birkaç ay Apple kısa bir süre durakladı. Jobs’un Apple’a döndüğünden beri ilk kez şirket kar edemedi. Gerçi sektörel bir duraklama olsa bile asıl neden, iMac’lere CD-RW yerine DVD-ROM konmasıydı. Bu da insanların CD yazmalarını engelleyen bir gelişme olarak şirketi bir miktar zorladı.
Bu hataların telafi etmek için şirket PowerMac ürünlerinin fiyatında indirime gitti.
Buradan ne tür bir ders çıkarabiliriz?
Steve Jobs, riskten korkmadığını gösterdi. Aynı zamanda bir hata yapıldığı zaman bunu telafi etmek için gereken adımların seri bir biçimde atılması da yine bu yılın göze çarpan durumlarından biriydi. Jobs bu dönemde şöyle bir ifade kullandı:
“Vizyon konusunda cesuruz. Vasat bir ürün sunmaktansa cesur ve yenilikçi bir şeyler üretmeyi tercih ederiz.”
2001 – iPod, iTunes ve Apple Store doğdu
15 Mayıs 2001’de Jobs, Apple Store’u tanıttı. Öyle ki ilk 3 ayda 26 milyon kişi Apple mağazalarını ziyaret etti.
Birkaç ay sonra ise iPod tanıtıldı. Taşınabilir mp3 player olan iPod sekiz ay içinde fikirden fiziki ürün haline geldi. iPod müzik dünyasını kökünden sarstı ve aynı yıl içinde iTunes tanıtıldı.
iTunes da müzik sektörünü kökünden değiştirdi ve korsan müzik CD’lerine karşı Universal ve Warner gibi şirketlere fayda sağladı.
“Fiziki müzik CD’si satışının azalacağını öngördük. Artık insanlar şarkıları inernet üzerinden indirecekler. İnternetten müzik indirenlerin %80’i hırsız olarak anılmak istemiyorlar. Hırsızlık ve telif hakları ihlali gibi şeylerin ortadan kalkması için insanlara uygun fiyatlardan müzik satabilmek gerekiyor. iTunes da tam olarak bu görevi üstlenecek.” diyor Jobs.
Buradan ne tür bir ders çıkarabiliriz?
Aynı yıl içinde birden çok ürünle 2001 Apple için harika bir yıl oldu. Her ürün medya ve insanlar tarafından merakla beklendi. iPod ise Apple’ın istediğinde ne kadar hızlı bir şekilde kaliteli bir ürün üretebileceğini gösterdi.
Apple Store da Apple’ın perakende satışı için ideal bir çözüm oldu. Apple Store, insanlara güzel bir tecrübe sundu. Zira dünya genelindeki Apple Store’lar ferah ve aydınlık ortamı, güzel tasarımı ile insanlara Apple’ın felsefesini aşılamaya yetiyor.
2002 – Jobs, Time kapağında
2002 MacWorld Expo fuarında Apple ekranı dönebilen güncel iMac’i tanıttı. Ancak bu ürünün üretimi 2004 yılında sonlandı. Aynı yıl içinde Xserve 1U sunucusu tanıtıldı. Apple bu hamlesiyle daha uygun fiyatlı bilgisayar piyasasına giriş yapmaya çalıştı.
Buna rağmen makroekonomik durum ve PowerMac-PowerBook satışlarının yetersizliği nedeniyle 2002’nin sonlarına doğru şirket maddi anlamda bir miktar zorlandı. Son çeyrekte 45 milyon dolarlık bir zarar ilan edildi.
Buradan ne tür bir ders çıkarabiliriz?
Jobs, şirketi daima taze fikirlerle beslediğini gösterdi. Şirketin işe alım sürecinden, ürünlerin tasarımına kadar her konuda yenilikçi oldu.
“Macintosh’u özel yapan şey, Apple’daki mühendislerin aynı zamanda müzisyen, şair, hayvanbilimci, tarihçi olmalarıdır.”
