Ürün ve market uyumsuzluğundan çalışma ekibindeki çatışmalara kadar, 101 başarısızlık hikayesinin analiz edilmesi ile startup şirketilerin başarısızlıklarına dair 20 temel sebep belirlenmiştir.
Startupların başarısızlık örneklerini mutlaka bir yerlerde okumuşsunuzdur, fakat bu başarısızlıkların arkasında yatan kritik sebeplere dair derli toplu bir yazı büyük resmi görmek için daha faydalı olacaktır.
Bu noktada başta girişim şirketleri, kurumlar, yatırımcılar, akademikler ve gazeteciler olmak üzere herkesin bu konu ile ilgili olarak aklına gelen ilk soru şu olmaktadır: “Startuplar Neden Başarısız Olur?”
Bu nedenle biz de söz konusu başarısılık hikayelerinden yola çıkarak bu soruya anlamlı cevaplar vermeye çalıştık.
Her birini detaylıca gözden geçirdiğimizde, başarısız olan herhangi bir startupın başarısız olması çok nadir olarak sadece bir sebebe dayandırılabilmektedir. Bu kapsamda, başarısızlık hikayelerine bakarken belli bir sistematiği izlemek gerekmektedir. Biz de böyle bir sistematik geliştirerek öne çıkan 20 tane başarısızlık sebebini sizler için derlemiş olduk.
Her ne kadar pek çok şirket birçok farklı sebepten başarısız olsa da yüzde olarak düşünüldüğünde en fazla olandan en az paya sahip olanlar sıralandığında 20 tane önemli sebep gösterilebilmektedir.
Bu noktada bu sebeplerin detayları aşağıda listelenmektedir.
Startupların Başarısız Olma Nedenleri
20. Pivot Hatası
Kötü bir üründen, kötü bir satın almadan ya da kötü bir fikirden hızlıca pivot etmemek girişim şirketi başarısızlıklarının arkasında yatan sebeplerin yüzde 7’sini oluşturmaktadır. Kötü bir fikre tutulup kalmak hem paranızı ve diğer kaynaklarınızı tüketebilecek, hem de süreçte herhangi bir gelişim gösterilmediği için çalışanların hayal kırıklığına uğratabilecek kadar tehlikeli olabilir.
Örneğin, pivot hatası sebebi ile iflas eden teknoloji startup’larından biri olan Imercive isimli şirketi ele alalım. 2009 yılında kapanan şirketin iş modeli orijinal hali ile anlık mesajlaşmalar ile yerel restoranlardan sipariş verebilme üzerine kurulmuştu.
Bu iş modelin daha sonra hem zor hem de maliyetli olduğu kanıtlanınca, kurucu Keith Nowak daha büyük düşünmeye başladı. Anlık mesajlaşma insanların sadece restoranlar ile değil tüm işletmeler ile iletişim kurabilmesine yardımcı olabilirdi. Karşılığında ise bu işletmeler müşterileri ile daha etkili bir iletişim modeli kurabiliyor olacaktı.
Fakat Nowak bu yeni ve büyük fırsatın farkına varana kadar, Imercive ilk tur aldığı fonlamanın büyük bir kısmını harcamıştı. Henüz herhangi bir sonuç alamadan şirket kapanmak zorunda kaldı.
Keith Nowak Imercive şirketinin durumuna ilişkin şu sözleri sarf etmektedir.
“Pivot sürecinin ortasında kaldık, işe yaramayacağını anladığımız bir strateji ile nihayete erdirilememiş ama başarılı olacağına inandığımız başka bir stratejinin arasında. Böyle bir durumda olmak hem profesyonel hem de kişisel olarak oldukça zordur. Yeni stratejimizin peşinden gidemediğimiz için fazlası ile hayal kırıklığına uğramıştık ve anlamlı bir gelişim gösteremediğimiz her gün şirketin başarısızlığına bir adım daha yaklaşıyorduk. Böyle bir fazda iken ne kadar çaba göstersek bile zamanında yapmamız gereken pivotu gecikmiş şekile yapmamız mümkün değildi.”
Fakat, bazılarına göre pivot etmek de her zaman işe yaramayabilir. Union Square Venture şirketinden Fred Wilson isimli çalışanın 2018 yılında yazdığı bir blog yazısında kötü bir girişim iş fikrinden pivot etme konseptine gereğinden fazla önem verildiğine, bazen de pivot etmek yerine kötü bir fikri tamamen terk etmek gerektiğine dikkat çekilmektedir:
“İlgimi kaybettiğim, daha da kötüsü kurucuların ilgisini kaybettiği, bir şeye devam etmeye çalışmak kadar hoşuma gitmeyen başka bir şey daha bulunmamaktadır. Benim bakış açıma göre başarısızlık yaşamışsanız bunu kabul etmek, dile getirmek ve buna bir çözüm üretmek gerekir. İşletmeyi kapatın ve nakit parayı geri verin. Daha sonra ne yapmak istiyorsanız yapabilirsiniz. Yapmak istediğiniz şey başka bir girişim şirketi kurmak ise bunu en baştan başlayarak yapın. Bu yeni bir yol, öyleyse bunu da denemenizde herhangi bir sorun bulunmamaktadır.”
19. Tükenmişlik
İş ve yaşam dengesi pek çok startup kurucusunun dikkate almadığı bir faktördür, bunun sonunda da kişilerde tükenmişlik duygusu kaçınılmaz olacaktır. Tükenmişlik ise girişim şirketi başarısızlıklarının yüzde 8 oranda sebebini oluşturmaktadır. Gerektiğinde kaybı azaltmak ve mutsuz bir son görmeye başladığınızda ortaya koyduğunuz çabayı başka şeylere kanalize etmek başarılı olmanın ve tükenmişlik hissinden kaçınmanın etkili yollarından biridir. Aynı zamanda sorumlulukları paylaştırabileceğiniz yetenekli ve motive bir çalışma ekibine sahip olmanız da oldukça faydalı olacaktır.
