Bu konuda basit ve açık konuşalım, para biriktirmenin iyi kötü birçok yolu var. Verilen ufak tüyoları hayatınıza sokmaya başladıkça birikimleriniz büyür. Bu şekilde bir yıllık süre zarfında binlerce lira biriktirirseniz şaşırmayın.
Başarmak biraz emek istiyor ama köşede birkaç bin lira birikmiş paramızın olması bizi zamanında büyük bir borçtan kurtarmıştı. Bu birikim sayesinde yıllar sürecek bir kredi borcundan paçayı sıyırdık.
1.Genelde evde yemek yiyin: Eğer karı-koca her ikisi de çalışıyorsa bu düzeni oturtmak pek kolay olmuyor. İlk önce hafta bir kez yemek pişirerek işe başlayın ve bunu alışkanlık haline getirin. Evde yemek pişirme sıklığını yavaş yavaş arttırın ki tasarruf ederken strese girmeden düzen kurabilesiniz.
2.Kahvenizi kendiniz yapın: Kahve etkisi diye bir durum var, belki duymuşsunuzdur. Starbucks’tan alacağınız tek bir kahvenin bütçe üzerindeki etkisini abarttığımı düşünebilirsiniz. Ama inanın bu ufak kahve paralarının cebinizde kalması, uzun vadede hatrı sayılır miktarda tasarruf sağlıyor. Elbette kahve satın almayı tamamen yasaklamaktan bahsetmiyorum ama mümkün olduğu kadar evde içmeye gayret edin.
3.Haftada birkaç gün evden yemek götürün: Öğle yemeği araları iş çevrenizi genişletmek ve kariyerinizde gelişim fırsatları yakalamak için çok iyi bir zaman. Eğer şirketinizde herkesin kendi getirdiği yemeği yiyebileceği ortak bir alan yoksa, yanınıza yemek almayı haftada üç gün ile sınırlı tutabilirsiniz. Evden götürdüğünüz yemek sosyalleşmenize engel olmadan, tasarruf edebilecek bir denge kurun. Ben bu sebeple haftanın iki veya üç günü evden yemek götürmeyi tercih ediyorum. Geri kalan günler öğle yemeğimi dışarda yiyorum.
4.Alışverişe çıkmadan önce alıncaklar listesi yapın: Satın alma güdüsüne karşı durabilmek için bu yola başvurabilirsiniz. İnsanlar alışveriş yaparken ihtiyaç dahilinde olmayan ekstra şeyleri almamak için büyük bir irade mücadelesi yaşıyorlar. Eğer liste yapmazsanız gereksiz şeyler satın alırsınız. Daha da beteri, esas ihtiyacınız olan şeyleri almadan eve dönebilirsiniz. Eğer evde yemek pişirme planınız varsa önceden bir menü çıkartarak gereken malzemeleri listeleyin ve sonra markete gidin. Tüm ihtiyaçları tek seferde satın almak hem zaman kazandırır hem de iradenize hakim olmanızı kolaylaştırır.
5.Alışverişi sıkışık zamanlara sığdırın: Birkaç saat içinde evden çıkmanız gereken veya en sevdiğiniz dizinin başlamasına az vakit kalan zamanlarda alışverişe çıkabilirsiniz. Listenizi yanınızdan ayırmadan, dar bir zamanda çabucak alışveriş yapmayı deneyin. Hızlıca işinizi bitirip çıkmanız gerektiği için dolanmaya ve gereksiz şeyler almaya zamanınız olmaz.
6.Kolay bozulan ürünlerin son kullanma tarihlerine dikkat edin: İlk bakışta bu madde gereksiz gibi görünse de, son kullanma tarihine dikkat etmeden ürün alan insan sayısının ne kadar çok olduğunu bilseniz şaşarsınız. Birkaç gün içinde bozulacağını bile bile litrelerce süt almanın hiçbir anlamı yok. Aynı şey yoğurt, et, yumurta ve pastane ürünleri için de geçerli. Bazı insanlar, son kullanma tarihi geçtikten sonra ürünlerin birkaç gün daha tüketilebileceğini söylüyor ama açıkçası ben sağlığımı kaybetmektense dikkatli alışveriş yapmayı tercih ediyorum.
7.Toptan satın alım yapın: Kuru gıdalar ve bozulmayan ürünleri indirim zamanlarında toptan alın. Ben mısır gevreği, konserve, pirinç, bakliyat, kola, diş macunu, sabun, tuvalet kağıdı gibi ürünleri stoklarım. Bu tarz alışverişler için toptan satış yapan büyük marketleri tercih ederim. Böylece hem daha ekonomik oluyor hem de alışveriş listenize tam anlamıyla uyabiliyorsunuz.
8.Markasız ürünler de alın. Yediğiniz mısır gevreğinin Kellogg’s olması veya markasız olması bir şey değiştiriyor mu? İçtiğiniz süt Migros marka olsa ne farkeder ki? Kola gibi birkaç şey için marka satın almayı tercih ederim ama diğer ürünlerde eğer öz markalı ürünler daha ekonomikse onları tercih ederim. Siz de önem verdiğiniz markalar dışındaki ürünler için listenizin bir bölümünü market markalarından satın alabilirsiniz.
9.Çöp torbası olarak market poşetlerini kullanın. Eğer çok büyük ebatlı bir çöp tenekeniz varsa bu seçenek size uymayabilir ama orta boy bir çöp kutusuna market poşetleri tam geliyor. Bu şekilde hem çöp torbalarına para ödemekten kurtulursunuz hem de çevreye daha az zararınız dokunur. Poşet küçük olunca mutfakta çöp kokusu da yaratmaz.
10.Borçlarınızı bir an önce ödeyin: Eğer devam eden bir kredi borcu taksitleriniz varsa faizi düşürecek bir ödeme planı yapın ve mümkün olduğu kadar çabuk tamamını ödeyin. Faize verilen para sokağa atılan paradır. Zar zor kazandığınız parayla finansal kurumları neden zengin edesiniz ki?
11.Faturaları vaktinde ödeyin, gecikme cezası almayın: Düzenli gelen faturaları derleyin. Mümkünse hepsini otomatik ödemeye bağlayın. Artık her ay ödenen faturalar için kredi kartı veya vadesiz hesaba bağlanan otomatik ödeme talimati oluşturabiliyor. Hatta bazı bankaların ücretsiz fatura hizmetleri de var. Yani faturaları geciktirmek ve cezalara para bayılmak için hiçbir bahaneniz yok. Diyelim ki yanlışlıkla faturanın son ödeme tarihini kaçırdınız; bu ilk kez başınıza geliyorsa firmayı arayın ve kibarca ceza faizi eklememelerini rica edin.
12.Banka hesap bakiyenizi bilin, provizyon ödemeyin: Vadesiz hesabınızı sıkça kullanıyorsanız veya bu hesaba bağlı birçok otomatik ödeme talimatınız varsa bakiyenizi düzenli olarak kontrol edin. Hesapta ne kadar paranız olduğunu bilin.
13.ATM masrafı vermeyin: ATM’den para çektiğinizde bankanın masraf kesip kesmediğini öğrenin. Bazı bankaların ATM’leri her türlü para transfer işlemi için hiç masraf kesmezken, bazı bankamatikler işlemlerden masraf alıyor. ATM’den işlem yaptığınızda masraf kesmeyeceğine emin olun, aksi takdirde paranızı banka şubesinden çekin.
14.Yıllık hesap ücreti olan kredi kartlarını almayın: Kredi kartlarının bonus olarak verdiği puanlar tasarruf etmek için harika bir fırsat. Fakat kredi kartınızın yıllık işletim ücreti kesmediğinde emin olun. Etrafta kredi kartı bolluğu var ve çoğu yıllık ücret kesmiyor, o yüzden boş yere kartınıza yıllık işletim ücreti ödemeyin.
15.Sabit hattınızı kapattırın: Eğer evde küçük çocuklarınız veya bakıma muhtaç yaşlı anne babanız yoksa sabit telefon hattınızı kapatın. Yalnızca cep telefonu, gereken bütün aramalar için size yeter. Biz dört yıldır sabit telefon hattı kullanmadan gayet güzel idare ediyoruz. İnternetimiz ise kablolu.
16.Kitap satın almak yerine kütüphaneden ödünç alın: Fırsat buldukça kitap satın almak yerine ödünç alın. Halk kütüphanelerinden ücretsiz kart çıkarabilirsiniz. Üstelik kütüphaneler çok geniş içeriğe sahiptir. Bazı şehirlerde halk kütüphaneleri her ilçede bulunur ve web sitelerinden mevcut kitapları görebilirsiniz. Eğer yerel şubede aradığınız kitap yoksa başka bir şubeden sipariş vererek getirtebiliyorsunuz.
17.Eğer kitap alacaksanız sahaflara da uğrayın: Sahaftan aldığınız ikinci el bir kitap, yeni alınmış bir kitabın o gıcır gıcır sayfalarını çevirirken aldığınız hazzı vermeyebilir. Ama ikinci el aldığınız kitap, yenisinin yarı fiyatına geliyorsa bu hazdan vazgeçilebilir. Ben yerel bir ikinci el kitap mağazasından, aradığım kitapları yarı fiyatına alabiliyorum. Mutlaka sizin bulunduğunuz yerlerde de ikinci el kitap satan dükkanlar vardır. Eğer ders kitabı arıyorsanız internette online panolara bakın, e-mail listelerini araştırın ve addall.com tarzı sitelerden fiyat karşılaştırması yapın.
18.Pahalı olan bir ürünü almadan önce fiyat karşılaştırması yapın: Almayı planladığınız pahalı şeyler için önceden fiyat araştırın. Eğer satın almadan önce bir süre beklerseniz en uygun fiyatı bulabilirsiniz. İnternetten alışverişte sağlanan avantaj ve indirimleri de kaçırmayın. Özellikle elektronik ürünler satın alırken bu indirimler oldukça tasarruf etmenizi sağlar.
19.Satın alma dürtünüzü kontrol edin: Anlık kararla bir şeyler almayı bırakın. Satın aldığınız çoğu şey aslında temel ihtiyaç değil ve birkaç gün daha bekleyebilir. Bu süre zarfında fiyat araştırması yapacak zamanı bulursunuz ve daha doğru karar verirsiniz.
20.İçme suyunuzu yanınızda taşıyın: Bol su içmek faydalıdır. Benim çalışma masamda sürekli bir şişe su durur. Çok ihtiyaç duymadıkça sokaktan şişe su almayın. Aldığınız zaman da şişeyi çöpe atmayın ve birkaç kez daha doldurup kullanın. Eğer bulunduğunuz şehirde musluk suyu içilebiliyorsa veya kendi artıma sisteminiz varsa damacana su satın almanıza da gerek yok. Bu şekilde uzun vadede tasarruf edebilirsiniz.
21.İçecek otomatlarından uzak durun: İçecek/yiyecek otomatlarından aldığınız her şeyin fiyatı daha yüksektir ve pek sağlıklı oldukları da söylenemez. Eğer canınız abur cubur atıştırmak istiyorsa kendi stoğunuzu yapın. İşyerinizde buzdolabı varsa önceden kola ve abur cubur stoklayın, üzerine de isminizi yazın. Eğer işle ev arası yolunuz uzunsa aynı şekilde arabanıza da stok yapın. Böylece yol üstündeki büfe ve benzincilerden bir şey almazsınız.
22.Mümkün olduğunca seyrek araba değiştirin: Aynı aracı uzun süre kullanmaya çalışın. Yeni araba taksitleriyle tamirci fiyatlarını kıyaslayarak hesabınızı yapın ve eğer tamir masraflarınız düşükse elinizdekini satıp yeni araç almayın.
23.Aracınızın rutin bakımlarını yaptırın: Gereken kontroller ve bakım için aracınızı servise götürmeyi ihmal etmeyin. Yağ değişimi, lastiklere hava basma vb. şeyleri atlamayın. Aracın kullanıcı talimatlarında tavsiye edilen yakıt seviyesine uyun. Bu tarz ufak detaylara dikkat etmek aracın ömrünü uzatır.
24.Sıfır araba almaktan kaçının: Arabanızı mutlaka değiştirmeniz gerekiyorsa ikinci el araç seçeneklerini araştırın. Sıfır aracı galeriden çıkarıp kullanmaya başladığınız ilk gün değer kaybedecektir. Sıfır araba almak için on binlerce lira daha fazla para ödemeye değer mi ? Kilometresi düşük, az kullanılmış tertemiz bir ikinci el arabayı gayet uygun fiyata alabilirsiniz. Bunun için, oto galeri sahipleriyle pazarlık ederken nelere dikkat etmeniz gerektiğini önceden öğrenin.