2003 – iTunes Music Store kuruldu
2003 yılında klasik Mac OS devri kapandı. 3. nesil USB destekli iPod’lar, iLife ve iTunes Music Store tanıtıldı. iTunes önce Mac, daha sonra da Windows için piyasaya sürüldü.
iTunes ilk haftasında 1 milyon şarkının satın alındığı bir platform oldu.
Yine aynı yıl içinde Japonya’daki ilk Apple Store açıldı.
Buradan ne tür bir ders çıkarabiliriz?
Önceden plan yap ve boşlukları doldur….
Apple bu yıl inovatif ürünler sundu ve ürünleri arasında bağlantılar kurdu. iTunes ve iPod arasındaki bağlantı bunun en net örneği olarak görülebilir.
2004 – iTunes pastanın %70’lik dilimine sahip oldu
2004 yılında Apple’ın bilgisayar sektöründeki payı %3 geriledi. Ancak iTunes ve iPod ile Apple bu açığı müzik sektörüyle kapadı.
Bu yıl içinde iPod Mini de piyasaya sunuldu ve bir yaşına giren iTunes, yasal müzik indirme alanında %70’lik bir paya sahip oldu. Sırf Haziran 2004’te 100 milyon şarkı indirildi.
Apple yine bu yıl farklı bölgelerde mini Apple Store’lar açtı.
Buradan ne tür bir ders çıkarabiliriz?
Sadelik esas olmalıdır. iTunes müzik dinlemeyi sadeleştirdi. iPod mini sadece müziğe odaklanmayı kolay hale getirdi. Apple’ın baş tasarımcısı Jonathan Ive bu konuda şöyle diyor: “Basit ve sade şeyler üretmek için çok yorulduk, ama değdi.”
Mutlaka okuyun: İş Dünyasında Sadeliğin Önemi
2005 – Mac Mini, iPod Shuffle sunuldu
Apple 2005’te Dell bazlı Mac üretmeye başladı.
Müzik alanında ilerlemek için video oynatan iPod üretildi.
2005’te iPod 30 milyon satıldı. Mac Mini ve iPod Shuffle piyasaya sürüldü.
Buradan ne tür bir ders çıkarabiliriz?
Yeniliğe ve gelişmeye devam etmek gerekir. Apple aynı ürünün farklı türevlerini sunarak her ürüne yeni bir kimlik kazandırdı ki bunun ardında Steve Jobs’un vizyonu yatmaktadır.
2006 – Apple, Dell’i geçti
Apple, Intel ile anlaştı ve Macbook Pro ile iMac’lerde Intel’in çiplerini kullanmaya başladı.
Bu yıl içinde Apple hisseleri 80 dolara yaklaştı. Ocak 2006’da Apple, Dell’in market hacmini geçti.
Michael Dell, bu konuda “10 yıl önce Apple bende olsaydı şirketi kapatıp hissedarlara paralarını iade ederdim.” diyor.
Buradan ne tür bir ders çıkarabiliriz?
İnsanlara ürün değil, hayal satın. Müşteriler öncelikle kendilerini önemserler. Onlara diledikleri tarzda hizmet verebilirseniz markanızın hayranı ve savucusu olurlar. Jobs da talep oluşmadan önce insanlara sevecekleri şeyleri sunma konusunda uzman olduğunu kanıtlayan bir isimdir. Talebe cevap vermez, talep yaratır kısaca.
Mutlaka okuyun: Müşterileri Marka Elçisine Dönüştürmenin Yolları
2007 – iPhone devri başladı
2007 yılında şirketin adı değişti. Apple Computer Inc olarak bilinen şirket, Apple Inc oldu. Yani şirket kendini hiç olmadığı kadar tanımlı hale getirmek istedi.
Aynı yıl iPhone ve Apple TV tanıtıldı. Mayıs ayında Apple hisseleri 100 doları aştı.
iPhone Apple’ın ilk telefon deneyimi oldu ve sonrasında hepinizin bildiği gibi iPhone devri başladı.
Buradan ne tür bir ders çıkarabiliriz?
Jobs, uslanmaz bir yenilikçi olduğunu bir kez daha kanıtladı.
2008 – App Store açıldı
Dokunmatik teknolojisi, Apple tarafından bulunan bir yenilik değil. Ancak dokunmatik yüzeyleri geliştiren ve hayatımıza sokan Apple oldu.
Apple 2008 yılında “trackpad” teknolojisini sundu.
Ayrıca iPhone ve iPod için App Store açıldı. App Store açıldıktan sonraki bir ay içinde 60 milyon uygulama sattı ve şirkete günlük 1 milyon dolar kazandırdı. Jobs, sırf App Store’un bile şirket için 1 milyar dolarlık bir gelir kaynağı olabileceğini ifade etti.
Aynı yıl iPhone sayesinde Apple, dünyanın en büyük 3. cep telefonu üreticisi haline geldi.
Buradan ne tür bir ders çıkarabiliriz?
Apple farklı ürünleri bir şekilde birleştirme konusunda uzmanlığını konuşturdu. Jobs’a göre de zaten “Yaratıcılık farklı şeyleri birleştirmekten ibarettir.”
2009 – Steve Jobs’un sağlığı kötüleşti
1989’dan beri ilk kez Jobs, Macworld Expo fuarına katılamadı. 2009 yılında yapılan şirket açıklamasında sağlığının kötüye gittiği ifade edildi. Aynı yıl Jobs, 6 aylık izin aldı.
Onun yokluğunda Apple yine de büyümeye devam etti. 2009’un ilk çeyreğinde şirketin cirosu 8 milyara, karı da 1.2 milyar dolara ulaştı. Aynı yıl karaciğer naklinden sonra Jobs şirkete geri döndü.
Buradan ne tür bir ders çıkarabiliriz?
Eğer sıkı bir ekibiniz varsa siz yokken bile şirketi ileriye götürmeye devam ederler. Jobs, parlak insanlarla çalıştığı için onun yokluğunda hiçbir sıkıntı olmadı.
Mutlaka okuyun: Harika Bir Ekip Kurmak ve Yönetmek
2010 – iPad tanıtıldı
2010 yılında Apple, Amazon’un Kindle’ına cevap vermek üzere iPad’i üretti. İlk hafta içinde 500.000 iPad satıldı.
Aynı yıl piyasaya sürülen iPhone 4’e Face Time gibi Skype’e rakip olabilecek bir özellik getirildi. Ekim 2010’da Apple’ın hisse değeri 300 doları aştı.
2010’da ilk kez Apple’ın piyasa hacmi Microsoft’u geçti. Böylece Gates’in kurtardığı şirket, Microsoft’u geçmiş oldu.
Buradan ne tür bir ders çıkarabiliriz?
İnsanların seveceğinden emin olduğunuz ürünler geliştirmek için onları kendilerinden daha iyi bilmek gerekir.
2011 – Steve Jobs vefat etti
5 Ekim 2011 günü Steve Jobs, 56 yaşında vefat etti.
Ancak onun yarattığı kültür, onun yenilikçiliği sayesinde Apple bugün dünyanın en değerli markalarından biri olmaya devam ediyor.
Toparlayacak olursak Steve Jobs girişimcilere ve daha genel olarak tüm insanlara neler öğretti?
Basit düşün. – iPad o kadar basit ki 2 yaşındaki çocuklar bile kullanabilir
Farklı ol. – Tıpkı iMac gibi.
Risk al, zor kararlar ver. – En büyük rakip olan Microsoft ile ortaklık kurmak mesela…
Ürüne özen göster, pazarlamaya daha büyük özen göster. – Müşterilerin arzulayacağı şeyler üret. Mesela iPhone serisi gibi.
İnsanlara tecrübe sun. – Apple Store’u yarım saat gezmek bile insanlara iPhone aldırabilecek kadar farklı bir deneyim.
Kendinden emin ol. – Odak grupları boşver ve insanların ne istediğini iyi tespit et.
Tutkulu ol. – Steve Jobs, Stanford Üniversitesi’ndeki konuşmasında tam olarak şöyle diyor:
