Bir süredir NFT diye bir kavram var. Mutlaka duymuşsunuzdur. Tek bir görselden oluşan bir NFT’nin milyon dolara satıldığını da duymuş olmalısınız.
NFT (Non-fungible tokens) dilimize “değiştirilemeyen Token” veya “değişmesi mümkün olmayan para” olarak çevrilebilir.
2021’de büyük bir ivme kazanan NFT piyasası 2020’de 100 milyon dolar hacmindeydi, 2021’de bu meblağ 22 milyar dolara ulaştı. 2022’de 100 milyar dolarlık bir hacim kimseyi şaşırtmamalı. Ayrıca en büyük 100 NFT’nin piyasa değeri 16 milyar dolar.
Peki ama nedir bu NFT?
Siz de NFT yapıp satabilir misiniz?
Anlaması güç bir kavram NFT… Ancak bu yazıda size NFT dendiğinde aklınızda soru işareti kalmayacak şekilde izah ededeceğiz.
NFT Nedir?
NFT, esasında blockchain sisteminde kendine özgü ve biricik bir kimliğe sahip olan dijital varlıklara verilen ad. Her NFT biriciktir, başka bir şeye benzemez. Yani her NFT birbirinden farklı bir koda sahiptir. Benim 100 liram sizin cebinizdeki 100 liraya eşittir örneğin, ancak NFT’ler için benzer bir şeyi söylemek mümkün değil.
Ayrıca NFT’ler çok büyük oranda fotoğraf, video, müzik, GIF, tweet gibi dijital şeylerden oluşmakta.
NFT kendi değerini korur çünkü o biriciktir, ondan başka bir tane daha yoktur. Diğer bir ifadeyle bir NFT’nin sadece tek bir sahibi olabilir. Bu kişinin sahip olduğu bir NFT, başka kimsede olamaz. İşte bu nedenle NFT sahipleri veya NFT yaratıcıları fiyatı kendileri belirler.
Çektiğiniz bir fotoğrafı NFT haline getirip 1 milyon dolara satışa çıkarabilirsiniz. Kimse “Bir fotoğraf 1 milyon dolar eder mi?” diye de soramaz. Çünkü fiyatı siz belirlediniz… Hiç ummadığınız bir anda 1 milyon dolarlık bir bitcoin ya da ethereum girişi olabilir kripto cüzdanınıza…
NFT Sistemi Nasıldır?
NFT’ler dijital token yaratımını gerektirir. Bu da kriptografi denen teknikle gerçekleşir. Kripto dünyasında buna “minting” (para basma) adı verilir. Bir NFT basmak için kripto para ile ödeme yaparak “smart contract” yaratmanız gerekir. Yani parasını vererek (kripto para) para (NFT) basabilirsiniz.
Smart contract (akıllı sözleşme) ise aslında bir koddan başkası değildir. Blockchain’de yarattığınız smart contract sayesinde NFT’nizi oluşturmuş olursunuz. Bu NFT’nin dünyada sadece tek bir kodu olur. NFT’leri özel kılan da budur. Bu kod sayesinde NFT’nin sahibi olursunuz, sattığınız zaman bu kodu da devredersiniz yeni alıcıya.
Kimler NFT Yaratabilir?
NFT oluşturmak isteyen herkes bunu yapabilir. Akıllı sözleşme için cüzi denebilecek bir ödeme yapmanız gerekir ancak. Bugün NFT platformları her türlü dijital varlıktan NFT yaratmaya olanak sağlayabiliyor. Bir müzisyen, ressam, koleksiyoner, girişimci veya şirket kendi NFT’sini NFT platformları aracılığı ile kolayca üretebilir.
Bazı Popüler NFT Örnekleri
NFT yaratmanın detaylarına geçmeden önce bazı NFT örneklerine bakalım.
a. Everydays: First 5000 Days
Bu NFT, Mike Winkelmann adlı dijital sanatçı tarafından 5000 fotoğraf kullanılarak üretildi. Gördüğünüz üzere bu NFT, sadece bir jpeg dosyasından ibaret olmasına karşın büyük bir müzayedede 69 milyon dolara satıldı. NFT’nin böyle deli bir paraya alıcı bulmasının ise sanatçı tarafından 2007 5000 gün boyunca üretilen fütüristik resimlerden oluşan bir kolaj olması.
b. Nyan Cat GIF
Bu aslında bir GIF dosyası. NFT’nin güzelliği de herkesin kendi yarattığı şeyi özgün-ve-tek bir şeye dönüştürebilmesi. Nyan Cat’in yaratıcısı 10. yıldonümü için bu popüler GIF’i NFT yapmaya karar verdi ve yaklaşık 950.000 dolara (300 ethereum) satmayı başardı.
c. Bored Ape Yacht Club
10.000 farklı goril resminden oluşan bir NFT koleksiyonu olan Bored Ape Yacht Club, dört arkadaşın sosyal medyada kullandıkları goril avatarından ilham alınarak oluşturulmuş. Daha sonra bu görselleri NFT’ye çeviren bu dört kişi bugün neredeyse dolar milyarderi olmuş durumdalar. Ünlü rapçi Eminem bile bu resimlerden bir tanesini 462.000 dolara satın aldı.)
d. Doge NFT
Nasıl koleksiyonerler bir zamanlar kült olmuş oyuncaklara, nesnelere devasa paralar ödeyebiliyorsa, NFT dünyasında da aynı şey geçerli. Doge NFT ikonik görsellerin dijital kıtlık mantığıyla nasıl milyon dolarlar edebildiğinin en somut kanıtlarından. Kabosu adlı bu Shiba Inu türündeki köpeğin fotoğrafı 4 milyon dolara satıldı mesela. Dahası bu NFT’yi satın alan NFT grubu, bu NFT’nin parçalarını 1 dolar gibi minik rakamlara satıyor. Yani 1 dolar verdiğiniz zaman bu NFT’nin %0.00000000045’ü sizin oluyor. Gerçekten tuhaf kafalar…
Nasıl NFT Yaratılır?
Şimdi konunun esas kısmına geldik. Kendi NFT’nizi yapabilmek için izlemeniz gereken adımlara bakacağız. Yalnız aklınızda bulunsun, NFT yapmanın pek çok yolu var. Burada size en kısa ve kolay yollardan birini izah edeceğiz.
a. Ne Tür NFT Yaratacığınıza Karar Verin
NFT çok geniş bir konu. Ne tür NFT yapacağınız size kalmış diyebilirim. Sanat eseri, şarkı, oyun, video oyunlarda satılan sanal ürünler, biletler ve hatta tweet bile NFT formunda satılabilir. Hatta ve hatta ünlü bir futbolcu tarafından imzalanan bir formanın fotoğrafını NFT haline getirebilirsiniz.
NFT dijital bir ürün olduğu için .mp3, .jpeg, .png, .mov, .mp4, .pdf gibi formatlar halindedir.
Eğer basit bir NFT yapmak istiyorsanız bilgisayar yazılımcısı filan olmanıza da gerek yok. Ancak yaratacağınız NFT biraz karmaşık bir yapıda ise (mesela video oyun gibi), bu işi bilen birinden yardım talep etmeniz iyi olur.
İlk NFT’nizi yaparken insanların bu ürünü neden satın almak isteyeceğini düşünün. Yani nasıl somut bir ürünün satılması için ona dair insanların bir beklentisi varsa, NFT dünyasında da gerçek dünyada olduğu gibi düşünmeniz şart.
b. NFT Platformu Seçin
NFT’nizi nerede satacağınıza (mint etmek de denebilir) karar verirken onlarca farklı platform olduğunu aklınıza tutun. Her mecranın kendine göre artıları ve eksileri var. Fakat OpenSea, Rarible ve SolSea gibi sitelerin en popüler 3 NFT marketplace olduğunu dikkate alabilirsiniz. Bu platformlar yeni NFT yaratıcılarının bu konu hakkında derinleşmesi için pek çok faydalı kaynağa ve videoya sahip.
Bazıları yaratmak istediğiniz dijital içeriği NFT olarak blockchain üzerinde teyit etmenizi isterken bazıları bu işi sizin adınıza otomatik olarak yapmakta.
Bu işe yeni başlayacaklar için en önemli konulardan biri ücretlendirme. Buna “gas fee” (mazot parası) adı veriliyor. Her platform NFT yaratan kişilerden bir miktar komisyon almakta. OpenSea, mesela, bazı durumlarda 100 dolarlık bir ücret talep edebilmekte.
c. Kripto Cüzdan Oluşturun
Sonraki aşama bir kripto cüzdan oluşturmakta. NFT’lerinizi ve satış için gerekli olan kripto parayı burada muhafaza etmek durumundasınız. NFT’nizi nerede satacaksanız ora ile uyumlu bir kripto cüzdan edinmeniz gerek.
Örneğin MetaMask, Ethereum, Binance Smart Chain, Enjin, Alphawallet, Trust Wallet gibi kripto cüzdan platformlarından birini tercih edebilirsiniz.
Pek çok NFT cüzdanı browser tabanlıdır. Bu şu anlama gelir: İnternete girmek için kullandığınız browser ne kadar güvenliyse cüzdanınız da o kadar güvenlidir. Bu nedenle Ledger Nano X gibi donanımsal cüzdanları düşünebilirsiniz.
d. Bir Borsadan Kripto Para Alın
Cüzdanınızı oluşturduktan sonra NFT’nizi yaratabilmek için gereken “gas fee”yi ödeyebilmek adına bir miktar kripto paranız olmalı. Binance, Crypto.com, Kraken gibi güvenilir kripto borsalardan kripto para alın.
NFT oluşturmak için Ethereum (ETH) ve Solana (SOL) satın almanız gerekli. Bazı platformlar daha farklı kripto paralardan almanızı şart koşabilir.
Kripto cüzdanınıza satın aldığınız kripto paraları transfer ederek bu aşamayı tamamlayabilirsiniz.
Örneğin Binance’dan 3 ETH aldınız diyelim.
- Siteye girin.
- Cüzdan kısmına tıklayın.
- Para çek deyin.
- Cüzdan adresinizi girin.
- Doğru network’ü seçin. ETH için ERC-20, Solana için ise SOL network’ünü seçin.
- Miktarı girin ve paranızı çekin.
e. Cüzdanınızı NFT Platformuna Bağlayın
Sonra cüzdanınızı NFT platformuna bağlayın.
Rarible’de süreç şöyle işler örneğin.
- Rarible.com’a gidin. “Connect wallet” butonuna basın.
- Kripto cüzdanınızı seçin. (Metamask örneğin.)
- Platformun sözleşmesini kabul edin.
- Rarible ana sayfasına gelin ve mavi “create” butonuna tıklayın.
- Bir .jpg’den bir tane mi yoksa birkaç kopya mı oluşturacağınızı seçin.
- .jpg dosyasını yükleyin.
- Yüklediğiniz NFT için açıklama (renk, başlık, boyut, çözünürlük) vs girin.
- İkinci kez satışta ne kadar telif istediğinizi belirtin.
- NFT’nin yaratımı için platforma ödeyeceğiniz gas fee’yi kabul edin.
- Cüzdanınıza girerek satışı aktifleştirin.
Bu kadar. NFT’niz satışa hazır.
Yani sandığınız kadar zor bir mesele değil NFT oluşturmak…
Esasında meselenin NFT oluşturmak değil, NFT’lerinize dair bir hype yaratmak, yani pazarlama yapmak olduğunu da belirtelim. Tüm mesele bu aslında. Kripto dünyasında da “hype” kadar önemli bir kavram yok galiba.
Son olarak NFT yaratmakla alakalı pek çok kişinin merak ettiği birkaç soruya cevap verelim.
NFT Yaratmanın Maliyeti Ne?
NFT oluşturmanın (minting, mint etmek) maliyeti platformdan platforma değişim gösterir. Ethereum blockchain’inde 70 dolarlık bir maliyeti ortalama kabul edebilirsiniz. NFT satış sitelerinde ise 300 doların ortalama bir maliyet olduğunu söylemek mümkün.
Bedava NFT Yapılır Mı?
“Lazy minting” yöntemini kullanan bazı NFT platformlarında hiçbir ücret ödemeden NFT oluşturmak da mümkün. Burada olay şu: Biri sizin NFT’nizi satın aldığında minting ve gas fee maliyeti alıcıya ait oluyor. Yani tabiri caizse lazy minting yönteminde kargo ücretini alıcı ödüyor. Normal alışverişlerde bile alıcı ödemeli kargoların insanları caydırdığını göz önüne alırsak “ücretsiz kargo” yönteminin (mint ve gas fee satıcıya ait) daha cazip olduğunu söyleyebiliriz.
