2024 İçin En İyi Yatırım Tavsiyeleri

Şimdi aynanın karşısına geçip kendinize şunu söyleyin “2024 yılı geleceğime yatırım yapmak için en iyi yıl olabilir”.

Planınızı yapıp elinizi çabuk tutarak 2024 yılında bazı finansal hedeflerinize ulaşmak için ekstra para kazanabilirsiniz.

Her insan gibi siz de bu yıl, hayatınızda bazı değişimler tasarlıyor olabilirsiniz. Mesela spora ve egzersize daha fazla zaman ayırmak ve daha sağlıklı yaşamak bu değişikliklerden biri olabilir.

Veya sadece çocuklarınıza zaman ayırmak ve onlarla daha uzun kaliteli vakit geçirmek istiyor olabilirsinizi. Bizce iyi bir yatırım bütün bu hedeflerinizi gerçekleştirmenize yardımcı olacaktır. Gelin 2024 yılı için ekonomistlerin yatırım tavsiyelerimize birlikte göz atalım.

2024 İçin En İyi Yatırım Aracı Nedir?

2024 yılı uzun vadeli yatırımları göz önünde bulundurmanız için iyi bir yıl olabilir.

Peki ama neye yatırım yapacaksınız? İster acemi, isterseniz profesyonel bir yatırımcı olun inanın bu soru herkesin aklındaki en önemli sorudur.

Oturduğu yerden “buraya para yatırmamak için aptal olman lazım” ya da “petrole yatırım ömür boyu kazandırır” gibi üst perdeden yatırım tavsiyesi verenlerle herkes hayatının bir noktasında karşılaşmıştır.

Fakat yatırım tavsiyesi vermek de almak da hafife alınamayacak bir şeydir. Ayrıca herkese uygun bir tavsiye var olsaydı şimdiye dek hepimiz Warren Buffett kadar zengin olurduk.

Herkese uyan mucizevi tavsiyeler bir kenara, genel geçer bazı temel kurallar bulunuyor. Aşağıda, en iyi yatırım tavsiyesi sorusuna uzmanların verdiği cevaplardan bir derleme sizi bekliyor. “En iyi şekilde paramı nasıl değerlendirebilirim?” diyorsanız bu yazımız tam size göre.

2024’te Neye Yatırım Yapmalı?

# Yatırım Tavsiyesi 1: Ne Kadar Erken Başlarsanız O Kadar İyi

Erken başlayın. Eğer bileşik faizin ne olduğunu bilmiyorsanız, öğrenin. Çünkü bu sayede gelecek için heyecanlanmaya başlarsınız.

Bir ev inşa ettiğinizi düşünelim. Siz evin sadece temelini atsanız ve sonrasında ev kendi kendini inşa etseydi güzel olmaz mıydı? İşte yatırımın gücü tam olarak budur.

Yatırım, paranızın boşta durmak yerine büyümesini sağlar. Yatırım yaptığınızda kazandığınız her türlü getiri, yatırımınıza eklenir ve gelecekteki kazançlarınız da bu giderek büyüyen yatırımınız üzerinden devam eder. Örneğin yıllık yüzde 6 getiri ile 10 bin dolarlık yatırım yaptığınızda, 10 yıl sonra 18 bin dolara sahip olursunuz. 30 yıl sonra ise yatırımınız 60 bin dolara ulaşır.

Ne kadar erken yatırım yapmaya başlarsanız, servetiniz de büyümek için o kadar uzun süreye sahip olur. Bileşik faiz hesaplayıcılarını kullanarak gelecekteki olası kazançlarınızı hesaplayabilirsiniz.

# Yatırım Tavsiyesi 2: Finansal Plan Oluşturun

“Bir planınız olsun, nokta. Eğer kendi planınızı yapabiliyorsanız bu mükemmel. Finansal planlama sadece emekliler için gerekli değildir. Aksine, hayatınızın ve kariyerinizin erken safhalarında finansal bir plana sahip olmak çok daha önemlidir.”

Yatırım tercihi yapmak, hatta ne tür bir yatırım hesabı kullanacağını seçmek bile oldukça karmaşık ve bunaltıcı olabilir. Başlangıçta finansal planlama yapmak ise gelecek için bir yol haritası sunabilir. Finansal hedefler, zaman aralığı ve göze alınabilecek risk oranı gibi kriterlerden oluşan bir taslak ile, bahsi geçen karmaşık sorulara daha kolay cevap verebilir hale gelebilirsiniz.

Finansal planlamanızın dahilinde olan bir nokta da, yatırımlarınızın kontrolünün tamamen sizde mi olacağı yoksa yardım mı isteyeceğinizdir. Finansal planlama, kendi başına pahalı bir iştir fakat sanal danışmanlar ve çevrim içi finansal planlama servisleri bu masrafı oldukça düşürüyor. Bazı sanal danışmanlar yatırımınızın yüzde 0,25’i gibi düşük oranlarla hizmet veriyor.

# Yatırım Tavsiyesi 3: Piyasayı Tahmin Etmeye Çalışmayın

Profesyoneller için bile piyasayı tahmin etmek zorlu bir görevdir. Durum böyle olduğu için, orta düzey bilgi ile tahmin yürütmeye çalışmak da fazlasıyla riskli bir iş halini alır.

Tek bir kağıda ya da endüstriye yatırım yapmaktansa, çeşitlendirilmiş portföye sahip olarak riskleri azaltmak çok daha mantıklı bir hareket olacaktır.

# Yatırım Tavsiyesi 4: Uzun Vadeyi Hesaplayın

“Müşterilerin yatırım yaparken duygularını bir kenara bırakmaları ve kafa karışıklığını azaltmaları gerekiyor. Bu insanlar sosyal medya ve geneli korkutma amacı taşıyan, 24 saat devam eden haber sarmalı ile karşı karşıyalar.”

Yatırımları 100 metre koşusundan ziyade maraton olarak değerlendirmek, piyasalar düştüğünde akla ilk gelen satma fikrinden kurtulmak için sahip olmak gereken bir alışkanlık. En büyük düşüşlerde bile, uzun vadeli yatırım yaptığınız zaman çok da korkutucu bir durum olmadığını, çünkü zararınızı kurtarmak için zaman olduğunu görürsünüz.

Genel bir kural olarak, beş yıldan daha kısa sürede ihtiyacınız olabilecek para borsaya yatırılmamalıdır. Kısa vadeli hedefler için buna uygun yatırım hesaplarını değerlendirmek çok daha mantıklıdır.

# Yatırım Tavsiyesi 5: Borsaya Yatırım Yapın

2024’ün en iyi yatırım araçları arasında borsayı duyduğunuza şaşırmış olamazsınız. 2024 yılında iyi bir yükseliş trendi yakalayan Borsa İstanbul’un bu trendi 2024 yılı içerisinde de devam ettirmesi muhtemel.

Ancak, hâlihazırda uzun vadeli bir yatırım düşünüyorsanız kısa dönem istatistikleri çok önemli değil. Çünkü borsanın uzun vadede kazandırdığı bilimsel bir gerçek.

Küresel piyasaların nabzını en iyi tutan mali danışmanlardan biri olan Mitchell Bloom, bir yatırım planı geliştirmenin, duygularınızın müdahil olduğu anlarda aklıselim ile hareket etmeniz adına önemli olduğunu vurguluyor.

Ona göre hangi yatırım ortamında olursa olsun duygular, iyi bir yatırım planını engelleyebilir

Bu nedenle duygusal davranmamak adına bazı stratejileri kullanmanızda fayda var. Dolar maliyet ortalaması bunlardan biri. Dolar maliyet ortalaması, piyasadaki dalgalanmaların alımlar üzerindeki etkisini azaltmak için kullanılan bir yatırım stratejisidir. Bu strateji ile her ay düzenli olarak sabit miktarda dolar tutarına denk gelen hisse senedi alırsınız. Bunu piyasanın durumuna bakmaksızın her ay gerçekleştirirsiniz. Sonuç olarak, hisse senedinin fiyatı arttığında daha az, fiyatı düştüğünde ise daha fazla satın alabilirsiniz.

Dolar maliyet ortalaması stratejisini diğer yatırım araçlarına da uygulayabilirsiniz. Bu şekilde piyasa dalgalanmalarından duygusal olarak etkilenmeksizin uzun vadede kar elde edersiniz.

Bireysel hisse senedi takip etmek ve alıp, satmak size göre değilse borsa yatırım fonlarına yatırım yapmayı düşünün. Borsa yatırımlarınızda yardıma ihtiyacınız olduğunu düşünüyorsanız robodanışmanlık hizmeti alabilirsiniz. Robodanışmanlık, yapay zekânın finans sektöründeki uygulama alanlarından birisi olarak karşımıza çıkmaktadır ve teknoloji şirketlerinin, tasarruf sahiplerinin varlıklarını yönetmek üzere geliştirdikleri dijital bir portföy yönetim sistemidir.

2008 küresel krizinden sonra ABD’de ortaya çıkan bu teknolojiyle yönetilen varlıkların değerinin dünya çapında 600 Milyar dolar civarında olduğu ve 2024 yılına gelindiğinde bu rakamın 1 trilyon doların üzerine çıkacağı düşünülmektedir. Türkiye’de de robodanışmanlık hizmeti sunan platformlar mevcut. Robodanışmanlık karşılığında istenen komisyonlar, geleneksel danışmanlar tarafından verilen muadil hizmetler karşılığında istenen komisyonlara göre çok makul. Bu sayede daha uygun bir bedel karşılığında kişisel danışmanlık alabilirsiniz.

Son olarak, borsaya yatırım yapmanın vergilerden tasarruf etmenize yardımcı olacağını da unutmayın. Borsada işlem gören hisse senetlerinin elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar için beyanname verme zorunluluğu yok ve dolayısıyla vergi ödenmesi de gerekmiyor. Normalde stopaja tabi olmasına rağmen stopaj oranı sıfır olarak belirlendiğinden kesinti yoluyla vergi ödenmesi de söz konusu değil.

Mutlaka okuyun: Borsaya Nasıl Yatırım Yapılır?

# Yatırım Tavsiyesi 6: Kariyerinize Yatırım Yapın

Gelecek dönemde ekonomiye ne olur? Borsa düşer mi yükselir mi? Gayrimenkul fiyatları ne kadar artacak? Bu ihtimaller tamamen sizin kontrolünüz dışındadır ancak kontrol edebildiğiniz bir şey var: Kariyeriniz. 2024 yılı her şeyden daha çok kariyerinize ve dolayısıyla geleceğinize yatırım yapmanız için fırsat yılı olabilir.

Kendinize şu soruyu sorun. Kariyerimi geliştirebilmek için ne yapabilirim? Kendi işinizi yönetiyor olmanız ya da bir başkası için çalışmanız hiç fark etmez. Kendinizi işiniz ya da işvereniniz için daha değerli ve vazgeçilmez kılabilecek gelişim fırsatları var mı?

2024 yılı içerisinde hiç olmazsa bilgi ve becerilerinizi artırmaya yönelik bolca okuma ve araştırma yapabilirsiniz. Elinizin altında buna yönelik o kadar geniş imkanlar var ki. “Elektronik kitaplarda, Google’da, YouTube’da, kısaca internette yer alan bir dünya dolusu bilgi size yalnızca bir tık kadar uzakta. Kariyerinize yönelik konferans ve eğitimlere ya da sertifika programlarına katılabilir, ikinci öğretim ya da uzaktan eğitim ile yüksek öğreniminizi tamamlayabilirsiniz.

Birçok insanın aldığı ilave bir sertifika eğitimi kendisini diğer çalışanlar içerisinde özel bir konuma getirebilir ve kariyerinde sıçrama etkisi yapabilir. Bu durum çok iyi bildiğiniz bir konuyu bir eğitim ile belgelendirmeniz durumunda bile çoğu zaman geçerlidir. Bu uğurda gösterilen gayret, harcanan para ve zaman, alanınızda otorite olmanız yolunda atılan önemli bir adımdır ve boşa gitmez. İnsanların her zaman saygı duyduğu ve en fazla para eden şey bilgidir ve bilginiz günün sonunda size daha çok kazandıracaktır.

Mutlaka okuyun: Kariyerinize Yatırım Yapmanın Yolları

# Yatırım Tavsiyesi 7: Yatırım Olarak Ek İş Yapın

Ek gelir elde edebileceğiniz yöntemleri araştırarak 2024 yılının kazancınız açısından rekorlar yılı olmasını sağlayabilirsiniz. Bu başarıyı yalnızca mevcut işinizi sürdürerek elde edemezsiniz.

Ek iş yapmak finansal hedefleriniz ne olursa olsun bunlara ulaşmanızda önemli role sahiptir. Buradan sakın kendinizi hırpalamanız gerektiği sonucunu çıkarmayın. Yalnızca boş zamanınızı değerlendirmek olarak bile tanımlayabileceğiniz yığınla iş bulabilirsiniz.

Mesela yazma alanında potansiyeliniz olduğunu düşünüyorsanız evinizden, oturduğunuz yerden serbest metin yazarlığı yapmayı düşünebilirsiniz. Veya ilgi alanınızda, bilgili olduğunuz ya da sürekli takip ettiğiniz bir konuda bir web sitesi kurabilirsiniz. Artık yeni internet araçları sayesinde web sitesi hazırlamak herkesin biraz çaba ile üstesinden gelebileceği bir konu haline geldi.

Bir hobiniz ya da tutkunuz varsa bunu ticarileştirebilirsiniz. Voltaire “Tutku geminin yelkenlerini şişiren rüzgardır.” der. Bu nedenle tutku ile ortaya çıkarılan ürünler her zaman yüksek niteliğe sahiptir ve alıcısı çok olur.

Tutkunuz el yapımı ahşap ürünler, ya da bir yabancı dil olabilir. Tutkunuzu pazarlamanın bir yolunu araştırın ve yapmayı sevdiğiniz işten para kazanın.

Mutlaka okuyun: Pasif Gelir Kaynakları

# Yatırım Tavsiyesi 8: Borçlarınıza Yatırım Yapın

Borçlarınızı azaltmak da ters açıdan baktığınızda bir yatırım şeklidir.

Borç gece gama, gündüz zillete sebep olur. Borçluyken yatırım yapmak yerine borçlarınızı kapatmaya öncelik verin.

Bir kredi borcunuz varsa, anaparaya eklenen faiz yükünü azaltacak şekilde borcunuzu yeniden yapılandırmaya ya da yapabiliyorsanız kredinizi kapatmaya çalışın. Bu tabii ki kolay değil. Öreğin kredi kartı kullanımında insanlar asgari ödeme yapmayı alışkanlık haline getiriyor ve bu da kalan miktara faiz uygulanmasına neden olarak borçlanmayı negatif bir döngü içine sokuyor. Borç bakiyeniz küçük olsa bile faiz yükü giderek artıyor.

Kredi borcunuza ya da kredi kartı harcamalarınıza aylık toplam %10 faiz uygulandığını düşünün. Borcunuzu kapatmanız %10 getiri elde etmeniz ile eşdeğer. Kısaca faiz borcundan ne kadar uzak durursanız o kadar fazla gelir elde etmiş olursunuz.

Mutlaka okuyun: Borçlardan Nasıl Kurtulunur?

# Yatırım Tavsiyesi 9: Sağlığınıza Yatırım Yapın

Kanuni Sultan Süleyman’ın hastalık anında söylediği; “Halk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi, Olmaya devlet cihanda, bir nefes sıhhat gibi” sözü sağlık konusunda başka söze hacet bırakmaz. Siz de 2024 yılında sağlığınızı çok ciddiye alın ve bu nedenle sağlığınıza yatırım yapın.

Sağlık ve para ilişkisini anlatan başka bir özlü söz de Goethe’ye mal edilir.

İnsanlar önce para kazanmak için sağlıklarını, sonra da sağlıklarını kazanmak için paralarını harcarlar.

Siz sağlığınızı kaybetmeden bu işe önem verin. Yediklerinize dikkat edin ve egzersizi hayat tarzınız haline getirin. Sağlığınıza zararlı bir alışkanlığınız varsa bırakın.

Fiziksel sağlığınız kadar ruh sağlığınız da önceliğiniz olsun. Sizi strese sokan mutsuz eden şeylerle aranıza mesafe koyun. Sizi rahatlatan faaliyetlere önem verin. Spor yapmanın beden sağlığınıza olduğu kadar psikolojinize de olumlu katkı sağlayacağını unutmayın. Bir hobi ile meşgul olmak da keza günlük rutinden ve stresten uzaklaşmanıza ve rahatlamanıza yardımcı olacaktır.

Mutlaka okuyun: İşteki Başarınızda Sağlıklı Olmanın Önemi

# Yatırım Tavsiyesi 10: Altın

Altın ons fiyatının dolara endeksli olması altını çifte kazançlı bir yatırım aracı yapabilmektedir. Çünkü hem dünyadaki altın fiyatları artarken hem dolar ülkemizde değer kazanabilir. Örneğin altının ons fiyatı %2 artar dolar da ülkemizde %1 değer kazanırsa elininizdeki altının değeri %3 artmış olacaktır.

Özellikle dünyada ortalama her 10 yılda bir gerçekleşen ekonomik kriz dönemlerinde fiyatların tavan yaptığını düşünecek olursak bu dönemlerde altına yatırım yapmak çok daha yüksek getirili olabilmektedir.

Hastalık, savaş, doğal afet gibi her türlü kriz dönemlinde, altın kendini güvenmek isteyenlerin sığınağı olmaktadır.

Mutlaka okuyun: Altına Yatırım Nasıl Yapılır?

# Yatırım Tavsiyesi 11: Gayrimenkul ve Arsa

2024 yılının borsa gibi gayrimenkul yatırımları açısından da yatırımcıyı memnun edecek bir yıl olacağı birçok yatırım uzmanı tarafından dile getiriliyor. 2024 yılına bakıldığında bile gayrimenkul fiyatları yükselme trendini korumayı başardı.

Gayrimenkul fiyatlarının yükselişinin sonu yok gibi görünüyor. Bunda inşaat sektörünün Türkiye’de başat sektörlerden birisi olmasının etkisi büyük.

Emlak alıp satmak bana göre değil ancak gayrimenkul yatırımlarının karlılığı beni cezbediyor diyorsanız, Gayrimenkul Yatırım Ortaklıklarına (GYO) yatırım yapabilirsiniz. GYO’lar, gayrimenkullere, gayrimenkule dayalı projelere ve gayrimenkule dayalı sermaye piyasası araçlarına yatırım yapmak suretiyle faaliyet gösteren özel bir portföy yönetim şirketi tipidir.

Portföyündeki gayrimenkullerin alım satımından kar sağlayan GYO, yıl sonunda bu karı ortaklarına temettü olarak dağıtmakta ve gayrimenkul gelirini ortaklarına aktarmaktadır. Böylece GYO paylarını satın alarak ortak olan bir yatırımcı, deyim yerindeyse elini kirletmeden yüksek getirili gayrimenkullerin gelirlerinden yararlanmış olmaktadır.

Buna ilave olarak, devletin konut ve gayrimenkul sahipliği konusunu bir kamu sorunu olarak algılaması sonucu uyguladığı vergi teşvikleri, gayrimenkul finansmanında GYO modelini cazip hale getirmektedir. Ayrıca, küçük miktarda katılım ile büyük bir fon havuzuna ortak olmak ve yatırımın çeşitlendirilmesi, riskin dağıtılmasını sağlamakta da yatırımcılar için gayrimenkul yatırım ortaklıklarını cazip kılmaktadır.

Mutlaka okuyun: Neden Arsaya Yatırım Yapmalısınız?

Warren Buffet’tan En İyi Yatırım Tavsiyeleri

Warren Buffett’ın yatırım tavsiyeleri zamandan bağımsız olarak değerlidir. Zaman içerisinde sayısız yatırım hatası yaptım ve hemen hemen hepsi, Buffett’ın yatırım tavsiyeleri ile bağlantılıydı.

Yatırımcılar, Buffett’ın yatırım tavsiyelerini akılda tutarak kayıplarını telafi edebilecek ve finansal hedeflerini zora sokmayacak yan yollar seçmelidir.

Uzun süren incelemelerimizin ardından, Warren Buffett’ın en beğendiğimiz yatırım tavsiyelerini sizler için listeledik.

Listededeki her bir tavsiye, Buffett’a ait özlü bir söz ile destekleniyor ve yatırımcılar için güvenli seçeneklere ışık tutuyor.

12- Bildiğiniz Şeylere Yatırım Yapın, Daha Fazlasına Değil

Hata yapmanın en kolay yolu, fazlasıyla karmaşık yatırım seçeneklerine yönelmektir.

Çoğumuz kariyerlerimizi bir avuç farklı sektörde çalışarak geçiririz. Bu nedenle, muhtemeldir ki bahsi geçen sektörler hakkında yeterli birikime sahibiz ve bu alandaki en iyi firmaları az çok biliyoruz.

Öte yandan, yatırıma açık firmaların çoğunluğu, hakkında çok az ya da hiç bir bilgiye sahip olmadığımız sektörlerde faaliyet gösteriyor.

Anlayamadığınız hiçbir işe kesinlikle yatırım yapmayın. – Warren Buffett

Bu durum, bahsi geçen alanlara yatırım yapamayacağımız anlamına gelmese de, fazlasıyla dikkatli olmamız gerekir.

“Birçok firmanın çalışma şekli, benim kolayca anlayabileceğimden çok daha karışık ve tam da bu nedenle, bir biyoteknoloji firmasının ilaç dağıtım hattının başarılı olup olamayacağı, gençlere yönelilk modada sonraki trendlerin ne olacağı ya da yarı iletken çiplerde devrim yaratacak sonraki teknolojik gelişmeyi öngörmem imkansıza yakın.

Bu tür karmaşık durumlar, firmalar tarafından yaratılan kazancı ortaya çıkaran etkenler olsa da, öngörmek oldukça zor ve risklidir.

Bu türden bir işletme ile karşılaşıldığında, basitçe pas geçmek en makul seçenektir.

Piyasada fazlasıyla seçenek bulunurken, anlaması ve tahmini fazlasıyla zor olan firma ya da sektörlere takılı kalmaya gerek yok. Tam da bu nedenle, Warren Buffett kariyeri boyunca hiçbir teknoloji firmasına yatırım yapmamıştır.

Eğer 10 dakika içerisinde bir firmanın nasıl para kazandığını ve bulunduğu sektörü etkileyen kriterleri anlayamazsam, bir sonraki seçeneği ele almaya başlarım.

Piyasada bulunun 10 binin üzerinde firmanın sadece birkaç yüz tanesi benim basitlik standartlarıma uyuyor.”

Peter Lynch’in de söylediği gibi:

Kalemle çizerek anlatamadığın hiçbir fikre yatırım yapma.

Sadece anladığınız yatırımlara yönelirseniz, birçok olası hatanın önüne geçmiş olursunuz.

13- İş Kalitesinden Asla Ödün Vermeyin

Karmaşık işlere ve sektörlere karşı bahsettiğimiz tutumu sergilemek net olsa da, yüksek kaliteli işletmeleri belirlemek oldukça zorlu olabilir.

Warren Buffett’ın yatırım stratejisi, yıllar içerisinde değişip gelişerek yüksek kaliteli ve uzun vadede umut verici bir şekilde düzenli büyüyen işletmelere yöneldi.

Konuya hakim olan yatırımcılar Berkshire Hathaway yatırımının Buffett’ın en kötü yatırımı olduğunu duyduklarında şaşıracaktır.

Berkshire tekstil sektöründeydi ve Buffett fiyatını uygun bulduğu için satın aldı. Buffett bu şirkete yatırım yaparken şu düşünceleri benimsiyordu: Herhangi bir şirketi yeterince düşük fiyattan alırsanız, işletmenin uzun dönem performansı kötü olsa bile bir gün uygun bir fırsat karşınıza çıkar ve kâr ederek bu yatırımı elinizden çıkarabilirsiniz.

Uzun yılların getirdiği deneyimin ardından ise, Warren Buffett bu türden bir yatırımın en basit tabirle ahmaklık olduğu sonucuna vardı.

Ucuza kapattığınızı sandığınız bu düşük fiyatlı yatırımlar aslında pek de ucuza gelmez. Bu tür zorlu işletmelerde bir sorun çözülmeden bir diğeri gün yüzüne çıkar ve düşük getiri nedeni ile yatırım yavaş yavaş erir.

Mükemmel bi firmayı ortalama bir fiyata satın almak, ortalama bir firmayı mükemmel bir fiyata satın almaktan çok daha iyidir. – Warren Buffett

İşletme kalitesini anlamak için kullandığım en önemli finansal oranlardan biri de, yatırım geri dönüş süresidir.

Zaman mükemmel işletmelerin dostu, ortalama işletmelerin düşmanıdır. – Warren Buffett

Kısa geri dönüş süresi değer yaratır ve genellikle rakip firmalara karşı üstünlüğü gösterir. Genel olarak geri dönüş süresi 5 ila 10 yıl arası olan olan firmalara yatırım yaparım.

14- Hisse Alırken Sonsuza Kadar Satmayacak Gibi Düşünün

Yüksek kaliteli bir işletme uygun bir fiyata alındığında, bu hisseler ne kadar süreliğine elde tutulmalı?

Eğer bir hisseyi 10 yıl boyunca elde tutmayı düşünmüyorsanız, onu 10 dakika bile elde tutmayın. – Warren Buffett

“Bizim en sevdiğimiz elde tutma süresi sonsuza kadardır.” – Warren Buffett

“Eğer halka açık bir arzda doğru şekilde alım yapıldıysa satmak için uygun bir zaman yoktur.” – Phil Fisher

Warren Buffett net bir şekilde al ve tut mantığı ile hareket ediyor ve sahip olduğu hisselerin bazıları onlarca yıldır ona ait.

Peki neden? İlk olarak uzun vadede önü açık ve başarılı bir işletme bulmak oldukça zor bir iş ve bu nedenle Buffet ince elenip sık dokunmuş bir portföy yönetiyor.

Dahası, kaliteli işletmeler zaman içerisinde yüksek ve sürekli artan getirilere sahiptir. Aynen Buffett’ın dediği gibi, zaman başarılı işletmelerin dostudur. Temel değerlerin hisse fiyatlarına etki etmesi uzun yıllar alır ve sadece sabırlı yatırımcılar ödülü kazanır.

Bunların yanı sıra sürekli alım satım yapmak, vergi ya da komisyon adı altındaki etkenlerle sürekli yatırımı tüketir. Bu nedenle iyi bir alım yapıp arkanıza yaslanmak en mantıklı stratejidir.

Borsa, parayı sabırsız olandan alıp sabırlı olana teslim eden bir araçtır. – Warren Buffett

15- Çeşitlendirmek Tehlikeli Olabilir

Bireysel yatırımcılar, kazançlarının çoğunu birçok farklı sektördeki hisselere yatırım yaparak kazanıyor.

Warren Buffett ise bu yaklaşımın tam tersine sahip. 1960 yıllarda Buffett’ın portföyünün yüzde 35 gibi büyük bir kısmı tek bir şirketteydi.

Basitçe anlatmak gerekirse Buffett, inandığı şekilde hareket ederek ve piyasaların iyi bir fiyata başarılı bir alım fırsatları sunmakta çok da bonkör olmadığını bilerek yatırım yapıyor.

“Sahip olduğumuz yatırımların büyük kısmının birkaç hisseden oluştuğunu fark edebilirsiniz. Uzun vadeli yatırıma uygun tercihler yapıyoruz ve tamamı için geçerli kriterleri ele alarak değerlendiriyoruz. Bu kriterler de:

1) Uzun vadeli ekonomik karakteristik.

2) Liyakatlı ve dürüst yönetim.

3) Asıl değerine nazaran cazip bir fiyata sahip olup olmaması.

4) Bilgi sahibi olduğumuz bir sektör ve uzun vadede öngörebileceğimiz işletme karakteri.

Bu testlerden geçen firmaları bulmak oldukça zor ve tam da bu nedenle yatırımlarımız dar bir alanda kalıyor. Kısaca güvenilir kabul edebileceğimiz yüzlerce seçenek bulamıyoruz. Öte yandan cazip olarak adlandırabileceğimiz dar bir portföye yoğunlaşmak bizim için oldukça güven verici.” – Warren Buffett

Böyle bir fırsat çıktığında ise Buffett’ın tutumu daha cesurdur.

“Fırsatlar belirsiz aralıklarla karşınıza çıkar ve gökten altın yağdığında hesap yapmayı bırakıp yatırım yapmak gerekir.” – Warren Buffett

Madalyonun öteki yüzünde ise, cahillikten ya da cesaretten gelen özgüven ile yatırımlarını fazlasıyla çeşitlendiren yatırımcılar bulunuyor. Yüz farklı hisseye sahip olmak, bir yatırımcının gelişmeleri takip ederek yatırımlarına etkisini değerlendirebilmesini imkansız hale getirir.

Aşırı çeşitlendirme ayrıca, birçok vasat yatırım anlamına gelir ve başarılı yatırımlardan elde edilecek kazançları düşürmekten başka bir işe yaramaz.

Çeşitlendirme cehalet karşısında bir korumadır ve ne yaptıklarını bilenler için çok az anlam ifade eder. – Warren Buffett

Bunu belki de en iyi Charlie Munger özetlemiştir.

“Aşırı çeşitlendir fikri çılgınlıktır.” – Charlie Munger

Eğer 20’den fazla hisseye sahipseniz, oturup ciddi bir şekilde düşünmeye ve bunların arasından en iyileri seçmeye odaklanmalısınız.

16- Çoğu Haber Aslında Haber Değildir

Her gün e postama tonlarca finans haberi geliyor. Sadece başlıkları okumaya alışık olduğumdan, içerikteki bilgilerin hemen hepsini kenara itiyorum.

80-20 kuralı, sonuçların yaklaşık yüzde 80’inin bir olayın nedenlerinin yüzde 20’sine atfedilebileceğini iddia eder.

Konu finans haberlerine geldiğinde ise, bu kuralın 99-1 olduğunu iddia edebilirim. Yaptığımız yatırımların yüzde 99’u, okuduğumuz haberlerin sadece yüzde biri ile ilişkilendirilebilir. Haberlerde ya da gazetelerde karşımıza çıkan haberlerin çoğunluğu gürültüden ibaret ve sadece bizim duygularımızı hedef alarak harekete geçirmeye çalışıyor.

“Hisse sahiplerinin kaprisli ve mantık dışı hareketleri nedeni ile diğer hissedarlar da aynı şekilde mantıksız davranıyor. Ekonomi, piyasalar, faiz oranları, fiyat hareketleri ve kağıtlar üzerine çok fazla söz söylendiği için, yatırımcılara bu dedikoduları ciddiye alabiliyor ve daha da kötüsü, bu yorumlara göre hareket ediyor.” – Warren Buffett

Odaklandığım ve dikkate aldığım firmalar zamana karşı test vermiş ve başarılı olmuş firmalardır. Birçoğu yüzyılı aşkın bir süredir varlar ve akla gelmeyecek birçok zorluk karşısında sınandılar.

Bu şirketlerin ömürleri boyunca kaç kez bittiği ya da göklere çıktığı haber metinleri yayınlanmıştır. Fakat her biri halen ayaktalar.

Örneğin Coca Cola firmasının yılın bir çeyreğindeki hedefinden yüzde 4 oranında şaşması sizce çok da önemli midir?