Tükenmişlik hissi ile ilgili iletişimi zorlaştıran şeylerden biri de başarılı bir şirket kurmanın her zaman bir miktar fazla çalışma temposu gerektirdiğine ilişkin genel kanıdır. Uber yönetim kurulu üyesi ve Thrive Global şirketininin CEO’su Arianna Huffington bununla ilgili şunları söylemektedir:
“Silikon Vadisindeki girişim şirketi kurucularının genel kanısı başarılı olabilmek, hızla büyüyen bir şirket kurabilmek için gece gündüz çalışmak gerektiği şeklindedir.”
Aynı zamanda pek çok farklı startup kurucusu çok fazla çalışmanın getirdiği tükenmişlik hissinin ne kadar tehlikeli olabileceğinin de farkındadır. Zenefits firmasının bir önceki CEO’sunun aşağıdaki sözleri ise bunu kanıtlar şekildedir:
“İnsanların yeni bir şirket kurmanın ne kadar zor ve yıpratıcı bir süreç olduğunu bilmeden sürece hazırlıksız başladığını düşünüyorum. Ben de onlardan biriydim.”
Mutlaka okuyun: Mesleki Tükenmişlik ile Mücadele Etmenin Yolları
18. Network faktöründen yararlanmamak
Sık sık, yatırımcı ya da network ilişkisi konusunda yetersiz olduklarını söyleyen startup girişimcileri ile karşılaşıyoruz. Bu nedenle kendi network ağından yeterli şekilde yararlanamadığını dile getiren girişimcilerin startup başarısızlıklarının altında yatan sebeplerden biri olduğunu görmek çok da şaşırtıcı değildir.
Kiko’nun da söylediği gibi
“Yatırımcılarınızın sürece dahil olmasını sağlayın, çünkü onlar size yardımcı olmak için yanınızdadırlar. En başından beri onları sürece dahil etmekten ve onlardan yardım istemekten çekinmeyin. Örneğin biz de her şeyi bildiğini ve her şeyi tek başına halledebileceğini düşünerek sürecin başında hata yapan girişim şirketlerinden biriydik. Bu bir hataydı.”
Mutlaka okuyun: Network Yapmak İsteyenler İçin Sohbet Başlatma Cümleleri
17. Yasal zorluklar
Bazen bir girişim şirketi basit bir fikirden yola çıkarak kurulabilmekte ve sonucunda da yasal zorluklar dünyasına adım atıp, mücadeleyi tamamlayarak kapanabilmektedir.
Örneğin, 2011 yılında, müşterilere belli tüketim ürünlerinin fiyatlarındaki değişimi tahmin etmelerine yardımcı olmak üzere kurulan Decide.com şirketini ele alalım. Target ve Best Buy gibi büyük perakende şirketlerin ürünlerinin liste fiyatlarının arasında, şirket Amazon’daki bir ürünün fiyatını da eklemişti. Fakat şirketin daha sonra ifade ettiği üzere Amazon bu durumdan memnun olmadı:
“Amazon’dan yaptığımız şeyin uygun olmadığına ve ve ilgili fiyat bilgisini kaldırmadığımız durumda üyelik hesabını kapatacaklarına dair bir uyarı almıştık. Çok fazla para kazanmıyorduk fakat amazon hesabımız gelirimizin yüzde 80’ini oluşturuyordu.”
Müzik alanındaki farklı şirketlerin başarısızlık hikayelerine baktığımızda da, bu hikayeler bandrol ve diğer yasal konularla ilgili yaşanan problemlerin yüksek maliyetlerinin şirket başarısızlığı ile ilişkisini ortaya koymaktadır.
Karı yüksek girişim şirketlerinden biri Turntable.fm şirketinin de bu konuda belirttiklerine göz atmak faydalı olacaktır:
“Sonuç olarak, şunu söyleyebilirim ki diğer birçok müzik girişim şirketinin düştüğü başarısızlıklardan çıkarılabilecek dersleri önemsemedim. Oldukça maliyetli bir girişimi faaliyette bulunulması güç bir sektörde ayakta tutmaya çalışıyorduk. Kazandığımız paranın dörtte birinden fazlasını telif ücretlerine ve avukatlara harcıyorduk. Kısıtlayıcı pek çok faktör vardı. Uluslararası platformda var olamadığımız için şirketi kapatmak zorunda kaldık.“
Akıllı bavul üreticisi Bluesmart da yasal zorluklara yenik düşen şirketlerden biri. Şirket, Amerika’daki ana hava yolu şirketleri lityum – iyon bataryalı yolcu bavullarının geçişine izin vermediği uygulamayı devreye aldıktan sonra 2018 yılında kapanmak zorunda kaldı. Şirket durumu şu sözlerle ifade etmişti.
“Bazı tatsız haberlerimiz var. Pek çok büyük hava yolu şirketinin yılın sonunda duyurduğu gömülü bataryalara sahip bavulların yasaklandığı uygulama, şirketimizi finansal olarak geri dönülmez, oldukça güç bir duruma sürükledi. Süreçte iş modelinde pivot ederek yola devam etmek için olası tüm yollar denenmiş olsa bile, şirket sonunda bağımsız bir varlık olarak faaliyet gösteremeyeceği için faaliyetlerini yavaşlatmaya karar vermiş olup, şirketin elden çıkarılmasına yönelik yollar aranmaktadır.”
16. Fonlama ve yatırımcı bulma sorunu
Bir dizi girişim şirketi kurucusu daha fonlamanın başlangıç seviyesinde yatırımcı ilgisini kaybetmeyi şirketlerin nakit parasının bitmesinin temel sebepleri arasında göstermektedir.
Akıllı kulaklık üreten girişim şirketi Doppler gerekli anaparaya sahip olabilmek için yüzlerce toplantı düzenlemiş fakat yatırımcılar sektörün genel durumuna güvenmek istememişlerdir.
“Sektör hardware için önemli ölçüde yön değiştirmişti. Fonlamanın ikinci turunda fazlasıyla iyimserdik ve uygun yasal düzenlemeler de devreye girmişti. Gelin görün ki, yeteri kadar paramız bulunmuyordu. Aldığımız geri dönüşler hep şu şekildeydi: ‘donanım ürünlerine yatırım yapmıyoruz, Silikon Vadisi için bile riskli.”
Benzer bir kader “gerçek zamanlı arama platformu” olan Shnergle isimli şirketin de başına geldi. Şirket 2013 yılında yeterli risk sermayesi bulamadığı için kapanmak zorun kaldı.
“İş fikriniz ölçek olarak para kazandırıyor mu? İş fikri sadece ölçek olarak para kazandırıyorsa San Francisco’daki Silikon Vadisine gidebilirsiniz. Avrupa Birliği/İngiltere girişim pazarında kendini kanıtlamamış Ar-Ge konseptlerine ayrılacak yeterli miktarda risk sermayesi ne yazık ki bulunmamaktadır. Bu nedenle, İngiltere’de şirket kurmak istiyorsanız, gün be gün para kazanabilmenin yollarını bulmalısınız. Daha sonra yukarı satış yapabilmek için daha fazla özellik için satın alma opsiyonlu bedava ürün yapısını kullanabilirsiniz. Maalesef Shnergle ölçeklenebilri hale gelmeden para kazanabilecek durumda değildi. Tam bir başarısızlık!”
Son yıllarda şirketler zaman zaman ihtiyaç duydukları sermayeyi bulamamakta, çünkü onlardan önce sektörde bunu yapabilen başka rakip aktörler bulunmaktadır. Sidecar isimli şirket için de durum böyleydi. 2016 yılında satılmak zorunda kalmadan önce şirket paylaşımlı yolculuk ve B2B teslimat hizmeti için 35 milyondan fazla sermaye toplayabilmişti:
“Kısacası, faaliyetlerimizi sona erdirmek ve satılmak zorunda kaldık. Tarihteki en yüksek sermayeyi edinen ve rekabet konusunda bir hayli agresif olan Uber karşısında rekabet gücümüz bitmişti. Sidecar olarak ortaya koyduğumuz zafer Uber’i yenilikçilik olarak geçmiş olmamızdı ama hala pazarda galip gelemiyorduk. Büyük oranda şu sebepten başarısız olmuştuk: Uber maliyeti ne olursa olsun kazanmak istiyordu ve bunu yapabilmek için ellerinde yeterli seviyede sermaye bulunuyordu.”
İpucu: Sermaye bulma konusu artık ülkemizde de yasal hale gelen Fongogo gibi kitlesel fonlama sitelerinden faydalanabilirisiniz.
Mutlaka okuyun: En İyi Kitlesel Fonlama Siteleri
15. Başarsız coğrafi büyüme
Lokasyon konusunun pek çok farklı şekilde önemi vardır. Birincisi startup konsepti ve lokasyonun birbiri ile uyumlu olup olmadığıdır.
Lokasyon temelli anlık mesajlaşma hizmeti Meetro’nun da aşağıdaki şekilde ifade ettiği gibi:
“Ürünümüzü hayata geçirdik ve Chicago’daki tüm arkadaşlarımızı kullanıcı haline getirdik. Daha sonra bölgedeki en büyük gazetenin hakkımızda harika bir yazı yazmasını sağladık. Her şey çok güzel gidiyordu. Daha sonra şöyle bir problem fark ettik ki Chicago’da yüzlerce aktif kullanıcıya sahip olmak, bırakın New York ya da San Francisco’yu 160 km’den daha az uzaklıkta bulunan Meilwaukee’de 2 aktif kullanıcıya sahip olmak kadar bile anlam ifade etmiyordu.Bu nedenle girişimimiz fiziksel sınırların ötesine gidemedi.”
Lokasyonun aynı zamanda uzaktan çalışan ekiplerin başarısızlığı üzerinde de önemli bir rolü bulunmaktadır. Burada anahtar nokta uzaktan çalışan ekip için etkili bir iletişim metodunun bulunup bulunmadığıdır, öbür tülü ekip sinerjisi yaratılamayacak ve iş planlamaları başarısızlık ile sonuçlanacaktır.
Devver’in de yazdığı gibi:
“Uzaktan çalışan ekiplerin en büyük dezavantajlarından biri de yönetimsel zorluklardır. Bordrolar, işsizlik, sigorta gibi süreçleri yönetmek tam bir baş ağrısıdır. Küçük bir ekip olarak bizim için ise, temel kızgınlık ve dikkat dağınıklığı sebeplerinden biriydi.”
14. Heyecanı kaybetmek
Dünya genelinde bu konu ile ilgili sayısız şey söylenmiştir fakat başarısız girişim şirketlerinin yüzde 9’una göre faaliyet gösterilen alana ilişkin heyecan duymamak ya da bilgi sahibi olmamak iş fikri ne kadar iyi olursa olsun başarısız olmaya sebebiyet veren temel faktörlerin arasında yer almaktadır.
NewsTilt’in başarısızlık hikayesinde, ekip seçtikleri alana dair ilgi beslememeleri hakkında şu sözleri ifade etmektedir.
“Gazetecilik konusuna gerçekten hiç ilgi göstermediğimizi söylesek yanlış olmaz. Kendi bloğum için mükemmel bir yorum sistemi kurma arzumdan doğan bir okuyucu yorumları ürünü üzerine çalışmaya başlamıştık. Zamanla bu ürün o zamana dek tasarlanmış en iyi yorum ürününe dönüşmüştü, bu da en ideal müşteri tabanına sesleniyordu: Haber siteleri.”
“Fakat gazetecilikle ilgili hiçbir bağımız yoktu, ilgi de duymuyorduk, hatta haberleri bile istekli şekilde okuduğumuz söylenemezdi. Her gün yaptığımız ilk şey bbc haberler sayfasına girmek olsaydı, bu ürünü canlı olarak hayata geçirebilirdik. Fakat NewsTilt’e sahip olsak bile eğlenmek için gideeğim ilk yer değildi, hala Hacker News ve Reddit kullanıyordum. Sözün özü, sektör perspektifi ile ilgi duymadığımız bir alanda zaten nasıl başarılı bir ürün çıkarabilirdik ki?”
Doughbie isimli şirket 2013 yılında talebe bağlı olarak kurabiye teslimatı hizmeti için 670 bin dolar sermaye toplamıştı. Fakat, kurucuların ve ekibin faaliyet alanına ilişkin ilgisizliği sebebi ile başarısız oldu. Şirketin faaliyetleri kapandığı zaman yüzde 12 net kar ve yüzde 36 brüt marj ile başarılı görünüyordu. Problem ise, şirket CEO’su Daniel Conway’in de belirttiği üzere, faaliyetlere devam edebilmek için gerekli olan büyüme ve yeterli karın elde edilememesiydi.
“Sonuç olarak, şirketi kapattık çünkü çalışma ekibimiz yeni başka şeylere başlamak için hazırdı.”
Mutlaka okuyun: “Tutkularının Peşinden Gitmek” İsteyenlere Tavsiyeler
13. Pivot’un başarısız olması
Burnb isimli firmanın Instagram’a ya da ThePoint’in Groupon’a evrilmesi gibi değişimler (pivot etme) başarılı olmuş olabilir. Fakat bazı değişimler ise startup şirketlerini başarısızlık yoluna sürükleyebilir.
Bu noktada, Flowtab isimli şirketin başarısızlığına ilişkin söylenmiş şu sözlere bakmak faydalı olacaktır:
“Sırf pivot etmek için pivot etmek yararsızdır. Önceden hazırlanmak gerekir çünkü böylesi bir değişim iş modelinde bazı değişiklikler yapmayı, hipotezinizi yeniden test etmenizi ve sonuçların ölçümlenmesini gerektirir. Bunu yapmadığınız durumda, herhangi bir şey öğrenmeniz imkansız olacaktır.”
Benzer şekilde, Blin.gy isimli startup şirketinin kurucusu David Hyman’ın şirketini başarısızlıktan çekip çıkaracak şekilde değişime gitme isteği kendisini pivot etme noktasına getirmiştir:
“Blin.gy daha önceki uygulamanın değişmiş haliydi. Daha önce performans rakabet alanı oyunlaştırılmaya çalışılmıştı. Daha sonra ürünümüzü arttırılmış gerçeklik alanına taze bir giriş yaparak görsel efektlerin olduğu bir uygulamaya dönüştürmüştük.”
Sonunda ise, bu yeni yol maalesef şirketin ayakta kalmasını sağlayamadı.
“Zayıf müşteri deneyimi müşteri tutundurma sonuçlarımız üzerinde önemli bir etki yaratamadı. Tutundurma oranının yüzde 40 civarında olmasına ihtiyacımız vardı, biz ise yüzde 25′ yaklaşmıştık. Zaman ilerliyordu. 18 tane yatırımcı toplantısına girdik ve bu zorlu yola çıktık. Geri bildirimler bizi kendimize getirmişti ve hepsi aynı şeyi söylüyordu: ‘Gerçekten harika bir vizyon ve teknoloji anlayışı. Fakat, bu bir platform haline nasıl gelecek?’ Bu sorunun vurucu bir cevabını bulamamıştık.”
12. Kurucu ekip ya da yatırımcılar arasında uyumsuzluk
Kurucu ortaklar ile fikir ayrılığı yaşamak startup şirketlerin başarısızlıklarının arkasında yatan önemli faktörlerden biridir. Fakat bu tür bir uyuşmazlık sadece kurucu ekibin içerisinde de olmayabilir, yatırımcılar ile ilgili işler kötü gittiğinde ArsDijita isimli şirketin durumunda olduğu gibi oldukça tatsız şeyler yaşanabilir.
Bununla ilgili Phillip Greenspun şunları yazamaktadır:
“Zorlu bir yıl boyunca Peter Bloom (General Atlantic), Chip Hazard (Greylock) ve Allen Shaheen (CEO) ArsDigita Corporation için çalıştılar. Yıl boyunca;
- CEO olduğum süre içerisinde kazanılan gelir durumuna dönebilmek için 20 milyon dolar harcadılar
- .NET ürününe sahip ilk software şirketi olma yolunda aldıkları Microsoft teklifini reddettiler.
- Yeni ürünü (ACS 4.x) bitirmeden önce daha eski versiyon olan ACS 3.4 versiyonlu ürünü kullanmayı reddettiler.
- Oldukça maliyetli bir yapı yarattılar. Baz maaşı genellikle 100 bin doların altında olan 80 çalışanım vardı ve yıllık 20 milyon oranında gelir elde ediyorduk. Greylock, General Atlantic ve Allen’ın ArsDigita’sı ise maaşı 200 bin dolar ya da daha fazla olan 200’ün üzerindeki yönetici pozisyonuna sahipti.
- Çevrelerinde market liderleri oluştu.”
Pellion Technologies şirketinde ise şirketin en büyük destekçisi Khosla Ventures şirketin faaliyet yetkinliğine olan inancını kaybettikçe, şirketin sonu da sessizce yaklaşmıştı.
“İsimlerinin verilmesini istemeyen eski çalışanlara göre, Khosla Ventures şirketin niş bir sektöre hizmet edebilmesi için yeterli para kazanabileceğine ilişkin inancını kaybetmişti. Lityum-metal teknolojisi drone gibi ürünler için çalışıyordu, fakat batarya dünyasındaki büyük para otomotiv sektöründe yer alıyordu. Yatırımcılar elektrikli araçlar için batarya geliştirme amacına para yatırma konusunda istekli değillerdi.”
2019 Mart ayında, Khosla şirketten desteğini çekti ve Pellion’ın ismini aktif şirket portföyünden çıkardı.
Mutlaka okuyun: Ortak İş Yapmak İsteyenlerin Cevaplaması Gereken 7 Soru
11. Odak kaybetme
Dikkat dağıtan projeler, kişisel konular tarafından ertelemek ve/veya genel olarak odağı kaybetmek startup şirketlerin başarısızlık hikayelerinin arkasında yatan sebeplerin yüzde 13’ünü oluşturmaktadır.
Bu kapsamda, MyFavorites tarafından kendi girişim deneyiminin sonuna dair yazılan cümlelere göz gezdirmek faydalı olacaktır:
“SXSW Konferansından döndüğümüzde, hepimiz sonuç olarak ilgimizi kaybetmiştik, ekip sürecin bizi nereye götüreceğini merak ediyordu. Ben de gerçekten bir girişim şirketi kurmayı, yatırımcı bulmayı, çalışanların sorumluluğunu üstlenmeyi ve yatırımcıların sorularını yanıtlamayı gerçekten isteyip istemediğimi sorgulamaya başlamıştım.”
Benzer olarak, DoneByNone isimli e-ticaret şirketin başarısızlığı da odak eksikliğine ve müşteri deneyimi üzerindeki olumsuz etkisine işaret etmektedir:
“İşte hikayenin uzun hali: küçük bir girişim şirketiyiz ve hayal edebileceğiniz gibi hayat küçük e-ticaret şirketleri için hiç de kolay değil. Bu nedenle başarısızlık kuyusuna düştük ve umuyoruz ki dönüş yolundayız. Bize bunu yaşatan şey, maalesef çözülmesi gereken konulara odaklanırken müşteri konuları üzerindeki odağımızı da kaybetmemiz oldu.”
Mutlaka okuyun: Birden Fazla Proje İçerisinde Odağınızı Koruyabilmek İçin İpuçları
10. Zamansız ürün
Ürününüzü çok erken hayata geçirirseniz kullanıcıların bu ürünü yetersiz bulmalarına sebep olabilirsiniz ya da başlangıçta edinecekleri olumsuz bir önyargıyı daha sonra tersine çevirmeniz mümkün olmayabilir. Tam tersi şekilde ürününüzü çok geç piyasaya çıkarırsanız da pazardaki fırsatları kaçırma riski ile karşı karşıya kalabilirsiniz.
Calxeda şirketinin bir çalışanın da söylediği gibi,
“Calxeda’nın durumunda yaşanan şuydu: müşterilerden daha hızlı hareket ediyorduk. İnsanların henüz hazır olmadığı bir teknolojiyi kullanıyorduk, örneğin onlar 64 bit isterken biz 32 bit sunuyorduk. İşletim sistemi çevresi hala olgunlaşmaya çalışırken biz ortaya çıkmıştık. Ubuntu ve Linux üreticisi Canonical sektördeydi ama Red Hat neredeydi? Bizim için henüz çok erkendi.”
Sanal gerçeklik platformu Vreal, video oyun yayınlayanların izleyicileri ile iletişim kurabileceği bir sanal gerçeklik ortamı yaratmaya çalışmış ve 2018 yılında 12 milyon dolar fon toplayabilmişti. Fakat, sektördeki mevcut hardware ve bant genişliği kapasitesi şirketin beklediği kadar hızlı şekilde gelişim göstermedi. Sonuç olarak ise Vreal müşteriler arasında önemi bir kullanım oranı yakalayamadı:
“Maalesef sanal gerçeklik sektörü bizim umduğumuz kadar hızlı gelişim göstermedi, zamanın çok ötesindeydik. Sonuç olarak ise, Vreal olarak operasyonlarımızı durduruyoruz, önümüzdeki dönemde her biri oldukça başarılı olan ekip üyeleri maalesef başka fırsatlar kovalıyor olacak.”
Mutlaka okuyun: Zamansız Çıktığı İçin Başarısız Olan Şahane İş Fikirleri
9.Müşterileri yok saymak
Müşterileri göz ardı etmek başarısız olmanın en kesin ve direkt yoludur. Kullanıcı geri bildirimlerini almamak pek çok teknoloji girişim şirketi için en ölümcül hatalardan biridir.
Örneğin, web içerik yönetim sistemi ürününe sahip eCrowds isimli şirket de bu hataya düşmüş ve bu durumu şu sözler ile ifade etmiştir:
“Ürünümüzü kendi kendimize geliştirmek için çok uzun zaman harcamış ve bu süreçte de dışarıdan herhangi bir geri bildirim almamıştık. Bu noktada, ürünün ilk versiyonunu geliştirmeye başladıktan sonra maksimum 2 ya da 3 ay geçirmenizi öneririz. Akabinde gerçek manada objektif davranacak müşterilere ürününüzü sunuyor olmalısınız.”
Benzer olarak, VoterTide da şunları yazmıştır:
“Müşteriler ile konuşmak için yeterli zaman ayırmamıştık ve mükemmel olduğunu düşündüğümüz fonksiyonları peş peşe ekliyorduk. Fakat müşterilerden alınmış yeterli geri bildirime sahip değildik. Üstelik her şeyin farkına çok geç kaldıktan sonra varabilmiştik. Aklınıza gelen şeyin mükemmel ve doğru olduğunu düşünme tuzağına düşmek çoğunlukla çok kolaydır. Bu tuzağa düşmeden, müşterilerinize kulak verebilmeli ve onların ihtiyaçlarına adapte olmalısınız.”
Mutlaka okuyun: Müşteri Geri Bildirimi Nedir? İşinizi Geliştirmede Nasıl Kullanılır?
8. Zayıf pazarlama
Hedef müşteri kitlesini tanımak, müşterilerin nelere ilgi duyduğunu anlamak, bu ilgi alanlarını ticarileştirebilmek ve sonunda da hedef kitleyi müşteri kitlesi haline getirebilmek başarılı şirketlerin önemli yetkinlikleri arasında yer almaktadır. Yine de ürünü kodlamayı ya da üretmeyi sevmesine rağmen ürünü pazarlama fikrine aşina olmayan kurucular arasında pazarlama başarısızlığı da yaşanmaktadır.
Overto’nun a yazdığı gibi;
“Internet hizmetlerinin yaşaması ve ölmesi arasındaki ince çizgi kullanıcı sayısıdır. Bizim için de başlangıçta kullanıcı sayısı artmaktaydı. Daha sonra çaba sarf etmeden başarabileceğimiz maksimum kullanıcı sayısına da erişmiştik. Artık ürünümüzü pazarlamanın zamanı gelmişti. Fakat ekibimizden hiç kimse bu konuda yetkin değildi. Daha da kötüsü kimsenin bu boşluğu dolduracak zamanı da yoktu. Yani yetkinlik sorununu çözmüş olsaydık bile bu sorun ile de ilgilenmemiz gerekiyordu.”
Mutlaka okuyun: Reklam ve Pazarlama Stratejileri
7. İş modeli olmadan ürün çıkarmak
Pek çok başarısız kurucu iş modelinin önemli olduğu konusunda hem fikir. Belli bir kanala bağlı kalmak ya da ölçeklenerek para kazanmanın yollarını bulamamak yatırımcıları çekmenin önünde engel oluşturmaktadır.
Tutorspree’nin de yazdığı gibi;
“Tutorspree ile pek çok şey başarmış olmamıza rağmen, ölçeklenebilir bir iş yaratma konusunda başarısız olduk. Tutorspree ölçeklenemedi çünkü tek bir kanala bağlı kalmıştık ve bu kanal çok radikal ve hızlı bir şekilde değişim gösterdi. Arama motoru optimizasyonu en başından beri modelimizde yer alıyordu ve şirket büyüdükçe önemli hale geldi. İlk günlerimizde müşteri kazanımı için para harcamamıştık. Arama motoru optimizasyonu ücretsizdi, bu nedenle ona odaklanmıştık.”
Aria Insights’ta, zorlu çevrelerden veri toplamak için drone’ların sensörler ile donatma konsepti oldukça ümit verici görünüyordu. Fakat şirket faaliyete geçtiğinde ve birkaç ünlü yatırımcı bulduğunda, bu veri için önemli bir kullanım oranı yakalayamadı ve bu nedenle iş modelini yeterli derecede finanse edemedi.
“CyPhy Works drone’lar tarafından toplanan verinin analizini kolaylaştırmak için sanal gerçeklik ve yapay zeka ile öğrenme alanlarına daha fazla odaklanmak adına 2019 Ocak ayında ismini Aria Insights olarak değiştirdi. Pek çok sayıda partner drone’larımız ile topladıkları bilgiyi topluyor ve kayıt altına alıyordu fakat bu datayı aksiyon aldırabilecek iç görülere hızlı ve etkili şekilde dönüştürebilecek bir sektör bulunmamaktaydı.”
Mutlaka okuyun: İş Modeli Nedir? Nasıl Hazırlanır?
6. Kullanıcı dostu olmayan ürün
İster bilinçli olsun ister bilinçsiz, kullanıcıların ne istediğini ve neye ihtiyaç duyduğunu göz ardı etmeye başladığınızda kötü şeyler de olmaya başlar.
Tam da bu noktada, GameLayers isimli firmanın ürününe dair söylediği şu sözler oldukça önemlidir:
“Sonuç olarak PMOG kitlesel benimsemeyi sağlayacak müşteri deneyimini sağlayamamıştı. Oyuna ilişkin notlar bırakma konsepti kullanıcıların aynı anda izleyebilmesi için oldukça zorlayıcıydı. Geçmişe baktığımızda şuna inanıyoruz ki kesinlikle beraber eğlenmesi daha kolay bir ürün geliştirmeye ihtiyacımız vardı.”
5. Fiyatlama ve maliyet sorunları
Konu girişim şirketlerinin başarısı olduğunda, fiyatlama karanlık bir sanat haline gelmektedir. Aynı zamanda, tanık olunan başarısızlık hikayesi ürün fiyatlamasının da önemini ortaya koymaktadır. Öyle ki ürün fiyatlaması hem maliyetleri sırtlanabilmeyi mümkün kılacak kadar yüksek hem de müşteri kazanımı engellemeyecek kadar düşük olabilmelidir.
Deligt IO bu dengeyi farklı yollardan deneyimlemiştir.
“En maliyetli aylık planımız 300 dolardı. Müşterilerimiz fiyat konusunda şikayetçi değildi. Sadece beklentilerini karşılamıyorduk. Temelde kayıt altına alınan kredi sayısı ile fiyatlama yapıyorduk. Müşterilerimiz kayıtların uzunluğu üzerinde kontrol sahibi olmadığı için, pek çoğu krediyi tüketme konusunda ihtiyatlı davranmaktadır. Kayıtların süresine bağlı olarak yapılan planlar bizim için çok daha anlamlıydı ve üyelik sayıları da bunu göstermişti.”
Genetik test ve bilimsel sağlık şirketi Arivale’in kapanması pek çok partner ve müşteri için sürpriz oldu. Fakat şirket başarısızlığının arkasında yatan sebep oldukça basitti: Şirketin faaliyet göstermesinin bedeli elde edilen gelire göre çok daha fazlaydı:
“Yüksek müşteri tatmini sağlanmış olmasına ve pek çok müşterinin kliniksel sağlık marker’ları önemli ölçüde gelişim göstermesine rağmen programı sonlandırma kararı aldık. Bu kararın arkasında yatan sebep programın maliyetininin müşterilerin program için ödedikleri ücreti aşıyor olması. Programın temellerini oluşturan genetiğin, kanın ve mikrobiyomun toplanmasının maliyetinin sonunda programın müşterilere maliyet anlamında efektif şekilde ulaştırılabileceği noktaya kadar düşürülebileceğine inanıyoruz. Ne yazık ki, o zaman gelene kadar faaliyetlerimizi zarar ederek sürdürmeye devam edemeyeceğizi belirtmek isteriz.”
Mutlaka okuyun: Doğru Fiyatlandırma Nasıl Yapılır?
4. Rekabette ayakta kalamamak
Girişim şirketlerinin rekabete önem vermemesi gerektiğine ilişkin genel algıya rağmen, gerçek olan şu ki bir iş fikri sektörde boy gösterdiğinde aynı anda sektörde pek çok aktör de bulunuyor olabilir. Her ne kadar rekabet konusunda takıntılı olmak da bir yandan sağlıklı olmasa da, yok saymak da başarısızlık hikayelerinin yüzde 19’unun sebebini oluşturmaktadır.
Bu noktada, Wesabe isimli şirketten Mark Hedland’ın şirketin başarısızlığına dair yazdığı şu sözlere bakmak faydalı olacaktır.
“Kötü veri birleşimi yöntemi ve Wesabe’nin size yaptırdığı fazla iş arasında, Mint üzerinde iyi bir deneyime sahip olmak çok daha fazla kolaydı ve bu deneyim hızlıca geldi. Söylediğim her şey – tek bir kaynak sağlayıcısına bağlı olmak, kullanıcının mahremiyetini korumak, finansal yaşamlarında pozitif değişim yaratabilmeleri için kullanıcılara yardım etmek – hepsi mükemmeldi, peşinde olduğumuz şeyleri kovalamak için anlamlı birer nedendi. Oysa, ürünü kullanması kullanıcılar için zor ise bunların hiçbirinin bir anlamı bulunmamaktadır.”
Çocuk kıyafetleri ile ilgili Mac & Mia şirketi Stitch Fix gibi sektördeki oldukça güçlü şirketler ile rekabet konusunda oldukça zor bir durumdaydı, kuruluş yılı 2018’den 1 yıl sonra da kapanmak zorunda kaldı:
“Mac & Mia çocuk kıyafetleri sektöründe bir dizi rakip ile karşı karşıyaydı. Bunların bir tanesi de 2018 yılında sektöre giren Stitch Fix şirketiydi. Şirket 2017 yılında faaliyetlerine başlamıştı ve 2.7 milyar dolarlık pazar değerine sahipti. Daha sonra en az 20 yeni şirket de bu sektörde kendini göstermeye başlamıştı.”
Mutlaka okuyun: Rakipler Arasından Sıyrılmanızı Sağlayacak 15 Kanıtlanmış Yöntem
3. Yanlış ekip
Fakrlı yetkinliklere sahip kişilerden oluşan bir ekip şirketin başarıya ulaşması için gerekli olan kritik faktörlerden biridir. Startup başarısızlıkları incelendiğinde kurucuların sık sık “Keşke en başından beri bir CTO’muz olsaydı” benzeri sözle söylediğini ya da girişim şirketlerinin iş dünyasının pek çok parçasına tutkuyla bağlı olan kuruculara sahip olmasının önemine değindiğini görürüz.
Bu kapsamda, The Standout Jobs isimli şirketin başarısızlığına ilişkin yazılan aşağıdaki cümleler oldukça anlamlıdır:
“Kurucu ekip kendi başına bir MVP oluşturamamıştı. Bu bir hataydı. Kurucu ekip kendi başına (Ya da çok küçük bir dış yardımla) bir ürün yaratamıyorsa, o zaman o ekibe kurucu ekip demek hatalı olacaktır. Başka kurucu ortaklar da bulabilirdik, fakat bunu da yapmamıştık.”
Bazı durumlarda ise bazı kurucu ekipler daha fazla paraya sahip olmayı diler. Nouncer isimli şirketin kurucusu bakın bu konuda neler söylemiş: “Finansal olarak beni dengeleyecek ve iş ve teknoloji kararlarım için doğruluk kontrolü yapacak bir ortağımın olmaması altta yatan problemlerden biriydi.”
Bir dizi finansal hata ve yanlış öngörü sonucunda bir gecede 400 çalışanı işten çıkarmak zorunda kalan Zirtual isimli şirketin kurucu ortağı ve CEO’su olan Maren Kate Donovan yaptıkları ana hatalardan birini şirkette CFO olarak birinin görev yapmaması olarak göstermiştir:
“Şirket kurulunun en az 6 ay önce kendi içinde uyum sağlaması gerekiyordu. Bunun için kendimi suçluyorum, çünkü daha deneyimli insanlar ile çalışmayı tercih edebilirdim, fakat burada herhangi bir kötü niyetim yoktu, tamamen bilinçsizlikten kaynaklanıyordu. Ekipte operasyonel ve finansal işler konusunda daha uzman olan biri olsaydı, şu an hikayenin bambaşka bir noktasında olurduk.”
Mutlaka okuyun: Harika Bir Ekip Kurmak ve Yönetmek
2. Nakit paranın bitmesi
Zaman ve para sınırlı kaynaklardır ve akıllıca yönetilmesi gerekmektedir. Paranın nasıl harcanması gerektiğine ilişkin soru her zaman devam eden bir bilmecedir ve şirketlerin başarısızlığının arkasında yatan sebeplerin yüzde 29’unu oluşturmaktadır.
Flud isimli şirketin durumunda da görebildiğimiz şekilde, nakit paranın bitmesi, başarısız ürün-pazar uyumu ve pivotlar gibi başka startup başarısızlık sebepleri ile sık sık ilişkilendirilebilir:
“Gerçekte Flud’ı öldüren şey şirketin ihtiyaç duyduğu ek fonlamayı elde edememesiydi. Ürün-pazar uyumu için kullanılan pek çok farklı yaklaşıma rağmen, Flud en sonunda sahip olduğu tüm parayı tüketti.”
2019 Eylül ayında arttırılmış gerçeklik alanında faaliyet gösteren girişim şirketi Dagri, 250 milyon dolardan fazla aldığı fonu harcamış ve yatırımcılardan yeni fon olanakları bulamamış, sonunda da faaliyetlerini sonlandırmak zorunda kalmıştı.
“Dagri, arttırılmış gerçeklik kulaklığı üreten, içerisinde magic Leap ve Microsoft’un da yer aldığı, hepsinin de arkasında finansal olarak güçlü ortaklıkların olduğu rakipler karşısında zorluk yaşıyordu. Her ne kadar rekabet konusunda güçlük çekse de Dagri yatırımcıların sektöre ilişkin ilgisinden faydalanmıştı. Ta ki, arttırılmış gerçeklik şirketilerin için yatırım ortamı eski heyecanını kaybedene kadar.”
Avrupalı indirimli havayolu Wow Air de benzer bir kaderi paylaşan şirketler arasında yer alıyor. Şirket müdürü Skuli Mogensen çalışanlarına yazdığı mektupta şu sözlere yer veriyordu:
“Zamanımız tükendi ve ne yazık ki şirket için gerekli olan fonlama kaynaklarını bulmamız mümkün olmadı. Kendimi daha erken aksiyon almadığım için hiçbir zaman affetmeyeceğim.”
Mutlaka okuyun: İşletme Maliyetlerini Düşürme Yöntemleri
Mutlaka okuyun: Kazançlarınızla Şirketinize Yeniden Yatırım Yapmak
1. Pazar ihtiyacının bulunmaması
Piyasa sürülen ürün ya da hizmet için pazarda herhangi bir ihtiyacın olmaması startup şirketlerin başarısızlık hikayelerinin arkasında yatan sebeplerin yüzde 42’sini oluşturmaktadır. Yani diğer nedenlerin arasında ilk sıra yer almaktadır.
Patient Communicator isimli şirketin de yazdığı gibi;
“Sonuç olarak fark ettim ki müşteri edinememiştik çünkü kimse ortaya koyduğumuz iş modeli için ilgi duymuyordu. Belli ki, doktorlar daha fazla hasta istiyordu, efektif bir ofis değil.”
Treehouse Logic isimli şirket de faaliyetlerini sona erdirmelerine dair şu sözleri söylüyordu:
“Girişim şirketleri bir pazar problemini çözmediği durumda başarısızlığa mahkumdur. Biz de ölçeklenebilir bir çözüm sunamamıştık. Sunduğumuz teknoloji harikaydı, alışveriş davranışına dair harika verilere sahiptik, sektörde lider olarak biliniyorduk, uzmandık, harika danışmanlardık vs. fakat sahip olmadığımız şey asıl kritik olandı: ölçeklenebilir şekilde müşteri sorununu gideren bir iş modeline sahip değildik.”
Kolos isimli şirket de benzer şekilde en büyük hatalarından şu sözler ile bahsetmektedir:
“Kolos ile pek çok şeyi doğru şekilde yapmıştık fakat bunların hiçbir önemi yoktu çünkü her girişim şirketinin öncelikli olarak odaklanması gereken en önemli faktörü göz ardı etmiştik: doğru ürün.”
Bu konunun önemine vurgu yapmak için, Paul Graham, Jessica Livingston, Trevor Blackwell ve Robert Morris de 2005 yılında girişim hızlandırma şirketi Y Combinator’ı kurduktan sonra şirketin mottosunu “İnsanların istediği bir şey yapın” olarak belirledi.
Çalışmamız gösteriyor ki, insanların istediği şeyi yapma konusunda başarısız olmak girişim şirketleri için büyük oranda başarısızlığı da beraberinde getiriyor.