25.Fırsat buldukça bisiklete binin veya bir arabayı paylaşın: Birçok şehirde arabasız yol almak zordur. Ama arabanızın olması da onu her gün kullanmanızı gerektirmez. Fırsat buldukça araba yerine bisiklet kullanın. Veya gideceğiniz yere bir meslektaşınız ya da eşinizle gidin. Böylece hem yakıttan tasarruf eder hem de çevreye daha az zarar verirsiniz.
26.Eğer çok fazla DVD izleyen biriyseniz online film sitesine üye olun: Netflix veya Blockbuster Online gibi film izleme sitelerine üye olun. Bu siteler, DVD satın almak veya kiralamaya kıyasla çok daha ucuza gelir. Bazen bir filmi izlemek için biraz beklemeniz gerekebilir ama çok fazla film izleyen biriyseniz önden filmi sipariş verip düzene koyabilirsiniz. Eğer yakınınızdaki kütüphanenin film arşivi de varsa mutlaka faydalanın. Filmler güncel olmayabilir ama en azından ücretsiz olarak izleyebilirsiniz.
27.Sinemada film izlemeyi seven biriyseniz gündüz matinelerine gidin: Harcamalar konusunda bu bizim yumuşak noktamız. Kocaman perdede ses efektleriyle film izlemeye bayılırız. Ama bir bilete 18 TL ödemek yerine biletlerin daha ucuz olduğu 18:00 öncesi gündüz seasnlarına gidiyoruz. Ve görmeye acilen can atmadığımız filmlere, vizyondan kalkıp daha ucuz sinemalarda gösterilmeye başlayınca da gidebiliyoruz. O zaman biletler yarı fiyatından aşağı düşüyor. Sinemaya yemek sonrası gidiyor, patlamış mısır vb. atıştımalıklar almaktan kaçınıyor veya abur cuburumuzu yanımızda getiriyoruz.
28.Elektrik kullanımını düzenleyin: Kullanmadığınız zaman elektrikli aletleri fişten çekin. Örneğin; televizyonu kapatmak yerine tamamen fişten çekmek ciddi tasarruf sağlayabilir. Odadan çıktığınızda ışıkları söndürün. Isıtma ve soğutma sisteminizi termostatlı olarak kontrol edilebilen modellerden tercih edin. Eğer bu mümkün değilse en azından elektrikli aletlerin harcadığı enerji hakkında bilgi edinin ve birkaçını fişten çekin.
29.Tatilleriniz için erken rezerasyon yaptırın. Tatile çıkmak, yoğun iş temposunda akıl sağlığımızı koruyabilmek adına çok gerekli bir şey. Ama ailece tatil yapmanın faturası oldukça şişkin. Erken rezervasyon olanaklarından faydalanmak için tatilinizi öncede planlayın ve indirimden yararlanın. En uygun fiyatlı otel, ulaşım vb. bilgileri takip etmek için gezi sitelerini düzenli olarak inceleyin ve en azından iki hafta önceden rezervasyon yaptırın.
30.Son olarak, çok fazla para harcayan arkadaşlarınızla daha az görüşün: Eğer sizin de her yıl arabasını değiştiren, en büyük boy plazma televizyon alan, her akşam lüks restoranlarda yemek yiyen, cep telefonunu çok sık değiştiren, kazandığından çok daha fazla harcayan arkadaşlarınız varsa onlarla az görüşün. Çok iyi insanlar olabilirler, sizin kötülüğünüzü asla istemezler ancak onlara çok sık görüşmek bütçenizi sarsacağı gibi kendi hayatınızda memnuniyetsiz ve tatminsiz hissetmenize de yol açabilir. Akıl sağlığınız için biraz mesafe koyabilirsiniz.
Beklediğimden çok daha uzun bir yazı oldu. Umarım okurken sıkılmamışsınızdır. Bu kadar uzun olmasına karşın, konu para biriktirmek olunca çok da derine inebilmiş sayılmam. Her gün para biriktirmeyi bilinçaltı bir alışkanlık haline getirin. Üç beş kuruş demeyin mutlaka bir kenara atın.
NOT: Elbette yazıda bulunan her adımı harfi harfine uygulamak zorunda değilsiniz. Fazla cimriliğe alışırsanız çevrenizdekiler de perişan olur. O yüzden hayatınıza en kolay uydurabileceğiniz birkaç makul adım seçin ve onlara sadık kalın.