Ya da hisseleri yüzde 10 düştüğü için Johnson & Johnson kağıtlarını satmak gerekir mi?

Peki ya Düşen petrol fiyatları nedeniyle değer kaybeden Exxon Mobil’i elden çıkarmak gerekir mi?

Bu soruların cevabı hemen hemen her zaman “hayır” olarak verilir. Fakat bu tür hadiseler tabii ki fiyatlara ciddi şekilde yansıyabilir. Finans bültenleri de bu tür durumları sürekli göz önüne taşımalıdır ki, ilgi çekmeye ve okunmaya devam edebilsinler.

“Piyasaların manik depresyon bir yapıya sahip olduğu akılda tutulmalıdır.” – Warren Buffett

Yatırımcı olarak bir haberin yatırım yaptığımız firmanın uzun vade kazanımlarına etkisi olup olmadığını değerlendirmemiz gerekir.

Eğer bu soruya cevap “hayır” ise, muhtemelen piyasaların yaptığının tersini yapmalıyız. Yani Coca Cola hisseleri yüzde 4 değer kaybettiyse ve getirisi düştüyse, daha fazla almayı değerlendirmek gerekir.

Piyasalar öngörülemez ve dinamik bir yapıya sahiptir. Dinleyeceğimiz ve üzerine harekete geçeceğimiz haberleri çok iyi seçmek zorundayız. Bana göre en önemli yatırım tavsiyesi budur.

17- Yatırım Roket Bilimi Değildir Fakat Kolay Bir Kestirme de Bulunmaz

Yatırım hakkında en çok inanılan mitlerden biri de, sadece ileri düzeyde bilgiye sahip insanların doğru tercihler yapabileceğidiz.

Öte yandan sadece zeka ile yatırım kararı vermek neredeyse imkansızdır.

Roket bilimci olmanıza gerek yok. Yatırım 160 IQ sahibi birinin 130 IQ sahibi birini yenebileceği bir oyun değildir. – Warren Buffett

Warren Buffett’ın yatırım felsefesini kullanmak için dahi olmaya gerek yok fakat düzenli olarak piyasaların önünde olmak ve içgüdüsel hatalardan kaçınabilmek oldukça zor bir iştir.

Bir bu kadar önemli nokta da, piyasaların önünde olmak için sihirli kurallar ya da kolay bir kestirmenin olmadığını ve asla olmayacağını bilmektir.

“Yatırımcılar tarihsel modellemelere şüpheyle yaklaşmalıdır. Bu modeller etkileyici olması için hazırlanır. Yatırımcılar sıklıkla bu modellerin arkasındaki ön kabulleri değerlendirmeyi göz ardı eder. Size sunulan formülleri dikkati inceleyin.” – Warren Buffett

Her şeyi kolayca halletmenizi sağlayacak kurallar dizisi sunan ve bunu size satmaya çalışan insanlar ya çok saftır ya da dolandırıcı. Bu türden, kendi kendini uzman ilan eden insanlardan uzak durmanızı tavsiye ederim. Zira iddia ettiği gibi sihirli kurallara sahip olsaydı size bunları satmak için uğraşmasına gerek olmazdı.

İnsanları kandırmak, onları kandırıldıklarına ikna etmekten daha kolaydır. – Mark Twain

Yatırım prensiplerini belirleyen kurallara sahip olmak faydalı olsa da, yatırım yine zor ve akıl kullanmayı gerektiren bi iştir.

“Kolay olması gerekmiyor. Kolay olduğunu iddia eden kişi aptaldır.” – Charlie Munger

18- Fiyat ve Değer Arasındaki Farkı Bilin

Hisse fiyatları sürekli karşımıza çıkar. Bir sebepten yatırımcılar, grafik üzerindeki değerleri ciddiye alırlar.

Borsa, her şeyin fiyatını bilen ama hiçbir şeyin değerini bilmeyen kişilerle doludur. – Phil Fisher

Fakat zaman zaman hisse fiyatları ile firmanın uzun vadedeki değeri arasında hemen hemen hiçbir bağlantı kurulamaz.

Finansal kriz dönemlerinde birçok kağıt ucuza alınabilir zira yatırımcılar satma konusunda aceleci davranır ve firmaların kalitesine ya da potansiyel kazançlarına bakmazlar.

Birçok firma rekabette onları öne çıkaran değerleri sayesinde, düşüş dönemlerinde güçlenmeye devam eder ve potansiyellerini çok daha parlak hale getirir.

“2008 yılındaki olağanüstü finansal panik döneminde, ciddi bir çöküş emareleri görülmesine rağmen çiftliğimi ya da New York’ta bulunan emlaklarımı satmayı aklımdan bile geçirmedim. Ve eğer sahip olduklarımın yüzde 100’ü de uzun vadede güvenilir yatırımlar olsaydı, onları elden çıkarmak ahmaklık olurdu.Yani neden mükemmel bir işletmedeki payımı satayım? Herhangi birinin, bir noktada hayal kırıklığı yaşatabileceği bir gerçek olsa da, bir bütün olarak iyi iş çıkaracakları kesin.” – Warren Buffett

Uzun vadeli yatırımcılar olarak Warren Buffett’ın yatırım tavsiyesine kulak vererek, kaliteli yatırımları fiyatları düştüğünde almalıyız.

Hisse fiyatları yatırımcıların duygu durumu ile değişir, fakat bu demek değildir ki firmanın gelecekteki nakit akışı buna bağlı olsun.

