Mantar yetiştiriciliğine meraklıysanız maddi getirisi yüksek olan istiridye mantarlarına odaklanabilirsiniz. Kavak ve kayın mantarı olarak da bilinen bu türün yetiştirilmesi son derece kolaydır ve mantarı yetiştirmeye başladığınızda birkaç haftada iyi para kazanır hale gelebilirsiniz.
Şimdi size istiridye mantarı yetiştirmekle ilgili faydalı 10 bilgi vereceğiz.
1. Neden istiridye mantarı?
Egzotik mantar çeşitlerine olan talep giderek artıyor. Sırf geçen yıl Amerika’da 680 ton egzotik mantar yetiştirildi. İstiridye mantarı da egzotik bir mantar türüdür. Yetiştirmesi çok kolay olan bu mantar türü, 6 haftada büyür ve kilosu yaklaşık 12-15 TL arasında alıcı bulur. İşte bu nedenle istiridye mantarı yetiştirmek maddi açıdan mantıklı bir tercih olur.
2. Mantar tohumunu nereden temin edebilirim?
Mantar tohumunu ya steril bir kültür ortamında kendiniz yetiştirirsiniz ki bu daha az maliyetli olur. Ancak başlangıçta yetiştirme ortamını hazırlama maliyetine katlanmak durumunda kalırsınız. Ya da mantar tohumu satan dükkanlardan aşılanmış hazır yumurta alabilirsiniz.
3. Kuluçka odasının sıcaklığı nasıl olmalıdır?
Mantarların sağlıklı büyüyebilmesi için kuluçka odasının sıcaklığı ortalama 24-25 derece olmalıdır.
4. Ek besin maddesi kullanabilir miyim?
İlave gıda mantarların aromasını ve büyümesini olumlu etkiler. Pamuk çekirdeği küspesi, yonca küspesi ve soya küspesi en yaygın ek besin maddeleridir.
5. Mantarların saflığını nasıl sağlayabilirim?
Mantar yumurtalarının, saplarının ve bizatihi mantarın temas ettiği yerlerin temiz olmasına dikkat edin. Yüzeyleri düzenli olarak silin ve dezenfekte edin. Odaya %10’luk tesirinde çamaşır suyu solüsyonu sıkın. Açık zemine yalıtım bandı çekin. Ve mantarlara ellemeden önce ellerinizi iyice yıkayın.
6. Nasıl satış yapabilirim?
Organik pazarlar ve köy pazarları mantara meraklı insanların çok tercih ettiği yerlerdir. Buraları deneyebilirsiniz. Ayrıca menüsünde mantar bulunan yerlere ulaşabilir, numune gönderip mantarınızı denemelerini sağlayabilirsiniz. Süpermarketler de egzotik mantar çeşitlerine ilgi gösterir oldu son dönemlerde. Onlarla da irtibata geçebilirsiniz.
7. Satışları nasıl artırabilirim?
Mantarınızı satmak istediğiniz yerlere ücretsiz numuneler gönderin. İnsanlar ve şirketler toplu satın almadan evvel ürünü denemek isterler doğal olarak. Ayrıca yakın çevrenizden başlamak üzere insanlara tadımlık olarak mantar hediye edin. Kulaktan kulağa reklam da etkili olabilir. Sosyal medya üzerinden Facebook, Youtube veya Instagram gibi platformlarda sayfa açıp nasıl yetiştirdiğinizi, nasıl hasat yaptığınızı ve istiridye mantarından ne tür yemekler yapılabileceğini gösterebilir ve insanların ilgisini çekebilirsiniz.
8. Ne genişlikte bir alana ihtiyacım var?
İstiridye mantarları çabuk büyür. Bu nedenle çok büyük bir alana ihtiyacınız yoktur. Örneğin 10 metrekarelik bir alanda bir yılda 1 ton mantar üretebilirsiniz. Kilosunu 12 TL’ye sattığınızı düşünürsek 10 metrekarelik bir alandan yılda aşağı yukarı 15.000 TL kazanabilirsiniz.
9. Yetiştirme zemini olarak ne kullanmalıyım?
Yetiştiriciler genelde sap, saman veya talaş kullanır, ancak sap ve saman daha mantıklıdır. Zira daha az maliyetlidir.
10. Hemen satış yapamazsam ne olacak?
İstiridye mantarının tazesi makbuldür. Ancak hemen satış yapamazsanız mantarları ya dondurun ya da kurutun. Böylece günler ve hatta aylar sonra bile satış yapabilirsiniz.
Evde İstiridye Mantarı Nasıl Yetiştirilir?
Küçük çaplı, hane tüketimine yönelik mantar yetiştiriciliği son yıllarda gittikçe popülerlik kazanıyor.
İstiridye mantarı da bol ürün veren, hızlı büyüyen bir mantar çeşidi. Kolestrol seviyesini düşüren ve potasyon, demir, protein bakımından oldukça zengin olan istiridye mantarı sıcaklık, nem, ışık, karbondioksit gibi unsurlardaki değişimlere dayanıklı olduğu için yetiştiriciliği kolaydır.
Bu bölümde evinizde, son derece sade yöntemlerle nasıl istiridye mantarı yetiştirebileceğinizi anlatacağız. Yazımızda hem kış mevsimi yetiştirmeye uygun pleurotus ostreatus cinsini hem de yaz mevsimi yetiştirmeye uygun pleurotus pulmonarius cinsini ele alacağız.
Adım Adım İstiridye Mantarı Yetiştiriciliği
1. Malzemeler
İstiridye mantarı yetiştirmek için lazım olan malzemeler genel olarak şu şekildedir:
- Mantarların içinde yetişebilmesi için orta ebatlarda tahıl sapı
- Sapları ıslatmak için leğen
- Sapları yerleştirmek için plastik poşet ya da çuval
- Sapların yerleştirildiği çuvalın ağzını kapatmak için lastik
- Kirliliğe neden olan maddeleri filtrelemek için ham pamuk
- Sapları pastörize etmek için bidon ya da fıçı
- Çuvalları bidon içinde tutmak için layner
- Bidonları ısıtmak için tüp
- Yetişme ortamını temizlemek için çamaşır suyu spreyi
- Aşılama sürecinde kullanmak için kaşık, eldiven, maske, temiz bez
- Havadaki nemi tutabilecek, hafif ışık alan bir yetiştirme ortamı
- İstiridye mantarı yumurtası
- Ortamdaki nemi artırmak için su spreyi
- Sıcaklığı ve nemi kontrol etmek için termometre
2. Samanları Suya Sokup Çuvala Yerleştirme
Mantarların üzerinde yetişebilmesi için bir alana, bir çevreye ihtiyacı vardır. Bunu da en iyi buğday, arpa gibi tahılların sapı sağlar. 5-10 cm uzunluğundaki saplar idealdir.
Sapları bir kabın içine koyarak 24 saat suda bekletin. Daha sonra suyu boşaltın ve sapları iyice silkeleyin. Islak sapları daha sonra 5 litrelik plastik torbalara veya çuvallara yerleştirin; pastörize işlemi için hazır hale getirin.
3. Pastörizasyon
İçi saman dolu poşetleri bir bidon ya da varilin içine yerleştirin. Sonra bu varilin içine 40 litre kadar su boşaltın. Varilin dibine uygun bir platform kurarak poşetlerin su üstünde olmasını ve buharın yükselmesini sağlayın. Daha sonra bir çöp poşetinin içinde içi saman dolu poşetleri yerleştirin ve varilin ağzını bir kapakla kapatın. Varili alttan 60 dakika boyunca ısıtın. Buharın en üstteki poşetlere ulaşması 30 dakika sürecektir ortalama. 60 dakika sonunda sıcaklık 95 dereceye ulaşmış olur. Bundan sonra ısı vermeyi kesin ve poşetleri-varili soğumaya bırakın. Daha sonra poşetleri çıkarın ve mantar yetiştireceğiniz ortama götürün.
4. Ortamı Hazırlama
Yetiştirme odası temiz ve loş ışıklı olmalıdır. Yani direkt güneş ışığı bir perdeyle kapatılmalıdır. Ortamda vantilatör yardımıyla hava akışı sağlanmalı, buna karşın oda belli ölçüde nemli olmalıdır. Muşamba ya da plastik kaplama belli yerler kapatılarak odanın nemini koruması sağlanabilir. Ayrıca bu yöntemle istenmeyen küfler, yosunlar ve böcekler de odadan muhafaza edilmiş olur.
Odayı aşılamaya hazırlamak için 1:20 (%5) oranında çamaşır suyu, duvarlara ve köşelere sprey halinde sıkılmalıdır.
Kış cinsi olan pleurotus ostreatus için oda sıcaklığı 10 ila 24 derece arasında, yaz cinsi olan pleurotus pulmonarius için ise oda sıcaklığı 10 ila 30 derece arasında olmalıdır. Özellikle yumurtanın olgunlaşması, üreme ve meyve verme dönemlerinde bu sıcaklıklara daha çok dikkat etmek gerekir.
5. Aşılama
Sap dolu torbaları aşılamadan önce duş alın ve temiz elbiseler giyin. Ellerinizi antibakteriyel sabunla yıkayın ve steril bir eldiven takın. Yüz ve saç maskesi de yine kirlenmeyi önlemek adına önemlidir.
Sap ve dolu poşetleri açın ve steril bir kaşık yardımıyla mantar yumurtalarını poşetin içine koyup 3-4 kez iyice karıştırın. Ne kadar çok yumurta koyarsanız alt tabaka o kadar çabuk ürer. Bu iş için ortalama oran is 10 poşet sapa karşılık 1 litrelik yumurta şeklindedir.
Daha sonra poşetlerin ağzını plastik lastik ile sıkıca kapayın. Ufak bir parça ham pamuk alarak poşetin ağzına tıkayın. Bu durum böceklerin ve diğer kirlilik yayabilecek maddelerin poşetin içine girmesini önler.
6. Üremeyi (Kolonileşmeyi) Kolaylaştırma
Aşı yapıldıktan sonra poşetler kuluçkaya, yani üremeye bırakılmalıdır. Bu süre boyunca mantar yumurtaları sapların içinden baş verir. Bu baş verme hadisesi, tüm poşete yayıldığında sona erer.
Mantarın türüne, neme ve sıcaklığa bağlı olarak bu süreç 1 ila 3 hafta sürer.
- Pleurotus ostreatus (kış türü) için 24 derece sıcaklıkta bu süreç 2-3 hafta sürer.
- Pleurotus pulmonarius (yaz türü) için 24-30 derece sıcaklıkta bu süreç 1-2 hafta sürer.
Kuluçka döneminde ışık gerekli değildir, ancak poşetlerin bol miktarda temiz hava almasına özen göstermek gerekir.
7. Poşetleri Kontrol Etme
Poşetleri istenmeyen küflere ve böceklere karşı sürekli olarak kontrol etmek gerekir. Saplar poşet içindeyken fare ya da böcek gibi sorunlarla pek karşılaşmazsınız. Ancak kirlenme ve haşerelerle en iyi mücadele yöntemi, başlangıçta tedbir alma şeklindedir. Kapı ve pencereleri iyice kapatıp, böceklerin, karıncaların yuva yapmasını önlemek en doğru olanıdır.
Sapların içindeki siyah renkli küfler sterilizasyonun doğru yapılmadığını gösterir. Sapların filizlenmesi, farklı mantarların oluşması yine yetersiz sterilizasyon göstergesidir.
Yeşil küfler ise yaygındır ve mantar yumurtalarının kirli olmasından, yüksek nemden, steril olmayan saplardan kaynaklanır. Bu süreçte enfeksiyona sahip poşetleri odadan çıkarıp atmalısınız, böylece tüm poşetlerin enfeksiyon kapmasını önlemiş olursunuz. %10’luk bir fire kabul edilebilir düzeydedir.
Son olarak poşetlerin içinde tam anlamıyla bir koloni kurulduğunda, meyve verme sürecinin ilk emarelerini görmeye başlarsınız.
8. Baş Vermeyi Kolaylaştırma
Baş verme süreci başlayınca poşetlerin içindeki alt tabakayı çıkarma vakti gelmiş demektir. Nem artınca, ışık ve sıcaklık düzeyi düşünce baş verme de doğal olarak meydana gelir. Yetiştirme odasının nemini düzenli olarak spreyle su sıkarak artırmak gerekir bu noktada. Direkt olarak mantarların ve poşetlerin üstüne su sıkmamaya çalışın. Ayrıca zemini ıslatmak ve kap içinde su bırakmak da yine ortamın nemini artırır. %95-%100 oranında nem idealdir. Kuru iklimlerde %60’lık bir nem oranı sağlabilir. Hal böyle olunca günde 2-3 kez 5 litre suyu sprey aracılığıyla odaya sıkmak gerekir.
Fazla karbondioksit düzeyini önlemek için de oda spreylemeden önce iyice havalandırır. Mümkünse oda sıcaklığını da buna göre düzenleyin.
- Pleurotus ostreatus (kış türü) için 10-15 derece
- Pleurotus pulmonarius (yaz türü) için 10-30 derece
İlk baş veren mantarların kuruduğunu gözlemleyebilirsiniz. Nem oranını artırdıkça kuruyan bu başlar tekrar canlanır. Odada sinek, böcek gibi şeylerin olmadığına dikkat edin ve gerekli gördüğünüzde odaya spreyle su sıkın. Eğer bir yerlerde küf görürseniz ya etkilenen poşeti kaldırın ya da küflenen yeri ortadan kaldırıp sterilize edin.
9. Hasat
Mantarlar meyve vermeye başladığında odanın nem oranı yine yüksek olmaya devam etmelidir. En az %85-90’lık bir nem oranı olmalıdır. Odayı spreyle su sıkmadan önce iyice havalandırmayı da unutmamak gerekir. İstiridye mantarı düzenli olarak temiz havaya gereksinim duyar. Hasat döneminde oda sıcaklığı baş verme dönemine göre biraz daha yüksek olabilir, bu sorun teşkil etmez.
Pleurotus ostreatus (kış türü) için 10-20 derece
Pleurotus pulmonarius (yaz türü) için 16-28 derece
Odada sinek, böcek, fare gibi şeylerin olmadığından mutlaka emin olun. Zira bu canlılar olgunlaşan mantarları kolayca mahvedebilirler!
3 ila 5 kez hasat yapmak mümkündür. Bazı mantarların olgunlaşması için birkaç hafta daha beklemesi gerekebilir.
Hasat yaparken dilediğiniz boydaki mantarı toplayabilirsiniz. Ancak bir mantar en olgun dönemine girince kurumaya başlar ve sarımsı bir renk alır.
Hasat yaparken mantarı tamamen poşet içinden çıkarın ve kökünden sağlamca tutun.
Birkaç hasattan sonra saplardaki küfleri istifleyerek verimi artırabilirsiniz. Eğer mantarların sapları uzun ve başları üçükse yeterince ışık almamışlar demektir. Bu durum ayrıca karbondioksit düzeyinin de fazla olduğuna işarettir. Bu sorunu çözmek için odayı daha çok havalandırmak gerekir.
Sapların içinde mantar yetişme durumu sona erince bu saplar ineklere, koyunlara verilebilir ya da gübre haline getirilebilir.
İşte istiridye mantarı böyle yetiştirilir!
Lezzetli istiridye mantarıyla yapacağınız yemekler parmaklarınızı yemenize neden olabilir! Aman dikkat!
