Mükemmeliyetçilik iki ucu keskin kılıç gibidir.
Bir yandan sizi üstün performans gösterme konusunda motive eder, diğer yandan da gereksiz bir strese ve yavaşlamaya neden olur.
Peki mükemmeliyetçiliğin olumlu yanlarından faydalanırken olumsuz yanlarından nasıl korunmak gerekir?
Mükemmeliyetçilik neden kaynaklanır?
Uzmanlar mükemmeliyetçilik hakkında şöyle diyor:
“Mükemmeliyetçiliğin temelinde aslında korku ve güvencesizlik vardır. Kusursuzluğa inanan kimseler, bu düşünce olmadığında performanslarının düşeceğinden endişe eder. Bu nedenle verimliliğe ket vurmasına karşın mükemmeliyetçilikte ısrar ederler. Eğer gerçekten başarılı bir insan olmak istiyorsanız bazı şeylerin kusurlu olmasına göz yummak gerekir.”
Uzmanların mükemmeliyetçilik hakkındaki görüşleri bu şekilde.
Şimdi gelin isterseniz, mükemmeliyetçiliğin iş hayatında yol açtığı olumsuz durumlardan kurtulmak için neler yapmak gerektiğine bakalım.
1. Büyük Resmi Görün
Mükemmeliyetçi bir insan size detaylara odaklanmanın aşırı zaman aldığını, kusursuzluğa ulaşmanın aşırı bir çaba gerektirdiğini söyleyecektir.
Mükemmeliyetçi bir insan asla ortalama bir sonuca, geçer nota razı olmaz. Tabii siz de böyle bir düşünce yapısına sahip olmalısınız.
Anak mükemmeliyetçiliğin zaman, emek gibi konulardaki maliyet fırsatını da gözden kaçırmamak gerekir.
Yani kendinize “Vaktimi doğru kullanıyor muyum? Gerçekten verimli ve üretken çalışıyor muyum?” diye sormalısınız.
Bu bağlamda yaptığınız işin etkisini artırmaya yönelik çalışmalısınız. Yani bir sunumu 3 saatte hazırlıyor olabilirsiniz, fakat bu sunumun müşteri üzerinde ne derece etkili olduğunu da gözardı etmemeniz gerekir.
Bazı konularda mükemmel olmamak, size daha önemli konulara odaklanma konusunda zaman ve fırsat verir. Bu bağlamda etkisi marjinal düzeyde olan bir iş için mükemmeliyetçiliği bırakmalı, zaman ve enerjinizi daha önemli işlere ayırmalısınız.
2. Yorum ve Görüşlere Açık Olun
Mükemmeliyetçiliğin olumsuz yönlerinden kurtulmak için standartlarınızı kalibre etmeniz de gerekir.
Örneğin bir rapor hazırlıyorsunuz diyelim. Bu raporu hazırlarken süreç boyunca iş arkadaşlarınıza ve üstlerinize raporu gösterin.
Patronunuzun “Gayet iyi ve yeterli.” dediği bir rapor için fazladan 5 saat daha harcamanıza gerek kalmaz böylece.
Halbuki bu raporu patrona göstermeden tek başınıza hazırlarken belki de 10 saat uğraşacaktınız. Bu nedenle rapor hazırlarken iş arkadaşlarınızın fikrini almayı unutmayın. Onlardan aldığınız feedback’ler size raporu tamamlama konusunda son derece yardımcı olur.
Yani rutin bir rapor hazırlayarak Nobel ödülüne aday olmayacaksınız. O nedenle çevrenizden feedback, yorum ve öneri alarak bu raporu tamamlayın.
3. Kontrol Listesi Hazırlayın
Kusursuzluk hedefi, biraz da amaçsız bir yolculuğa çıkmaya benzer. Yürürsünüz, yürürsünüz ancak esas hedefe varıp varmadığınız konusunda hiçbir fikriniz olmaz.
Benzer şekilde bir mükemmeliyetçi de üzerinde çalıştığı işten bir türlü ayrılamaz ve ortaya çıkan sonuçtan genelde pek memnun olmaz.
Bu nedenle soyut bir mükemmellik hedefi yerine somut bir kontrol listesi hazırlayın. Bu listede çalışmanızda yer alması gereken unsurları listeleyin ve çalışma üzerinde ilerledikçe bu listeye tik atın. Böylece sizin düşüncenizde “mükemmel” olan bir unsurların hepsini bu çalışmaya eklediğinizden emin olursunuz.
Soyut, tanımsız ve muğlak bir mükemmellik anlayışıyla yola çıkarsanız asla yaptığınız işten memnun olmazsınız.
4. Gereksiz Derecede Düşünmeyin
Mükemmeliyetçiliğin en yaygın belirtilerinden biri bir hayal ya da proje hakkında uzun uzun düşünmek ancak eyleme geçme noktasında tutuk kalmaktır.
Bu durum esasında bir anksiyete göstergesidir. Bir proje hakkında haddinden fazla düşünmek sağlıksız ve verimsiz bir durumdur. Sorun çözümünü düşünmek ile anlamsız bir düşünce mesaisi yapmak arasında fark vardır ve bu anlamsız düşünce zincirinin kırılması şarttır.
Bu kısır döngüden kurtulmanın ilk adımı, gereksiz derece çok düşündüğünüz zaman bu durumu fark etmektir. Düşüncelerinizin belli bir biçim aldığını fark ettiğiniz an nerede olduğunuzu, ne yaptığınızı ve saatin kaç olduğunu, çevrenizde kimlerin olduğunu not alın.
Bu tür uzun düşünce anlarında genelde geçmişteki olumsuz olay ve tecrübelere odaklanmalısınız. O yüzden bu esnada belli bir proje ve plan hakkındaki düşüncelerinizin sağlıklı olduğunu söylemek de güçtür.
Bu kısır düşünce döngüsünden kurtulmak için farklı şeyler yapın. Mesela iş yerindeyseniz bir süredir yapmadığınız farklı bir rapor üzerinde çalışın. Sıradan ve konsantrasyon gerektiren 10 dakikalık bir iş sizin düşüncelerinizin kontrolünü sağlamanıza yardımcı olacaktır.
5. Fikir Alışverişi Yapın
Mükemmeliyetçilik konusundaki yaklaşımınız hakkında başka insanlarla konuşun. Patronunuz, iş arkadaşınız, mentorunuz ya da eşiniz olabilir.
Onlara karşı dürüst ve şeffaf olun. Bu kişilere mükemmeliyetçilik konusundaki fikirlerinizi anlatın.
“Mükemmeliyetçiliğin etrafıma faydasız olduğu anlarda beni uyarmanızı istiyorum.” diyerek bir söz verin ve çevrenizdeki kişilerin gereksiz detaylara odaklandığınız anda sizi uyarlamalarını (uyandırmalarını) isteyin.
6. Gelişiminizi Takip Edin
Mükemmeliyetçi eğilimlerinizi kontrol altına almaya çalışırken gelişiminizi haftalık olarak takip edin.
“Bu hafta hata yaparım korkusuyla yapmaktan vazgeçtiğim bir şey oldu mu?
“Kusursuz bir çalışma yürütmemin değmediği anlar oldu mu?”
Bu noktada amacınız mükemmeliyetçiliğin size hangi durumlarda fayda sağladığını, hangi durumlarda faydasız olduğunu kavramaya çalışmak olmalıdır.
Mükemmeliyetçi Bir İnsanın Yapması Gerekenler
Bir işin ne zaman üstün bir performansla tamamlanması gerektiğini öğrenin. Bazen sadece bitirmek bile yeterince değerli bir hedeftir.
Gelişiminizi takip edin. Mükemmeliyetçi eğilimlerinizi kontrol ettiğiniz anları tespit edin.
Standartlarınızı kalibre edin. Söylediğiniz ya da yazdığınız bir şeyin “son söz” niteliği taşıması gerekmez. Bazen faydalı bir şey yapmak da yeterlidir. Yani her eyleminizden üstün başarı amacı taşımayın.
Mükemmeliyetçi Bir İnsanın Yapmaması Gerekenler
Problem çözerken gereksiz düşüncelere dalmayın. Zihniniz karıştığında ve konudan uzaklaştığınızda kısır döngüyü kıracak şeyler yapın.
Yapacağınız işler için bir kontrol listesi hazırlayın. Bu liste üzerinden hareket edin. Kendinize muğlak, soyut ve tanımsız mükemmellik hedefleri belirlemeyin.
Vaka İncelemesi
Stacy Caprio’nun mükemmeliyetçiliği onun bazı işleri yapmamasına neden oluyordu.
“Nasıl yapacağımı tam bir şekilde bilmediğimde o işe asla başlamak istemiyordum. Kusursuzluk arzusu benim yoluma taş koyuyor, yeni şeyler denememe engel oluyordu.”
Kariyerinin ilk döneminde dijital pazarlama ajansında çalışan Caprio’nun görevlerinden biri müşterilerin web sitelerini incelemek ve etiketlemekti. Bu sayede müşterilerin satış ve kazanç oranları hakkında bilgi sahibi olunuyordu.
Web sitesi etiketleme konusunda daha önce deneyimi olmayan Stacy Caprio bu konuda hata yapmaktan çok korkuyordu.
“İşimi iyi yapmak ve işimi iyi yaptığımın görülmesini istiyordum.”
Caprio deneyimi ve bilgisi olmayan bu alanın bir yerinden başlayıp deneyim ve bilgi kazanmak yerine e-maillerle, diğer pazarlama kampanyalarıyla zaman geçiriyordu. Yani yapması gereken esas işi, “ya mükemmel olmazsa” korkusuyla pas geçiyordu.
“Bu işi aklımdan da çıkaramıyordum gerçi. Yeni bir şey yapmaya kalktığım her an bu etiketleme işi geliyordu aklıma. Diğer işlere kendimi tam anlamıyla veremiyordum yani.”
Stacy Caprio bu durumun farkında olmasına rağmen bir türlü kısır döngüyü kıramıyordu. Lakin sonunda düşünce yapısının değişmesi gerektiğini fark etti ve bir işi tamamlamanın o işi mükemmel hale getirmekten daha önemli olduğunu anladı.
Caprio’nun düşünce yapısının değişmesinde ünlü yazarların ilk taslağı bir çırpıda yazıp sonra yazdıklarının üzerinde gereken düzenlemeleri yaptıklarını öğrenmesi etkili oldu.
“İlk denemenin kusursuz olmayacağını idrak ettim. İlk deneme berbat bile olabilir, ancak bu son değildir. Üzerinde çeşitli düzenlemeler yapılarak daha iyi hale getirebilir. Bu mantığı kaptığım anda mükemmeliyetçiliğin hayatıma ket vurmasının önüne geçtim.”
Stacy Caprio bugün kendi işini kuran bir girişimci. Her.ceo adlı web sitesinde insanlara ek iş yapma konusunda danışmanlık hizmeti veren Caprio, aynı zamanda mükemmeliyetçiliğin olumsuz yönleriyle mücadele etmek üzere bir blog yazıyor.
“Bir şeyin mükemmel olduğunu düşünmeniz, o şeyin mükemmel olduğu anlamına gelmez. İnsanların yorum ve önerilerini de dikkate almanız gerekir. İnsanlardan herhangi bir yorum almak için de ortaya iyi ya da kötü bir ürün koymak gerekir. İlk ürünü ortaya koyduktan sonra nelerin düzeltimesi ve iyileştirilmesi gerektiğini zaten herkes gibi siz de fark edersiniz. Önemli olan ortaya iyi ya da kötü bir şey koyma cesaretini bulmak ve eyleme geçmek.”