Firmanın gelecekteki nakit para akışı ile ilgili tartışmalar devam ediyor olsa da, anlaşmazlıklar genellikle fiyat değişimleri ile kıyaslanamayacak kadar düşüktür.

Yatırımcılar fiyat ile değeri birbirinden ayırabilmelidir. Emeklerini kaliteli yatırımları uygun fiyata alabilmek üzerine yoğunlaştırmaları gerekir.

19- En İyi Hamle Genellikle Sıkıcıdır

Borsa yatırımı yapmak kısa yoldan zengin olma yolu değildir.

En iyi tabiri ile borsa, en ideal ya da orta düzeyde yatırımın büyütülebileceği uzun vade çalışmasıdır.

Yatırımın heyecan verici olması beklenmez. Büyük kazançlar sağlayabilecek yeni firmalardan ise, değerini zaten kanıtlamış şirketlere yatırım yapmak çok daha akıllıcadır.

“Bir dolu seçenek arasında kazandıracak birkaç tane yatırımı seçmek için uğraşmıyoruz. Bunu başaracak kadar zeki değiliz ve olmadığımızı biliyoruz.” – Warren Buffett

Sonuç olarak amaç, uzun vadede getiri sağlayacak kaliteli işletmeleri bulmaktır. Eğer bu işi düzgün yapabilirsek portföyümüzün getirisi kendini kurtaracaktır.

Uzun ve başarılı bir hayatı olan çoğu firma, basit ürün ve hizmetler sunan işletmelerdir. Örnek olarak ise atıştırmalık, içecek, diş macunu, ilaç ve benzeri ürünler gösterilebilir.

Bu örnekler çok da heyecan verici seçenekler olmasa da, sektördeki değişimler, bu liderleri koruyacak şekilde yaşanır.

“Alkışlarla karşılanan yatırımlar karşısında dikkatli olun. En iyi yatırım davranışları genellikle sıkıcıdır.” – Warren Buffett

Kahraman olmaya çalışmanın ve yatırımlar ile insanları etkilemeye çalışmanın gereği yoktur. Sıkıcı olmak daha iyi bir seçenektir.

20- Sadece Tanıdığınız ve Güvendiğiniz İnsanları Dinleyin

Yazdığı metinler ve katıldığı röportajlarda Buffett, sadece güvenilir ve işini bilen ekiplere yatırım yapılmasının altını çizer.

Açıkça söylemek gerekirse Buffett, çalışma ortaklarını çok dikkatli bir şekilde seçer. Onların davranışları bir yatırımın uzun vadede başarılı ya da başarısız olmasını sağlayabilir.

“Yönetim hissedarların çıkarlarına karşı duyarsız davrandığında, hissedarlar bunun sonuçları ile uzun yıllar boyunca karşı karşıya kalır.” – Warren Buffett

Warren Buffett hemen hemen herkesten daha fazla bu işin içinde olduğu için, kimlerin daha başarılı ve daha güvenilir olduğu hakkında çok daha net ve doğru bilgiye sahip olduğunu biliyor.

Bizim için bu seçimleri yapmak daha zor olsa da, yatırım kararı verirken kimleri dinleyeceğimizi seçebiliriz.

Finans dünyası iyi ve kötü birçok karakteri barındırır. Ne yazık ki birçokları da, yatırımcıların korkuları ve gerçek dışı beklentilerini kullanarak onları av konumunda değerlendirir.

Birçok finans “uzmanı” daha fazla reklam, sansasyonel iddialar ve benzeri yollarla üye kazanmaya ya da size komisyon kazanmak amacı ile satış yapmaya çalışır.

Bu hareketlerin hiçbiri yatırımcıya fayda sağlamaz. Uzman olduğu iddiasındakiler de, sizden daha iyi tahminlerde bulunamazlar. Sadece kendi çıkarları için, güvenilir insan rolü oynarlar.

Aslına bakarsanız, çoğu “uzmanın” verdiği tavsiyeler, sıradan olmaktan daha ileri gitmez.

Borsa, Rolls Royce’a binen insanların metroyu kullanan insanlardan tavsiye aldıkları tek yerdir. – Warren Buffett

Yatırımcılar tavsiyem, gerçeklerden şaşmaları, gerçekçi hedefler seçmeleri ve planlarından şaşmamalarıdır.

Kimse varlıklarınızı sizden daha fazla umursamaz. Bu nedenle kime güveneceğinize dikkatli karar verin.

Warren Buffett’ın Yatırım Tavsiyesi Üzerine

Çoğu zaman yatırımı olması gerekenden daha zor hale getiriyoruz. Warren Buffett mantık üzerine kurulu basit bir yaklaşımı benimsiyor. Buffett’ın yatırım tavsiyelerini oldukça makul bulmakla beraber, bu tavsiyeleri uygulamanın her zaman kolay olmadığını da görebiliyorum.

Warren Buffett’ın yatırım tavsiyelerinden bazılarını benimseyerek; uzun vadeye odaklanmak, hakim olduğumuz alanda kalmak, sayıları azaltarak idare edilebilir bir portföy oluşturmak, amacımıza ulaşmamızı kolaylaştıracak adımlardır.

İlginizi çekebilir

Beynimiz, Yatırım Kararlarımızı Nasıl Etkiliyor?

Warren Buffett’tan 10 Önemli Yatırım Tavsiyesi

Dipnot: Paylaşılan bilgiler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir.