Tanım: Ergonomi yani işbilimi ( veya insan faktörleri ) insanlar ve sistemin diğer unsurları arasındaki etkileşimleri anlamakla ilgilenen bilimsel bir disiplindir ve insan sağlığını ve bütün sistem performansını en iyi hale getirmek için tasarlanan teorileri, prensipleri, verileri ve yöntemleri uygulayan bir iş koludur.
Ergonomi uygulayıcıları ve ergonomi uzmanları görevleri, ürünleri, meslekleri, ortamı ve sistemleri insanların ihtiyaçlarıyla, yetenekleriyle ve sınırlarıyla uyumlu hale getirmek için çalışmalar yapar.
Ergonomi insanların ihtiyaçları, yetenekleri ve sınırlarıyla alakalı etkileşimde bulunduğu şeylerin uyum içinde olmasına yardımcı olur.
Ergonomi çeşitleri
Yunan ergon ( iş ) ve nomos ( yasa ) kelimelerinden türetilen ergonomi işbilimi anlamına gelir ve beşeri faaliyetleri bütün yönleriyle genişleten sistem odaklı bir disiplindir. Ergonomi uzmanlarının bu disiplini kapsamlı bir biçimde anlaması gerekir. Ergonomi fiziksel, bilişsel, sosyal, organizasyonel, çevresel ve ilgili diğer faktörleri göz önünde bulunduran bütünsel bir yaklaşımdır. Ergonomi uzmanları genellikle belirli ekonomik sektörler veya uygulama alanları üzerinde çalışmalar yapar. Uygulama alanları ayrışık değildir ve sürekli olarak evrim geçirir. Yeniler yaratılır ve eski olanlar yeni bir perspektifle ele alınır.
Belirli insan özelliklerini veya insan etkileşiminin ayırt edici özelliklerini temsil eden daha derin yetkinlikler olduğundan bu disiplinin farklı uzmanlık alanları ve çeşitleri vardır.
Ergonomi çeşitlerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
Fiziksel ergonomi
Fiziksel ergonomi fiziksel aktivitelerle alakalı olduğu için insanın anatomik, antropometrik, fizyolojik ve biyomekanik özellikleriyle ilgilenir. Çalışma duruşları, malzeme yönetimi, tekrarlanan hareketler, iş kaynaklı kas-iskelet sistemi hastalıkları, işyeri yerleşimi, güvenlik ve sağlık fiziksel ergonominin ilgilendiği konulardır.
Kavramsal ergonomi
Kavramsal ergonomi insanlar ve sistemin diğer unsurları arasındaki etkileşimleri etkilediği için algı, bellek ve muhakeme gibi zihinsel işlemlerle ilgilenir. Kavramsal ergonomini insan sistemi tasarımıyla alakalı olduğu için zihinsel çalışma yükü, karar verme, nitelikli performans, insan-bilgisayar etkileşimi, güvenilirlik, iş stresi ve eğitim konularıyla ilgilenir.
Organizasyonel ergonomi
Organizasyonel ergonomi örgütsel yapılar, politikalar ve süreçlerde dahil sosyoteknik sistemlerin optimizasyonuyla ilgilenir. İletişim, ekip kaynak yönetimi, iş tasarımı, çalışma saatlerinin tasarlanması, ekip çalışması, katılımcı tasarım, topluluk ergonomisi, işbirlikçi çalışma, yeni iş paradigmaları, sanal örgütlenmeler, tele iş ve kalite yönetimi organizasyonel ergonominin ilgilendiği konulardır.
